Helgarpósturinn - 23.05.1980, Blaðsíða 20

20
Kanmur á ferð til
fyrirheitna landsins
Austurbæjarbíó: Flóttinn mikli
(Watership Down)
Bresk. Argerö 1979. Leikstjóri:
Martin Hosen. Yfirumsjón
teikninga: Philip Duncan. Tón-
list: Malcom Williamson.
Raddir: John Hurt, Sir Ralph
Richardson, Zero Mostel ofl.
Arið 1972 kom út i Bretlandi
bók eftir kontórista i ráðuneyti
og fjallaði um kaninur. Flestir
mundu álita, að eftirspurn eftir
vegar er ekki ósennilegt að
myndin höfði fremur til barna
en fullorðinna.
Söguþráðurinn er i sem stystu
máli sá, að ung kanina, sem er
bæði skyggn og forvitri, sér
fyrir eyðingu þeirrar kanlnu-
byggðar sem er heimkynni
hennar. Nokkrar kaninur taka
sem betur fer mark á spánni og
leggja á flótta, enda kemur á
daginn að vélskóflur hakka i sig
kaninubyggðina og undirbúa
kaninubókum væri af skornum
skammti og nægði alla vega
hvergi nærri til að koma slikum
bókum i efstu sæti metsölulista.
Onnur varð þó raunin á, þvi
„Flóttinn mikli” (Watership
Down) eftir Richard Adams
hefur fundið stóran lesendahóp,
svo stóran að kvikmyndamógúl-
um hefur þótt akkur i að filma
þetta ævintýri og nú stendur
okkur til boða að sjá kvikmynd-
ina. Bókin er hins vegar ókomin
á islensku.
Það er skemmst frá þvi að
segja, að kvikmyndin er
ójafnara verk heldur en bókin
og hefur ekki til að bera ýmis-
legt það sem hefur gert bókina
svo ástsæla.
Það er raunar skrýtið við bók-
ina um „Flóttann mikla”, að
hún er sennnilega jafnljúf lesn-
ing bæði fullorðnu fólki og
stálpuðum krökkum, en hins
mannabyggð með tilheyrandi
malbiki og steinsteypu.
Flóttinn mikli er hafinn.
Kaninuhópurinn lendir i ýmsum
hremmingum, en finnur þó loks
fyrirheitna landið.
Inn i þetta er svo vafið margs
konar hugleiðingum um goða-
fræði og trúabrögð kaninanna,
svo og skuggalegum ævintýrum
sem gerast i kaninuriki nokkru
þar sem ljótur einræðisherra
ræður rikjum og stjórnar með
harðsnúnum stormsveitum.
Allt er þetta ágætt og ekki
spillir boðskapurinn um
náttúruvernd og samræmi i lif-
rikinu.
Myndin er fallega og fag-
mannlega teiknuö og til hafa
verið fengnir hiny- ágætustu
leikarar að ljá kamnum raddir
sinar, þar má til dæmis nefna
John Hurt, Sir Ralph Richard-
son og Zero Mostel — en þrátt
Litli Leikklúbburinn á íslandi 1 5 ára:
„Klúbburinn veröur langlífur"
„Við erum aö sýna Hart i bak
eftir Jökul Jakobsson og er þaö
32. leikritiö sem klúbburinn setur
upp á sinum 15 ára ferli, sem sé
aö jafnaöi tvö á ári”, sagöi Halla
Siguröardóttir formaöur Litla
Leikklúbbsins á tsafiröi, en hann
á 15 ára afmæli um þessar mund-
ir.
„Við höfum reynt aö halda svo-
litið af námskeiöum og I vetur var
haldiö námskeið i leikrænni tján-
ingu og þar var Isfirskur leiðbein-
andi, Asthildur Þóröardóttir, sem
hefur sótt námskeið' 'bæði hér-
lendis og erlendis. 1 fyrra vorum
viö lika með námskeið og Isfirsk-
an leiðbeinanda, en það var
Margrét óskarsdóttir”, sagði
Halla.
Þá kom einnig fram hjá henni,
að fyrra verkefnið á þessum vetri
heföi verið Fjalla-Eyvindur. Hún
sagði að áhugi fyrir leikiistinni
væri ekki mjög almennur á ísa-
firði. íbúatala bæjarins væri 3300
manns og þau gætu reiknað með
600—800 Isfirskum áhorfendum á
hverja uppfærslu. Hins vegar
virtust atvinnuleikhúsin fá betri
aðsókn þegar þau kæmu til ísa-
fjarðar. Það væri eins og fólkið
mæti meira það sem er aökomið.
