Helgarpósturinn - 02.01.1981, Qupperneq 4

Föstudagur 2. janúar 1981 -helaamósfurinn-
NAFN: Jón Ormur Halldórsson STAÐA: Aðstoðarmaður forsætisráðherra FÆDDUR: 5. mars 1954
HEIMILI: Neshagi 15 HEIMILISHAGIR: Eiginkona, Jónina Leósdóttir BIFREIÐ: Audi 100 árg. 1977
ÁHUGAMÁL: Alþjóðastjórnmál
Leiftursóknin stæðist ekki framkvæmd
Klkisstjórnin hcfursíöustudægur veriöaö berja saman jóla- og áramótaboöskap sinn tii handa
landsmönnum og meö erfiöismunum reynt aö berja hann gegnum þingflokka stjórnarliösins.
Gjafirnar voru fyrst i formi hækkaös vöruverös og þjónustu en i kjölfariö skyldu siöan sigla all-
víðtækar efnahagsráöstafanir. Töluvert hefur kvisast út um þessar ráöstafanir en formlega eiga
þær ekki að koma fyrir almenningssjónir fyrr en á siðasta degi ársins, ef ekki veröur þeim mun
nieiri fyrirstaöa i þingfiokkunum.
Jón Ormur Ilalldórsson er aöstoöarmaöur forsætisráöherra og formaöur efnahagsnefndar
rikisstjórnarinnar sem setiðhefur lengi viö aö koma saman efnahagsúrræöum er duga eiga gegn
veröbólgunni. Hann er jafnframt i forustusveit ungra sjálfstæöismanna. Jón Ormur er I Yfir-
heyrslu Helgarpóstsins aö þessu sinni og er spuröur um tilurö og ágæti iangþráöra efnahagsráö-
stafana rikisstjórnarinnar um bandalag hans viö núverandi forsætisráöherra og þá furöulegu
stöðu að vera sjálfstæöismaður irikisstjórn sem Sjálfstæðisflokkurinn er i andstööu viö.
Gkki eru þær beint glæsiiegar
jóla- og áramótagjafir rikis-
stjórnar Gunnars Thoroddsen til
handa landsmönnum, jólagjafir i
formi stórfelldra veröhækkana á
vörum og þjónustu og siöan i
kjölfariö efnahagsráðstafanir,
sem munu á næstu mánuöum enn
frekar rýra lifskjör fólks. Hvaö
vill aðstoðarm aður forsætis-
ráöherra segja um þennan
glaöning?
„Þarna er ekki rétt fariö meö.
Efnahagsráöstafanir rikisstjórn-
arinnar nú um áramótin munu
þvert á móti bæta lifskjörin þegar
fram i sækir. 1 staö 70%
veröbólgu og ört rýrnandi
kaupmáttar, veröa stigin skref
sem munu leiöa til lægri
veröbólgu —ef til vill 40% á sama
tima aö ári. Lækkun veröbólg-
unnar hlýtur aö vepa sú besta
kjarabót, sem menn geta gert sér
vonir um, þvi veröbólgan rýrir
kjör launþega.”
Ekki er þaö alveg nýtt fyrir
fólki aö ráöamenn kynni nýjar
efnahagsráöstafanir, sem eigi aö
ganga aö veröbólgunni dauöri.
Þær hafa hins vegar allar mistek-
ist meira og minna. Hvaö meö
þessa? Er þetta enn ein
skammtimaráöstöfunin til aö fá
olnbogarými til stöndugri
aögeröa siöar meir, eins og
stjórnmálamenn segja gjarnan
eöa er hér eitthvaö meira á
ferðinni?
„Þessar ráöstafanir eru miö-
aöar viö eitt ár og jafnvel lengri
tima og eiga aö skapa okkur svig-
rúm til aö komast út úr þessum
vitahring sem islenskt efnahags-
lif hefur veriö i siöasta áratuginn.
Aö sumu leyti get ég likt þeim viö
ráöstafanirnar sem geröar voru
áriö 1960 og voru þá upphaf
blómaskeiös og stööugleika i
islensku þjóöfélagi, enda þótt
þessar ráöstafanir séu eöli
málsins samkvæmt alls ekki þær
sömu. Hins vegar geta þessar
ráöstafanir markaö álika þátta-
skil i hagstjórn á íslandi og
geröist þá, svo fremi sem kjark-
inn brestur ekki og menn fram-
fylgja því sem þeir allir viöur-
kenna aö nauösynlegt sé i stööu
efnahagsmála i dag.”
