Helgarpósturinn - 02.01.1981, Blaðsíða 12

Föstudagur 2. janúar 1981
Steinar Berg er einn mesti
áhrifamaður I islensku tónlistar-
lifi. Bæöi, er aö fyrirtæki hans er
einn stærsti innflytjandi hljóm-
platna á landinu, og einnig aö þaö
gefur út stóran hluta allra hljóm-
piatna sem út koma hér. Auk þess
er Steinar hf. eigandi fjölmargra
hljómplötuverslana.
Eins og ótrúlega margir aörir
áhrifavaidar i islenskri dægur-
músfk kemur Steinar frá Kefla-
vfk. Þar fæddist hann og ólst upp
viö undirleik Bitlanna, Rolling
Stones og Ragnars Bjarnasonar.
,,Ég minnist þess ekki aö hafa
ætlaö mér þá aö vcröa poppari.
Þaö var aldrei alvarlega á dag-
skrá. Tónlistaráhuginn hefur þó
veriö fyrir hendi, vegna þess aö
ég tók lengi uppá band hvern ein-
asta þátt af óskalögum sjúklinga
og sjómannaþættinum. Ég átti öll
lögin sem gengu á þeim árum.
Alveg eins og þau lögöu sig Þessar
spólur eru eflaust til enn ein-
hversstaöar f kössum. Þetta var
gamalt Tandberg segulband, sem
snerist allan daginn. Annars eru
þessi lög meira og minna i gangi
ennþá i þessum þáttum. Plötu-
spilara eignaöist ég ekki fyrr en
65 til 66, þá þrettán ára gamall.
Ég átti mér þó alltaf draum,
eins og flestir krakkar einhvern-
tima, aöspila — fara f hljómsveit.
En ég nennti aldrei aö standa I
þvi. Ég haföi ekki þolinmæöi I
svoleiöis pælingar,”
— Kreppuplatan svokallaöa þar
sem þú söngst eigin tónsmfö, hef-
ur þá veriö útúrdúr?
„Já, Ég ákvaö 1971 eöa 72 aö
læra nú á gftar, og pantaöi tima
Kommúnistar i viöskiptum eru
hinsvegar mestu egó sem ég hef
kynnst. Þaö eru þeir sem hugsa
mest um sjálfan sig, eru fyrstir
meö stimpilklukkuna. Þeir ganga
lengra en viö sem erum ekki eins
róttækir, vegna þess aö þeir
hugsa allt illt um menn eins og
mig, — aö ég beiti öllum ráöum og
klækjum til þess aö fá þá til aö
gera eitthvaö fyrir ekki neitt.
Þess vegna er samvinna og annaö
slfkt ekki til umræöu þegar þeir
eiga i hlut. Þar er gróöahugsjdnin
númer eitt.”
Ég get til dæmis varla svaraö i
sima og sagt „Steinar hf”! En ég
var ráðinn framkvæmdastjóri, og
hinir hluthafarnir höföu allir sitt
verksviö i aukavinnu.
Hjaflæoi
GOður gæi
— Vinnuröu mikiö?
„Ég er meira og minna alltaf i
vinnu. Ég get varla hlustaö á
plötu án þess aö vera i vinnu. Og
ekki fer ég á samkomustaöi án
þess sama. Ég meira 30 segja sef
stundum ekki vegna vinnunnar.
Það hefur átt sér staö aö i mig sé
hringt kannski klukkan fjögur á
laugardagsnóttu og einhver í sinu
besta formi, segir mér aö koma
og hlusta á einhvern „æöislega
góöan gæja á gitar”. Þetta var al-
gengt fyrir nokkrum árum, en er
nú fariö aö minnka. Ég er lika
oröinn þjálfaöri i aö taka á svona
símhringingum.