„Þaö gengur náttúrulega ekki
vel, en það hefur alltaf einhvern
veginn tekist að klóra sig fram úr
þessu”, sagöi Halla þegar hún
var spurö um hvernig gengi að
halda þessu gangandi fjárhags-
lega, og hún bætti þvi viö að þau
væru ekkert að gefast upp, hún
gæti ekki Imyndað sér annað en
að þessi klúbbur ætti eftirað vera
langllfur, þvl að honum stæði
sterkur kjarni.
Halla sagði ennfremur að Litli
Ein kanlna af fjölmörgum
fyrir þessa heimskunnu leikara
getur maður ekki varist þeirri
hugsun, að mikið hefði verið
gaman aö fá islenskt tal við
þessa mynd. Það er mun auð-
veldara að setja islenskt tal við
teiknimyndir heldur en leiknar
myndir, og hið enska tal gerir
það að verkum að efni myndar-
innar fer að miklu leyti fyrir
ofan garð og neðan hjá hinum
yngri áhorfendum.
Sumstaðar þar sem þessi
mynd hefur verið sýnd hefur
hún verið bönnuð ungum börn-
um, vegna þess að nokkur atriði
i myndinni sýna miskunnar-
lausa bardaga. Ekki varð ég þó
var við að unga fólkið sem fór
með mér i Austurbæjarbió hafi
kippt sér upp við svæsnustu
atriðin — enda er ofbeldið
skiljanlegt og ekki sett inn i
myndina I afþreyingarskyni,
eins og tiðkast mjög i þeim af-
þreyingarmyndum sem börnum
er gjarnan boðiö upp á athuga-
semdalaust.
Halla Siguröardóttir
Leikklúbburinn hefði farið meö
Hart f bak til Patreksfjarðar.
— GB
Ferðatöskur
Föstudagur 23. maí 1980 —he/garpósfurínrL.
SVART-
HVÍTUR
EXPRESS-
JÓNiSMi
„Þýskur expressjónismi-
graflk” er sýning 121 myndar,
sem hingaö er komin á vegum
Germaniu (vinafélags Islands
og þýskumælandi þjóða). Þetta
er afmælissýning félagsins, en
starfsemi félagsins er nú sextiu
ára. Þessi sýning er listáhuga-
fólki mikill fengur. Held ég aö
hún hijtíti að ljúka upp augum
fólks fyrir mikilvægi þessarar
stefnu og þeim áhrifum sem hún
hefur haft á Islenska myndlist.
Þvl miður dvelur þessi sýning
aðeins skamma hrið áður en
hún fer til Norðurlanda. Þvl veit
ég ekki nema sýningunni á
Kjarvalsstöðum ljúki áöur en
þessi pistiil birtist og er þvl of
seint að hvetja fólk til aö sjá
hana. Það kemur þó ekki I veg
fyrir aö hér veröi gerö nokkur
„Augljós er sá ægishjálmur sem
þeir Kandinsky og Klee bera
yfir aöra kollega sina”, segir
Halldór Björn m.a. I umsögn
sinni. Hér sést ein af myndum
Klee „Die Hexe mit dem
Kamm” frá 1922.
úttekt á expressjónismanum
sem framar öðrum erlendum
20. aldar stefnum hefur þrengt
sér inn I Islenskt máiverk.
Expressjónisminn er engan
veginn bundinn við myndlist.
Stefna þessi hefur haft grund-
vallaráhrif á bókmenntir tón-
list og kvikmyndagerð
germanskra þjóða allt frá alda-
mótum. Þetta tjáningarform er
svo samofiö norðurevrópskri
hugsun, aö engin skýr mörk
skilja þaö frá rómantlskri eða
slðrómantiskri stefnu 19. aldar.
Þó svo að Norðmaöurinn
Edvard Munch sé ávallt talinn
upphafsmaður expressjónism-
ans I málaralist, á stefnansér
miklu eldri rætur. A sýningunni
að Kjarvalsstöðum sést aö nán-
ast engin skörp skil eru á milli
tréskurðarmynda „BrOcke”-
hópsins frá fyrstu tugum þess-
arar aidar og germanskra trjá-
stungna frá slð-miðöldum. Eins
er þvl variö með bókmennt-
irnar. Allt frá Vöslungasögu til
Glsla sögu, eða frá Shakespeare
til Strindbergs, gengur
expressjónisminn eins og
rauöur þráður gegnum norður-
evrópskan litteratúr. I kvik-
myndum nægir aö benda á
Lang og Murnau, Dreyer og
Bergman. Sagt er að
súrrealisminn sé Suður-
Amerikönum svo I bldðborinn, aö
þar hafi André Breton engu
breytt. Slíkt hið sama mætti
segja um Germani og
expressjónisman. Svo eðlis-
lægur er hann þeim að nafn-
giftin skiptir vart máli.