Kjarkur. Kjarkur hverra?
„Rikisst jórnarinnar ”.
Áttu von á þvi aö kjarkurinn sé
ekkert alltof mikill hjá ákveönum
aöilum innan rikisstjórnarinnar,
þegar á feraö reyna fyrir alvöru?
„Þaö sagöi ég ekki. Hins vegar
er alveg ljóst aö rikisstjórnin er
undir stööugum þrýstingi — frá
sinum kjósendum, frá þingmönn-
um og þrýstihópum. Þennan
þrýsting veröur rikisstjórnin aö
geta staðist enda ölium til góös
þegar upp veröur gert aö
ákveönum tlma liönum.”
Undir rós ertu sem sé aö segja,
aö nú eigi aö segja landsmönnum
aö fara aö heröa suitarólina einn
ganginn tii.
„Þaö eru þrjú grundvallar-
markmiö sem þessar efnahags-
ráöstafanir eiga aö tryggja.
Fyrst: Efla atvinnulifiö. Annaö:
Draga úr veröbólgunni. Þriöja:
Vernda kaupmátt þeirra lægst
launuöu, en það eru einmitt jjeir
sem hvaö haröast veröa uti I
þeirrióöaveröbólgu sem viö lifum
nú viö.”
Hvaö meö þinn eigin flokk —
Sjálfstæöisflokkinn, heiduröu aö
hann taki þessum ráöstöfunum
fa gnandi?
„Stjórnarandstaöan innan
Sjálfstæðisflokksins mun ekki
skrifa undir eitt eöa neitt sem frá
þessari rikisst jórn kemur — hvort
sem þaö er gott eöa vont. Astand-
inu i flokknum er einfaldlga
þannig háttaö. Þeir menn sem
ráöa feröinni hjá stjórnarand-
stööu Sjálfstæöisflokksins hafa
þaö sitt heilaga markmiö aö
koma þessari rikisstjórn frá,
fremur en aö gegna skyldu sinni
og aöstoöa viö stjórn landsins eöa
veita ríkisstjórninni sanngjarnt
aöahald.”
Þetta er allharöur dómur um
þina samflokksmenn. Ertu aö
fjariægjast Sjálfstæðisflokkinn?
„Éger aö tala um þá öfgamenn
sem ráöa feröinni i meirihluta
þingflokks Sjálfstæöisflokksins og
ég hef þá trú aö meirihluti sjálf-
stæöismanna um land allt séu aö
fjarlægjast þessa öfgamenn,
fremur en ég að fjarlægjast Sjálf-
stæöisflokkinn.”
Nú varstu sjáifur mikill leiftur-
sóknarmaöur á sinum tima og
baröist hart fyrir þeirri sókn til
sigurs. Hvar eru þau markmiö
þin nú? Ertu ekki sami
frjálshyggjupostulinn og þú
varst?
„Þaö hefur sýnt sig aö efna-
hagsráöstafanir i anda leiftur-
sóknar Sjálfstæöismanna hafa
gjörsamlega mistekist, t.a.m. i
Bretlandi. Þetta vekur vissar efa-
semdir, þvi- veröur ekki neitaö.
Hins vegar hef ég ekki hvikaö frá
grundvallarskoöunum minum um
hlutverkaskipan rikisvalds og
einstaklinga. Spurningar sem
vakna þegar efnahagsúrræöi ber
á góma eru ma. hvaö er fram-
kvæmanlegt án þess um leiö aö
spilla þjóöfélagsfriöinum og inn-
an þeirra marka veröa aögeröir
aö vera. Þaö hefur og veriö eitt
aöalmarkmiö okkar ihalds-
manna.”
Þú viöurkennir sem sé, aö
krossferö þin fyrir leiftursókninni
á sinum tima hafi veriö mistök?
„Ég vann hjá Sjálfstæðis-
flokknum fyrir kosningarnar 1979
og taldi þá og tel aö vissu leyti
ennaö leiftursókn hafi verið æski-
leg sem stefna, en geröi mér hins
vegar grein fyrir þvi aö hún
myndi mistakast I framkvæmd,
nema þvi aöeins aö Sjálfstæöis-
flokkurinn næöi hreinum meiri-
hluta á þingi.”
