Helgarpósturinn - 20.02.1981, Blaðsíða 8

______________________Föstudagur 20, febrúar 1981. Hplrjarpncrh írinn
Sendiráö og
útflutningur
L-helgai--------------------
pósturinn—
útgefandí: Blaðaútgáfan Vitaðsgjafi,
sem er dótturf yrirtæki Alþýðu-
blaðsins, en með sjálfstæða stjórn.
Framkvæmdastjóri: Jóhannes Guð-
mundsson.
Ritstjórar: Arni Þórarinsson, Björn
Vignir Siqurpálsson.
Blaðamenn: Guðjón Arngrímsson,
Guðlaugur Bergmundsson, Guðmund-
ur Arni Stefánsson og Þorgrimur
Gestsson.
Útlit: Kristinn G. Harðarson.
Ljósmyndir: Jim Smart.
Auglýsinga- og sölustjóri: Höskuldur
Dungal.
Auglýsingar: Þóra Hafsteinsdóttir.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir.
Dreifingarstjóri: Sigurður Steinars-
son.
Ritstjórn og auglýsingar eru að
Siðumúla 11, Reykjavík. Simi 81866.
Afgreiðsla að Hverfisgötu 8—10. Sim-
ar: 81866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Askrift (með Alþýðublaðinu) er nýkr.
70,00 (gkr. 7000) á mánuði. Verð í
lausasölu er nýkr. 6,00 (600) eintakið.
Þeir eru ófáir tslendingarnir,
sem hafa notiö fyrirgreiðslu
sendiráða tsiands erlendis á
ferðalögum sinum. Yfirleitt eru
starfsmenn sendiráöanna boðnir
og búnir að veita landanum þá
fyrirgreiðslu sem beðið er um og
mögulegt er að veita. Þetta á ekki
sist við um sendiráöin á Norður-
Iöndunum þar sem mikill fjöldi
tslcndinga er búsettur, en við
ferðumst meira og meira eftir þvf
sem velmegunin eykst, og
islenskir námsmenn sækja
mcnntun til æ fleiri landa.
En hlutverk sendiráðanna er
viðtækara en bara þjónusta við
tslendinga erlendis. Við tökum
þátt i starfi og eigum meiri og
minni samskipti við fjölda sam-
taka og stofnana um allan heim.
Þar nægir að nefna Nato, hinar
ýmsu stofnanir, Sameinuðu þjóð-
irnar, Efnahagsbandalagið, Efta,
Evrópuráðið, og svo mætti lengi
telja. Sumsstaðar höfum við
fastafulltrúa, en annarsstaðar
sækja sendiherrar fundi og ráð-
stefnur sem fulltrúar landsins.
Eitt af þremur verkefnum Is-
lensku utanrikisþjónustunnar er
þó ótalið. Henni ber að gæta hags-
muna utanrikisviðskipta okkar,
bæði hvað varðar inn- og út-
flutning.
í úttekt Helgarpóstsins i dag á
ýmsum þáttum i starfsemi sendi-
ráðanna kemur meðal annars
fram, aö einmitt þessi þáttur vill
viða sitja á hakanum .Sendiráðs-
starfsmenn okkar erlendis hvorki
komast yfir að sinna verslunar-
og viðskiptamálum sem skyldi,
vegna daglegra skyldustarfa, né
hafa þeir menntun eða þjálfun á
þvi sviði.
Undantekningar eru þó þær, að
ívar Guðmundsson ræðismaður
tslands i New York er jafnframt
verslunarfulltrúi, og i París
gegnir Sveinn Björnsson ein-
göngu þvi starfi við sendiráðiö. Af
skýrslum Sveins til utanrikis-
ráðuneytisins má ráða, að margir
franskir innflytjendur hafa áhuga
á viðskiptum við ísland. Þeim
skilaboðum hefur Sveinn komið
heim til lslands — til þeirra 19 út-
flytjenda sem nú hafa 22% af út-
flutningnum og þeirra 77, sem
hafa 3,26% af honum.
En það þarf meira en sendiráð
og verslunarfulltrúa. Aukinn út-
flutningur strandar að margra
mati ekki siður á skilningsleysi
stjórnvalda á smærri iðnaðar-
fyrirtækjum. Fræg er sagan af
islenska stólnum sem fékk gull-
verðlaun á vörusýningu I Þýska-
landi. Þarlendir innflytjendur
pöntuðu tiu þúsund eintök, en
ekkert varð af viðskiptum vegna
þess að framleiðandinn taldi stól-
ana i hundruðum á ári.
Samt sem áður þarf að efla
markaösleit fyrir islenskar út-
flutningsvörur á erlendri grund.
Öflun nýrra markaða tekur
langan tima, og ástandið nú er
þannig, að tsland er þekkt fyrir
að drepa niður allar góðar hug-
myndir i þessum málum, eins og
einn viðmælenda Helgarpóstsins
'segir i úttekt okkar um sendiráð
okkar erlendis.