Sigur „Brlicke” og „Blaue
Reiter” er ekki fólginn i þvi aö
finna uppexpressjónismann,
heldur tókst þessum mynd-
listarhópum að klæða hann I
nýjan búning, form sem hentaði
nýrri öld. I þessari formbylt-
ingu var svartlistinni skipaður
hár sess, einkum hjá fyrri iiópn-
um. Nafngiftin „Die Briicke”
þýðir brúin og var hópurinn
stofnaður I Dresden, árið 1905.
Þeir félagarnir Kirchner,
Heckel, Bleyl og Schmidt-Rott-
luff sögðu akademiskri list strlð
á hendur, vopnaöir blöndu af
afrlskri, gotneskri og slö-
impressjóniskri listtjáningu og
existenslaliskum lifsstfl soðnum
úr Schopenhauer og Nietzsche.
Þeim tókst að gera draum Van
Gogh um listanýlendu að veru-
leika. Þegar rúttað var út úr
dánarbúi Kirchners, eftir að
hann framdi sjálfsmorð 1938,
kom I ljós að hann hafði látið
eftir sig um 2000 graflkmyndir.
Heckel gerði um 10000 grafik-
verk og Schmidt-Roítluff um
700. Nolde og aörir sem seinna
urðu meölimir „Bríícke” létu
einnig eftir sig fjölmargar
svartlistarmyndir.
„Der Blaue Reiter” eöa blái
riddarinn var stofnaður 1910 I
Mfinchen af mönnum eins og
Kandinsky, Kubin, Marc og
Macke. Seinna bættust Klee og
fleiri I hópinn. Þessi hópur var
líkt og framhald Brlicke-hóps-
ins, nema hvað minni áhersla er
lögð á graflk, en þeim mun
meiri á liti og málverk. Samt
geröu þessir menn fjölda verka
með alls kyns þrykktækni.
Greinilegt er aö seinni
hreyfingin gengur mun legra I
átt til óhlutkenndrar tjáningar.
Graflkin er ekki eins bundin við
tréskurðartækni. Augljós er sá
ægishjálmur sem þeir
Kandinsky og Klee bera yfir
aðra kollega slna. Þó er greini-
legt að Marc hefði náö langt,
heföi honum enst aldur fram
yfir skotgrafarárin.
Týpisk fyrir expressjónisma
millistriðsáranna eru verk
Grosz og Dix. Þessir menn eru
miklu nær skopmyndageröinni
og þjóðfélagsháöinu en fyrir-
rennarar þeirra. Einkum er
hinn létti og öruggi grafikstill
Grosz sláandi.
Þannig er sýningin á Kjar-
valsstöðum alltæmandi og yfir-
gripsmikil. Hún sýnir ágætlega
þróun þessa miída umfangs,
sem er sess svartlistarinnar
innan expressjónismans. Nú
þarf aðeins að gera málverki
þessarar stefnu skil og leyfa
þeim að hanga ögn lengur en
graflkverkunum.
Rudolf Serkin á íslandi í tilefni 50 ára
afmælis Tónlistarskólans:
„Vinatengsl
„Tilefniö er 50 ára afmæli Tón-
listarskólans og Tónlistarfélags-
ins, þó þaö hafi ekki veriö form-
lega stofnaö fyrr en áriö 1932”,
sagöi Haukur Gröndal fram-
kvæmdastjóri Tónlistarfélagsins,
þegar Helgarpósturinn forvitnaö-
ist um komu hins heimskunna
pianóleikara Rúdolfs Serkin
hingaö til lands.
Rudolf Serkin mun koma fram
á tvennum tónleikum að þessu
við Island”
sinni. Þeir fyrri veröa haldnir I
Þjóðleikhúsinu á morgun, laugar-
dag, og kemur hann þar f ram einn.
Sfðari tónleikarnir verða i Há-
skólablói þriðjudaginn 27. mai, en
þar mun Serkin spila ásamt öðru
listafólki frá Bandarlkjunum.
Sagði Haukur að ástæöan fyrir
komum hans hingað svo oft væru
vinatengsl sem hefðu skapast við
Tónlistarfélagið og við fólk hér og
þá sérstaklega Ragnar I Smára.