Þeir eru til sem telja sig bestu
tónskáld og söngvara i heimi,
þegar þeir eru komnir f þaö. Og
margir semja lög hér á landi, þaö
sýnir best þátttakan i dægurlaga-
keppnisjónvarpsins, þar sem yfir
400 lög bárust. Eitt sinn fór ég aö
hlusta á náunga, eftir simhring-
ingu, náunga sem var alveg
Seinna breyttist þetta og mér
fannst þróunin ekki vera f rétta
átt. Þar sem ég var eini starfs-
maðurinn átti ég mun meira und-
ir þessu fyrirtæki en hinir hlut-
hafarnir, auk þess sem ég var
farinn aö gera allt. Þá fannst mér
alltaf synd og skömm hve inn-
flytjendur hljómplatna stóöu sig
illa. Mér datt þvf I hug aö fara til
Gulla Bergmann og Björns heit-
ins Pétursonar og kynna þeim
minar hugmyndir. Og þaö varö úr
aö aörir eigendur Steina hf. bökk-
uðu út og ég gekk til samstarf viö
Karnabæ.
Nú er fyrirtækiö Steinar hf.
eign Karnabæjar aö hálfu og min
eigin og minnar fjölskyldu aö
hálfu. Og á slöasta hausti tók svo
Steinar hf. yfir hljómplötuversl-
anir Karnabæjar. Margir halda
aö á bak viö þetta alltsaman búi
eitthvaö flókiö en svo er ekki. Viö
erum allir fylgjandi þvi aö hafa
málin einföld, og láta hlutina
ganga á elju og krafti mannanna.
Og Karnabær sem slikur kemur
ekkert inni rekstur Steina hf.
Hann er alveg á minum höndum
og minna starfsmanna”.
— Nú þykjast margir hafa séö
merki samvinnu ykkar i milli, til
dæmis i sambandi við hin svoköll-
uð æði, sem skella á þjóöinni ann-
ÞýOir ekki ao gráia
Én nú hafa aðstæöur breyst
mikiö. Plöturnar verða alltaf dýr-
ari og dýrari vegna aukinna
álaga rikisins. Mér finnst i raun-
inni skrýtiö aö fólk, eða stjórn-.
málamenn, hafi ekki látiö máliö
til sin taka. Við sem stöndum i
innflutningi höfum gert veik-
burða tilraunir til að benda á
þetta en okkar málflutningi er
ætiö snúiö og látiö lita út eins og
einhver ankannanleg sjónarmiö
ráöi. En á siöustu 2 árum hefur
innflutningur minnkaö um 40% á
hljómplötum. Verslunin hefur aö
stóru leyti færst útúr landinu, —
þess er jafnvel getiö i feröa-
mannapésum hvar hljómplötu-
verslanir eru
Það sem viö höfum verið aö
reyna að segja er aö ef tollarnir
eru lækkaðir, þá lækka jú tolla-
tekjur rikisins, en á móti er
öruggt aö salan mundi aukast á
ný, og söluskattstekjur rikisins
aukast aö sama skapi. Um leiö,
vegna þess aö hljómplöturnar
yröu mun ódýrari, þá næöist
kannski verslunin sem nú er farin
út úr landinu inn aftur.
Islenska útgáfan má ekki viö
þessu. Arið 1977 seldust nokkrar
plötur I yfir tiu þúsund eintökum
Nú i ár eru kannski ein eöa tvær
sem fara yfir fimm þúsund. En
þaö þýöir ekki aö gráta, ef þeir
gera ekkert þá verðum viö að
hjálpa okkur sjálfir. Nú á árinu
1981 veröa helstu erlendu plöturn-
ar pressaöar hér á landi og viö
það lækka þær i veröi. Aöeins þarf
he/garpÓstUrinrL____hol/JFirpn^tl irinn Föstudagur 2. janúar K
sjálfan mig 28 ára þegar ég var
tvitugur og þvi siöur núna þegar
ég er 28 ára get ég séö mig 38 ára.
Eilifur hippi”.
— Og átt ameriskan bil...