Af gauragangi og 18 bala húsum
NU er logn veðurs á Vest-
fjörðum og gauragangurinn kom
ekki almennilega hingað vestur,
eða norður öllu heldur, fyrr en um
kl. 04.00, bUinn að afgreiða Faxa-
flóasvæðið og þarafleiðandi kom-
inn norður fyrir umdæmi Al-
mannavarna og Útvarps Reykja-
víkur enda voru Almannavarn-
imar bUnar að pakka saman og
Útvarpið að skrúfa fyrir um kl.
01.30. Við hér fyrir norðan biðum
þvi þess sem verða vildi með
kertaljósin okkar, falin guði á
vald og komin i grátt brókarhald
með þvi að hvorki Útvarpið né Al-
mannavarnir vildu neitt með
okkur hafa að gera. Og það var
engu likara en höfuðskepnurnar
skildu umkomuleysi okkar og
færu um okkur mildari höndum
en þá i Engihjallanum og Aspar-
fellinu.
En þá kemur upp i hugann
hversu hUsum er valinn grund-
völlur á íslandi. Ég sé það til
dæmis hér vestur á Fjörðum, að
hUs eru einatt byggð á láglendi,
niðri Fjörðunum en ekki uppá
hálendisrönum sem millum
þeirra ganga. Aftur á móti rámar
mann i það, að i Reykjavik séu
hverskonar fjalllendisræmur og
hálsar nýttir til bygginga hUsa,
einkum og sér i lagi þeirra hUsa,
sem eru tiu hæðir og þar yfir. Og
sést af þessu dæmi að öllu fer
aftur Ingólfur Arnarson reisti til
að mynda skála sinn undir
Ingólfsfjalli en ekki upp á þvi.
Og Ur þvi farið er Ut i þessa
sálma, öll 18 bala hUsin sem reist
hafa verið i' helstu snjókistum
þessa lands. Eitt er hér niðurá
tUninu, annað sá ég samskonar i
Broddanesiá Ströndum, þetta eru
barnaskólar og þeir segja við
komumann: „Sjáðu þakið á
okkur, það er alveg rennislétt,
skapari okkar lærði nefnilega
að bUa til hUs vestur i Saltsjóar-
dal, af þvi erum við öll sona.” Og
þetta þykir gott.hefði einhvern
tima i lUtherskum réttrUnaði
verið talin ögrun við guð.
Villi á Brekku sagði á sinum
tima og þegar 18 bala hUsin voru i
algleymingi, að enginn bóndi
hefði verið svo blár á grön að hafa
hey sin slétt að ofan, en visindin
efla alla dáð og meira að segja
undirstrikað þegar maður kemur
vesturi háskóla.
Enn ein herleg dáð islenskrar
byggingarsögu er Kriu og
KrummahólaarkitektUrinn, svo
og þau opinber hUs sléttþaka sem
reist hafa verið i nánd Horns og
Heljarvikur og menn hafa séð
likust hUsum i Kaliforniu og
Kasteliu. Það var ekki fyrr en
með löggjöf að framsókn þeirra
18 bala manna um landið varð
heft en Kríu- og Krummahóla-
arkitektar hefja augu enn til
fjallanna, hvaðan kemur þeim Gert að Núpi daginn eftir
hjálp? (Sálm. 121). gauraganginn.
HAKARL
Togarakaupin til Þórshafnar
Liklega má rekja togararaunir
ÞórshafnarbUa til þess er göml-
um skuttogara var komið inn i
landiðá vafasaman hátt. Þá gekk
allt Ut á það hjá stjórnmálaleið-
togum að bjarga við atvinnu-
ástandinu á Suðurnesjum, sem
var mjög bágborið. Þangað var
keyptur fieiri en einn notaöur tog-
ari, eftir að Vestfirðingar höfðu
gert það gott á norksbyggðum
togurum sinum um nokkurn tima.
Þetta var á þeim árum, þegar að-
stoð Byggðasjóðs átti ekki að ná
til Suðurnesja, þvi þar átti að
drjUpa smjör af hverju strái i
sjávarútvegi. Afleiðingin varö sú
aö sjávarútvegur á Suðurnesjum,
og þá sérstaklega skipafloti
þeirra Suöurnesjamanna dróst
mjög afturúr. Til þess að bjarga
málunum við, var svo leyfður
innflutningur á notuðum skipum.