En hvernig fara þær hugmynd-
ir þlnar saman viö hræöilega
reynslu Thatchers I Bretlandi og
er þó ihaldsflokkurinn þar einn
viö stjórnvöldinn?
„Framkvæmdin hefur skolast
mjög til hjá bretum. Hins vegar
verður viö aö læra af reynslunni
— hún er besti kennarinn — og aö
öllu samanlögöu held ég aö þess-
ar einföldu hugmyndir, sem
grundvölluðu leiftursóknina,
standist ekki i framkvæmd i
vestrænum þjóöfélögum.”
En almennt talað: Hvaöa vit
hefur þú stjórnmálafræöingurinn
á efnahagsmálum?
„Þaö tengjast öll mál stjórn-
málum, ekki sist efnahagsmál.
Þaö er held ég ekki einn hag-
fræöingur sem situr nú á Alþingi,
svo ég visa spurningunni þangaö.
Til upplýsinga get ég þó látiö þess
getiö aö einn þriöji af stjórnmála-
fræöinámi minu i háskóla var
hagfræöi.”
Þiö hafiö ef tii viil kastaö sér-
fræðingum fyrir borö, meöan
margnefndar efnahagsráöstafan-
ir voru settar á blaö?
„Nei, viö nutum góörar
aöstoöar sérfræöinga og efna-
hagsráöunautur forsætis-
ráöuneytisins, Þóröur
Friöjónsson sat alla fundi efna-
hagsnefndarinnar.”
Já, talandi um Þórö
Friöjónsson. Er hans ráöning
ekki beiniinis framkvæmd til aö
skeröa þitt valdsviö? Þú hefir
kannski ekki vitað nóg um efna-
hagsmál?
„Þaö var ágætt aö þessi spurn-
ing kom fram. Ég sjálfur lá I
Þóröi Friöjónssyni dögum saman
til aö fá hann hingaö til starfa og
óskaöi raunareftir þvi straxog ég
byrjaöi hér, aö sllkur maöur yröi
ráöinn okkur til aöstoöar. Þaö er
sannleikurinn i þvi máli.”
En hvaö segja nú óháöir hag-
fræöingar um þessar ráöstafanir
ykkar?
„Þeir sem ég hef ráöfært mig
viö, telja efnahagsáætlun okkar
ekki vitlaust plagg.”
Og þú litur á þaö sem
mcömæli?
„Já, ég tel þaö ágætis meö-
mæli.”
En yfir i annaö, Jón Ormur. Nú
kom þaö mörgum á óvart aö þú
skyidir ieggja út i þaö hættuspil,
aö leggja nafn þitt viö rikisstjórn
Gunnars, þar sem þú varst á upp-
ieiö innan Sjálfstæöisflokksins.
Hvaö rak þig út i þaö aö slást I lið
meö Gunnari og hans mönnum?
„Þessi ákvörðun var mikiö
hættuspil, ef hugsab er um frama
I Islenskum stjórnmálum. Margir
töldu þetta svik viö flokkinn og
stefnuna. Hins vegar var málum
svo komiö að ég taldi Sjálfstæöis-
flokkinn þegar klofinn, landiö
stjórnlaust þar til rlkisstjórn yröi
mynduð og ekki möguleika á ööru
stjórnarmynstri. Þá taldi ég for-
sjá landsins öllu betri i höndum
Gunnars Thoroddsen en formanns
Sjálfstæöisflokksins.”
Þú segir Sjálfstæöisflokkinn
sem sagt klofinn.
„Ég held aö almennum sjálf-
stæöismönnum muni takast aö ná
saman á ný, en þaö reynist erfitt i
meira lagi meöan núverandi for-
ysta fer meö völdin. Ég sá þab
einhvers staðar á prenti, aö Sjálf-
stæðisflokkurinn stæöi frammi
fyrir þeirri ákvörðun.hvort hann
vildi höföa til 40% kjósenda eöa
14% þeirra. Undir núverandi for-
ystu held ég aö seinni talan sé
rétt, en meö algerum uppskiptum
á forystusveit flokksins I viötækri
merkingu þá getur og veröur von-
andi fyrri talan nærri lagi.”
Forystumáiin I ólestri segir þú.
En er þetta aöeins spurning um
menn? Er enginn málefnaágrein-
ingur I flokknum?