„Já, einn af þeim.Eins og spil-
verkiö söng: Eitt sinn hippi ávallt
hippi. Nei, ég er nú ekki svo
slæmur. En tónlistin sem gerö
var á flower power timabilinu er
samt meö þvi besta sem gert hef-
ur veriö að minum dómi. Og ég
varð mjög hissa á vinsældum
plötunnar Good Morning
America, þar sem eru lög frá
þessum tima. Þaö viröist svo aö
stór hluti af minni kynslóð sé enn
meöal hljómplötukaupenda.”
íslenshir lisiamenn
— Nú tala einmitt margir um aö
i islenska poppinu séu þetta sömu
andlitin ár eftir ár eftir ár.
„Þaö er I poppinu eins og öðru,
aö hæfileikafólkið endist. Nú eru
allskyns tónlistarstefnur rikj-
andi, engir veggir og umburöar-
lyndi hlustendanna meira. Þeir
sem hlusta á þróaöa tónlist viöur-
kenna aö Abba geri vel það sem
hún gerir. En nú eru miklar hrær-
ingari poppheiminum hér. Ég fór
á tónleika i Gamla BIói fyrir jól
þar sem Bee Gees kynslóöin
fylgdist agndofa meö Utangarös-
mönnum. Þar voru margir aö
eignast sinar fyrstu innlendu
hetjur. Slikt hefur ekki veriö til
hér lengi.'
— Er þaö æskilegt?
„Ekki dýrkunin. En þessir
krakkar þekkja ekki lifandi
islenska tónlist. 1 skólann fá ekki
hljómsveitirnar aö koma, þar eru
bara diskótek. Þau hafa aldrei
séð islenska tónlistarmenn. Það
hlýtur að standa þeim nær. Þeir
eru að fjalla um þaö sem er að
gerast i kringum þau. Það er bara
hollt fyrir þau. Nú heyrir maöur
af fjöldanum öllum af bilskúra-
böndum. Lifandi tónlist hlýtur
alltaf aö vera númer eitt.”
— Hvaö er góö plata? Er þaö
plata sem selst vel, eða sú sem
fær góöa dóma gagnrýnenda?
„Ég verö aö viöurkenna aö
þarna er ég svolitið klofinn. Ég
get ekki neitaö þvi aö það sé góö
plata sem selst vel, þvi þá væri ég
aö afneita þvi sem ég geri. En það
þarf ekki endilega aö vera þaö
sem ég hlusta á. Ég held aö gott
lag samanstandi i grundvallarat-
riöum eöa melódiu og/eöa kraft-
miklum rýtma. Þaö eru grund-
En þaö er ekki svona einfalt. Viö
getum tekiö dæmi um plötuna
Good Morning America. 1 júni
voru flutt inn 200 eintök af henni.
Alveigframmi september vorum
viö aö hlusta eftir ummælum
fólks sem viö bárum nokkuð
traust til. Þvi bar saman viö þaö
semokkur fannst, — aö þetta væri
mjög skemmtileg plata, og höfö-
aöi til fólks sem ekki færi i plötu-
búö einu sinni i viku til aö íylgjast
meö. Þá var lögö mikil vinna og
talsveröir peningar i aö auglýsa
hana og það heppnaöist. Hún er
ein söluhæsta platan á siöasta ári.
Fór sennilega yfir 5000 eintök.
En þaö eru lika tilfelli sem
þetta , gengur ekki upp. Fyrir jól-
in 1979 var sýndur þáttur meö
Manhattan Transfer i sjónvarp-
inu, sem var aö minum dómi
mér ao qeymo klassíkina
SKinar Berg r heigarposlsviOlali

hjá Gunnari Þóröarsyni. Þaö
voru min fyrstu kynni af honum
reyndar. En ég haföi aldrei tima
til aö sinna náminu og Gunnar
var sömuleiöis álika stundvis þá
og núna, þannig að þetta varö
aldrei aö neinu. Ég lærði nokkra
hljóma, og glamraöi eftir það i
nokkurn tima.