Fyrst þegar togarinn Suðurnes
kom til landsins voru við hann
bundnar miklar vonir. Hann bar
að visu einhverja björg i bú á
Suðurnesjum, en útgerðin gekk
brösulega, og oft mun skipið hafa
verið til viðgerðar. Endirinn var
svo sá, að útgerðarmaðurinn
treysti sér ekki lengur til aö
standa undir viðgerðakostnaði og
skipið var selt. Nokkrir munu
hafa veriö um boðið, en til þess að
bæta úr bágu viðvarandi atvinnu-
ástandi á Þórshöfn, var skipið
selt þangað með fyrirgreiðslu
yfirvalda. Varla mun þó skipið
hafa verið komið þangaö, þegar
það fór að bila á ný, og varð þvi
ekki sú lyftistöng fyrir byggöar-
lagiö sem vonast var eftir, heldur
þvert á móti. Ahyggjur ráða-
manna á Þórshöfn höfðu verið
nægar vegna atvinnuleysis, en nú
tóku við áhyggjur vegna bilaðs
togara, sem ekki gaf neitt i aðra
hönd, en hafði hinsvegar i för með
sér margskonar útgjöld. Þing-
menn kjördæmisins voru önnum
kafnir við að hafa milligöngu um
fyrirgreiðslu, svo hægt væri að
halda útgerðinni áfram, en svo
fór að allir gáfust upp og skipið
var selt. Áður var búiö að gera
eitthvaö við það, svo nýi kaup-
andinn á Siglufirði, keypti ekki
köttinn i sekknum, og hann hefði
fjárhagslegt bolmagn til að láta
gera skipið sjófært til veiöa. Síðan
hefur Þórshafnartogarinn Fontur
verið i fullum rekstri á Siglufiröi
og gengur útgerðin vel að sögn
kunnugra.
Þingmenn vildu ekki
annan Font
Það næsta sem gerist i togara-
útgerðarmáium á Þórshöfn er, að
þeir Þórshafnarbúar stofna
hlutafélag ásamt Raufarhafnar-
búum, til að kaupa og reka skut-
togara, Þórshafnarbúar munu
hafa haft forgöngu um málið, þvi
frystihúsiö þar hefur veriö endur-
nýjað og nauösyn á að tryggja þvi
hráefni. Þá voru uppi hugmyndir
um að jafna afla á milli staöa, og
meö tilliti til þess, að miklar
vegaframkvæmdir voru þarna i
gangi haustiö 1979, og horfur á aö
loks kæmust þessir tveir staðir,
Raufarhöfn og Þórshöfn, i sæmi-
legt vegasamband, þótti þjóðráö
að þeir sameinuöust um kaupin
og skiptu aflanum á milli frysti-
húsanna.
I vetrarkosningunum 1979
munu þessar hugmyndir forráða-
manna staðanna hafa fengið byr
undir báða vængi, enda virtust þá
allir frambjóðendur vera þvi
hjartanlega sammála að nauðsyn
væri á þvi að fá togara þarna á
norð-austur hornið, svo tryggja
mætti betur, að staöirnir héldust i
byggö. Mikil harðindi og óáran
haföi þá þjakað ibúa þessara
staða. Fyrst lokaði hafis höfnun-
um á Þórshöfn og Raufarhöfn svo
mánuðum skipti og siðan tóku við
óskapleg harðindi hjá bændum á
svæðinu sumarið 1979. Mörgum
eru eflaust i fersku minni frá-
sagnir og myndir af heyi i flekkj-
um i snjó á þessum slóöum. Sett
var á stofn sérstök hafisnefnd
undir forystu Arna Gunnarssonar
alþingismanns, og það var mikið
fyrir hennar verk, að gerð var
áætlun um vegamál á norö-
austurlandi og sannarlega timi til
kominn að gert yrði eitthvað i
þeim efnum. Fjármunir til þessa
verks fengust meðal annars frá
öðrum Norðurlöndum.
Þegar svo gengið hafði veriö
frá stofnun útgerðarfélags stað-
anna og þingmenn kjördæmisins,
hvar i flokki sem þeir standa,
stutt að þvi máli, var næst á dag-
skrá að fara að lita i kring um sig
að kaupa skip. Það veittist i
fyrstu harösótt mál, að telja
sjávarútvegsráðherra inn á það
að veita leyfi fyrir innflutningi á
enn einum skuttogara, en hann
mun hafa beygt sig fyrir harð-
snúnu þingmannaliði kjördæmis-
ins. Þingmennirnir eru Arni
Gunnarsson Alþýðuflokki, Stefán
Valgeirsson, Ingvar Gislason og
Guömundur Bjarnason Fram-
sóknarflokki, Lárus Jónsson og
Halldór Blöndal Sjálfstæöisflokki
og Stefán Jónsson Alþýöubanda-
lagi.
Allirþessirþingmenn munu hafa
haft það aö leiöarljéí.i, að keyptur
yröi sæmilega góöur togari, en aö
ekki yrði fleiri skakkaföll i
byggðarlögunum af gallagrip
eins og togarinn Fontur reyndist.
Niðurlag þessa máls þekkja svo
allir, og liklega kemur skipið
hingað til lands i næsta mánuði.
Þaö er i sjálfu sér ekkert verri
rekstrargrundvöllur fyrir togara
á þessum stööum, en annars-
staöar á landinu, en það er hverj-
um manni ljóst að margskonar
mistök hafa verið gerð við kaup
þessa togara, en hvar eru ekki
gerð mistök? Hér virðast þau
vera grófari en oft áöur, þótt þau
jafnist kannski ekki á við mistök-
in sem gerð voru við smiði
Spánartogaranna sem Bæjarút-
gerð Reykjavfkur keypti á sinum
tima. Menn eiga ekki að hlaupast
undan ábyrgð i málum sem þess-
um, og veröa að kannast við eigin
gjöröir, og svo er nú alltaf hæg't
aö vera gáfaður eftirá.
Hákarl