„Þaö er ákveöinn málefna-
ágreiningur i flokknum. Um þaö
veröur tæpast deilt meö haldbær-
um rökum. Sjálfstæðisflokkurinn
er og hefur I raun alltaf veriö
flokkur ólikra sjónarmiða, en þar
sem fólk sameinast um
grundvallarhugsjón slna fremur
en aö vera sammála um einstök
stefnuatriöi. Viö þurfum þvl
leiötoga sem geta sameinaö um
grundvallarhugsjónina, en ekki
hefja til æstu sæta menn
ákveðinna arma i flokknum. Þaö
á aö sameina sjálfstæöismenn um
þaö sem þeir eru sammála, en
ekki keyra fram skoöanir eins
arms á kostnaö annarra.”
Ert þú meö lausn á foringja-
vanda Sjálfstæöisflokksins?
„Ekki I augnablikinu. Viö eig-
um hins vegar fjölda ágætis-
manna sem geta uppfyllt þetta
skilyröi sem ég nefndi áöan. Þaö
er svo aftur spurning hvort ein-
hver einn hafi nægilegt fylgi til aö
fella núverandi valdaarm. Þaö
verður timinn aö skera úr um.”
Þú segir ykkur eiga marga
góöa menn. Þetta hefur heyrst
áöur. Hvernig væri nú aö nefna
nokkra, svona án ábyrgöar og
bara til dæmis?
„Ef einhverjir menn eru
nefndir sem hugsanlegir keppi-
nautar núverandi formanns
flokksins, þá myndi áróburs-
maskina Morgunblaðsins — enda
er núverandi formaður Sjálf-
stæöisflokksins þar stjórnarfor-
maður — þegja slika menn i hel.
Þvl vil ég ekki gera neinum
manni slikan grikk. Allt á réttum
tima.”
En telur þú öruggt aö þú og
þinir skoöanabræöur stillið upp
manni á móti Geir Hailgrimssyni
á landsfundinum i vor?
„Ég tel þaö öruggt að sjálf-
stæðismenn — undir hvaöa
leiösögn sem þeir kunna aö veröa
— muni freista þess aö skipta um
forystu á næsta landsfundi Sjálf-
stæðisflokksins. Þannig aö ég
held að ég og aðrir þeir sem að
núverandi stjórnarsamstarfi
standa séu ekki heppilegustu
aöilar til aö hafa forgöngu þar
, »»
um.
En er ekki Ijóst aö þú sjálfur ert
út úr dæminu sem framtiðar-
vaidamaöur innan Sjálfstæöis-
flokksins svo lengi sem núverandi
forysta hefur þar töglin og hald-
irnar? Braustu ekki allar brýr aö
baki þér þegar þú fiuttir inn á
Gunnar hér i stjórnarráöinu?
„Ef núverandi forysta fær aö
ráöa, þá er ég að sjálfsögöu
dæmdur maöur. Á hinn bóginn
kunna önnur viöhorf aö skapast ef
vilji er til þess að flokkurinn nái
*sér á nýjan leik.”
En ert þú metnaðargjarn i
stjórnmálum? Hugsar þú hátt?
Jafnvel svo hátt aö þú sért farinn
aö máta stólinn hans Gunnars
endrum og eins, þegar enginn sér
til?
„Já, ég er metnaöargjarn
maður — ég skal vera
hreinskilinn. Hins vegar vona ég
að þaö sé metnaöur i bestu
merkingu þess orðs. Hitt er svo
annaö mál, aö ég starfaði um
þriggja ára skeið erlendis að
alþjóðastjórnmálum og ltkaöi þaö
starf svo vel, aö helst vildi ég
hverfa aö slíku aftur, hvenær svo
sem þaö veröur.
Þú vilt sem sé flýja
veröbólguna og Geirsklikuna I
Sjálfstæöisflokknum ?
„Ég vil frá smásmugulegum
stjórnmálum.”
En er nafniö Jón Ormur
Halldórsson nafn, sem þú telur
vert aö islenskir kjósendur leggi á
minniö, sem veröandi númeri I
islenskri pólitik siöar meir?
„Ég er aöeins 26 ára aö aldri og
tel vart timabært aö draga mig I
hlé. Hins vegar er þaö
almennings aö dæma um þaö
hvort hann ákveöi aö leggja nafn
mitt á minnið frá ööru sjónarmiöi
en þvl, ab ég ber þetta nafn einn á
Islandi.”
eftir Guðmund Árna Stefánsson-1