Hreppupialð
Alliij sem læra pinulitiö á gitar,
fara aö glamra fyrir sjálfa sig
og raöa saman hljómum. Semja
lög. Viö fórum tveir félagar einu
sinni meö lag til Tóta Björns, son-
ar Björns Þórhallssonar, og hann
gerði viö það texta. Tóti var
vinstrisinnaöur, eins og textinn.
Þetta kom siöan út á Kreppuplöt-
unni. Hugmyndina að þessu átt-
um viö Haukur Ingibergsson, þá
hluthafi i Steinum, og viö komum
fram á plötunni undir heitinu
Liössveitin. En þettá var i siðasta
og fyrsta skipti sem ég fékkst við
þetta. Ég hef ekki snert gitar siö-
an. Annars var þetta aö mörgu
leyti merkileg plata — þarna
kom Diabolus im Musica fram i
fyrsta skipti, og Þokkabót geröi
liklega þaö besta sem þeir nokk-
urntima gerðu á henni. Og ég
skammast min ekkert fyrir mitt
framlag.”
— Þú hefur semsagt ekki veriö
jafn róttækur i skoöunum og text-
inn i laginu segir til um?
„Égvareinsogallirsem eru aö
alast upp, uppreisnargjarnari en
fulloröna fólkiö. Unglingum þykir
þaö alltaf ihaldssamt. Þeir vilja
bæta og breyta. En þaö er úti hött,
held ég, aö tala um vinstrisinna,
eöa eitthvaö slikt. Nú á seinni ár-
um hefur mér hinsvegar verið
skipað á bekk. Ég er heildsali, út-
gefandi og þar af leiöandi pen-
ingamaöur og kapitalisti. Ég er
mjög ópólitiskur maöur, en min
afstaöa i pólitik er tvimælalaust
fyigjandi frelsi einstaklingsins til
aö gera þaö sem hann vill.
Ég veitekki hvort þaö er pólitik
eða trú, en Taóisminn höföar
mjög til min. Þaö þykja mér
merkileg og góö fræöi, og ég hef
reynt aö fylgja því sem predikaö
er til dæmis i Bókinni um veginn.
Vinna rólega og markvisst, og
gera gott úr öllu. Þaö er kannski
þessvegna sem ég á svo erfitt
meö aö skilja sundurliöunina i
stjórnmálaflokkunum.
þokkalegur á gitar og söng
slagara ágætlega. En hann var
æðislega nervus yfir þessu. Það
setti mig hálfpartinn úr sambandi
líka, enda mjögskrytiö þegar aör-
ir menn veröa mjög taugaóstyrk-
ir vegna þessa aö þú ert einhver
persóna. En þetta varö allt sam-
an hálf misheppnaö. Og þá sagöi
vinur hans það, sem einkennir
misskilninginn hjá mörgum þess-
ara manna: „Þú ættir að heyra i
honum eftir 3 til 4 glös”. En þaö
er bara allt annað aö leika á
hljómplötu eöa ná upp góöri
stemmningu i partii. Sumt af
þessu fólki ætti aö hlusta á sig i
rólegheitum daginn eftir.”
Fylla upp r qol
— En hvernig komst þú inni
þennan heim? Þaö er hljómplötu-
bransann?
„Ég haföi unniö i Faco I jólafri-
um, og þegar ég kom heim frá
Englandi þar sem ég var hálfan
vetur, eftir aö ég kláraöi Versl-
unarskólann, þá bauöst mér
vinna viö nýstofnaöa plötudeild
þeirra. Ég haföi þá veriö mikill
plötusafnari, var meö dellu á háu
stigi, las alltsem ég komst yfir og
svo framvegis. Þarna var ég i.
nokkur ár, og viö byrjuöum aö-
eins aö brjóta niöur einokunar-
veldi Fálkans á innflutningi
erlendra hljómplatna. Viö reynd-
um aöeins að fylla uppi þau geysi-
lega stóru göt sem þá voru á plöt-
unum hér heima.
Þaö má svo eigna Jakobi
Magnússyni heiöurinn eða van-
sæmdina af þvi aö ég byrjaöi aö
gefa út islenskar plötur. Hann
kom heim frá Englandi meö upp-
tökurnar af Sumar á Sýrlandi, og
vildi fá mig til aö annast út-
gáfuna. Ég lagði máliö fyrir
tengdafööur minn eftir aö ég
haföi hlustaö á lögin og komist aö
þvi aö þetta væri mjög gott, og
hann samþykkti aö fjármagna
þetta. Og þremur mánuöum sfö-
ar, þegar platan var oröin met-
söluplata þá var ég hættur hjá
Faco. Ég haföi þá kynnst Spil-
verkinu og var ákveöinn i aö
halda áfram á þessari braut. Ég
stofnaöi fyrirtæki meö tengda-
fööur minum, Hauki Ingibergs-
syni, Ólafi Þórðarsyni og þaö var
skýrt Steinar hf. Ég vil taka fram
að ég átti ekki hugmyndina aö
þessu nafni. Þaö hefur reyndar
veriö eilift vandamál fyrir mig.
að slagiö — grisæöi, kúrekaæöi og
svo framvegis.
„Þaö er algjör vitleysa. Viö
sjáumst oft ekki dögum saman.
Og allt tal um aö hægt sé aö búa
til æði af einhverri tegund er tómt
kjaftæöi. Fólk fær tilfinningu fyr-
ir einhverju, kröfurnar koma frá
fólkinu, þaö vill fá plöturnar. Viö
erum þjónustuaöili, viö kynnum
lögin fyrir fólkinu. Þaö er ekki til
neinn hókus pókus, engir galdrar,
sem framleiöa æöi eftir pöntun.
Xanadu, Grease — ef fólki finnst
þetta gott þá fer þaö og nýtur
þess. Þaö sama á viö um Urban
Cowboy, þaö æöi ef þaö er eitt-
hvert æöi, byggir á Country tón-
list sem hefur lengi verið vinsæl
og á eftir aö vera.”
aö ljúka nokkrum formsatriöum
áður en þetta veröur gert.”
Eilílur híppi
FramDærilegl
— Hvaö meö tengsl ykkar viö
alþjóölega plötuútgáfu?
„Þau eru mikiö i gegnum CBS,
bandariska fyrirtækið, en þeir lita
svo á aö Steinar sé CBS fyrirtæki
á íslandi. Þaö hefur útgáfurétt á
islensku efni fyrir utan Island, og
ætla núna aö fara aö nota sér
þann rétt. Þeir ætla aö gefa út
plötu meö „Þú og ég”, sennilega i
Skandinaviu og Japan. Þetta er
geysilega hæfara þróun, enda allt
annað aö gefa út plötu hér heima
og plötu fyrir alþjóöamarkaö. Viö
höfum til dæmis unniö aö þvi aö
byggja „Þú og ég” upp fyrir
alþjóðamarkaö I eitt og hálft ár.
Sú vinna grundvallast á þvi að viö
teljum okkur vita hvaö hentar
alþjóölega og hvaö hentar á
íslandi. Viö vitum hvaöa kröfur
þessir aöilar gera. Þessvegna
veröur aö þróa skemmtikraftana
hægt og hægt uppi aö vera fram-
bærilegir. Þaö er eina leiöin. Þaö
þýöir ekkert aö brjótast þetta á
eigin spýtur, aö byggja á draum-
um. Oll þessi skriffinnskuhlið
þarf aö vera til staðar. Núna er-
um viö aö vinna aö þvi aö gera
Utangarösmenn og Mezzoforte
frambærilega, og þaö tekur einn-
ig sinn tlma.
Annars eru aöstæöur popplista-
manna á Islandi ömurlegar, og þó
þeir selji vel plötur slnar þá ná
þeir ekki iægsta dagsbrúnar-
taxtanum. Þaö sama á viö um út-
gáfuna, islenska útgáfan hefur aö
verulegu leyti veriö fjármögnuö
af plötuinnflutningnum.
— Þú hlustar ekki á klassik?
„Nei, ég er barn mins tima, ólst
upp hlustandi á Bitlana og Stones
og þaö viröist hafa dugaö mér.
Núna verö ég svo, hvort sem mér
likar betur eöa verr aö hlusta á
poppiö vinnunnar vegna. Þaö er
kannski þaö sem gerir starfiö
svona skemmtilegt. Þaö samein-
ar áhugamáliöog vinnuna. Ég hef
hugsað mér aö geyma klassikina
og annað þar til seinna. Svo lætur
þaö fólk sem hlustar á klasslk
eins og þaö hafi fundib paradis og
uppfyllist af tónlistarlegu snobbi
— litur niður á allt annaö. Ég vil
ekki fylla þann flokk. Ég er fyrir
einfaldieikann. Það er reyndar
llfsprinsipp mitt. Eins og Taó
segir: „Þegar hyggindin setjast I
hásætiö fyllist heimurinn af yfir
drepsskap”.
— Hugsaröu mikið um
framtiöina?
„Nei, ég hef aldrei
nokkurntima getaö gert
mér grein fyrir hver
framtiö min verður.
Ég lifióskaplega mikif
fyrir liöandi stund.
Plana ekkert,
sérstaklega ekki það
sem snýr að mér '
persónulega.
Ég gat ekki séö
vallaratriði sem lita einfaldlega
út en eru vlö og margbrotin.”
Skil þao ekki ennþá
— En getiö þiö ekki ráðiö með
auglýsingum hvaöa plötur seljast
vel?
„Þannig litur þaö kannski út.
• M
jp
• .*
„Allt tat um aö hægt sé aö búa til æði af einhverri tegund er tómt kjaft-
æði”.
mjög góöur. A sama tima vorum
við með nýja plötu frá þeim, með
sömu tónlist og i þættinum. Við
ákváöum aö kýla á hana, auglýsa
hana mikið, en það gekk ekki.
Þaö fóru ekki nema fimm hundr-
uð eintök af henni. Ég skil ekki
ennþá af hverju.”
Sækiröu vini þina i poppheim-
inn?
„Nei, ekki sérstaklega. Ég
binst ekki sterkum böndum viö
vini mina, ég er aldrei heima, tek
litinn þátt i félagslifi. Þaö er helst
svona þegar einhverjir koma I
heimsókn aö maöur hittir vini
sina.”
Shipl um skoðun
— Þú ert þá ekki mikill fjöl-
skyldumaður?
„Nei, ætli þaö. Ég veit þaö ekki.
Ég er litið heima hjá mér. Þó
meira en ég var. Núna tek ég
vinnuna meb mér heim, ábur fór
ég alltaf á vinnustaöinn. Batnandi
manni er best aö lifa.”
— Hvernig lýsiröu sjálfum þér?
„Ég hef aldrei hugsaö um þaö.
Svona spurningu svara flestir
meö þvi að segja aö þaö standi
öörum nær aö dæma um þaö, ekki
satt? Ætli ég sé ekki jafn i skap-
inu, samt þrárri en andskotinn, á
erfitt meö að hætta fyrr en ég hef
náð settu marki. Ég er voðalega
veiklundaöur á erfitt meö aö
segja nei. Þó öllum beri nú ekki
saman um þaö. Svo skipti ég oft
um skoöun. Jafn vel oft á dag. Ef
forsendurbreytastþá sé ég engan
tilgang I að halda i gamlar
skoöanir. Þetta er eitt af því sem
hefur gert mér erfitt aö skilja
hluti eins og pólitik. Ég stend á
minni skoöun meöan ég hef hana,
en hún er ekkert eiliföarmál.”
vioial: Guðjðn Arngrímsson myndir: Jim Smarl
*