Helgarpósturinn - 08.05.1981, Blaðsíða 2

Föstudagur 8. maí 1981 hallj^rpn^tl irinn
„Viö viljum vernda
islenskt þjófterni, meftal
annars meft róttækum
ráftstöfunum gegn kyn
blöndun og úrkynjun.
Jafnframt verfti tekin
til rækilegrar athugunar dvöl
útlendinga á tslandi og
innflutningur þeirra stöftvaftur,
nema þegar sérstaklega stendur
á, svo sem um sérfræöinga,
er vér sjálfir eigum ekki
völ á”.
Þannig hljóftar fyrsta
grein stefnuskrár
flokks þjófternissinna
sem starfafti af ta!s -
verftum krafli hér á
landi á árunum 1934
—38. íslenskir nasistar
náöu i fjöimargar
grunnhugmyndir sinar
og stefnu mift tii
bræftraflokksins i Þýskalandi,
nasislaflokks Adolfs Hitler.
Svo virftist sem
margir af for-
sprökkum flokksins
vilji i dag sem
minnst muna af
þessum ár-
um nasistaflokksins. Aö minnsta
kosti vildu flestir þeir menn sem
Helgarpósturinn haffti samband
vift af þessu tilefni ekki tjá sig
um málift né svara neinum spurn-
ingum.
Vmsir þeir menn sem stóftu
framarlega I islenska nasista-
flokknum á sinum tima eru nú
þekktir og valdamikiir menn i
þjóðlifinu. Má nefna þar menn
eins og Davift Ólafsson Seftla-
bankastjóra, Sigurjón Sigurftsson
lögregiustjóra, Gisla Sigur-
björnsson forstjóra Elliheimilis-
ins Grundar, Bjarna Jónsson
yfirlækni á Landakoti, Jón Aftils
leikara og fleiri.
i eftirfarandi samantekt verftur
nlaupift á hinni stuttu en viö-
burðarriku sögu isienska þjóft-
ernissinnaflokksins á islandi og
leitað til nokkurra þeirra sem
voru meftlimir í flokknum. Er hér
aðallega stuftst vift ritgerft As-
geirs Guftmundssonar sagnfræft-
ings um nasisma á tslandi, auk
helsta málgagns þjófternissinna á
þeim tima, islands.
Upphaf hinnar nasisku vakn-
ingar hér á landi má leita tii Jóns
i landinu og stööva
Utþenslu kommúnista.
Er talift, aft flokkur-
inn hafi sumpart orðift
til vegna GúttósUgsins
9. nóvember 1932, þar
sem verkamenn lentu i
, átökum við lögreglu og
hvitlifta. Töldu margir nauðsyn
á þvi, að borgararnir sjálfir
skipulegðu sveitir til að
standa vörð um rikjandi
stjórnarfar og hefta
framrás og jafnvel
mögulega bylt-
ingu kommUnista.
Lilu margir á Þjóö-
ernishreyfinguna,
sem einskonar
varðliðasveit eða
hvitliðasveit i
þvi tilliti.
Fljótlega kom þó að
þvi, að Þjóðernishreyf-
ingin skiptist upp i tvo
hópa. I öðrum hópnum
voru ihaldsamir
félagar i
Sjálfstæðis-
flokknum, sem
vildu beita sér
fyrir þjóðrækni og
baráttu gegn
kommUnistum en hinum megin
stóðu ungir menn sem aðhylltust
kenningar þýskra nasista og vildu
taka sér þá til fyrirmyndar. 1
siðarnefnda hópnum stóðu
fremst, þeir Jón Aöils og Helgi S.
Jónsson.
Afstaða annarra stjórnmála-
afla var að vonum mjög mismun-
andi til þessarar nýju hreyfingar.
Til að byrja með var Sjálfstæöis-
flokkurinn og Morgunblaðið mjög
vinsamlegt i garð hennar, en Al-
þýðuflokkurinn, Framsóknar-
flokkurinn og kommUnistar hins
vegar i harðri andstöðu.
Fljótlega klofnaði Þjóðernis-
hreyfingin og i janUar ’34
stofnuðu yngri menn flokk,
„ungra þjóðernissinna”. Urðu
þessi uppskipti m.a. vegna þess
að valdaaðilar i Þjóðernishreyf-
ingunni ákváðu að bjóða fram
með Sjálfstæöisflokknum i bæjar-
stjórnarkosningum i Reykjavik
það ár. Þjóöernissinnar buðu
fram i þeim kosningum og hlutu
399 atkvæði (2,8%).
„Eitt ríki,
ein þjóð,
einn foringi
H. Þorbergssonar og ársins 1932,
en þá gaf Jón þessi, sem var
bóndi á Laxamýri i Þingeyjar-
sýslu, út bækling, sem hann kall-
aöi „Þjóftstjórnarfiokkur. Drög
aft stefnuskrá”. A.m.k. tvær
greinar þessarar stefnuskrár,
sem er i tólf liftum, bera mjög
keim af stefnumiftum þýskra nas-
ista, en þar er talaft um „aft evfta
sundrung og stéttarrig og efla
samúft meftal aiira stétta þjóö-
'félagsins” og hins vegar „aft láta
þjóftarheili jafnan sitja I fyrir-
þingismaður og sýslumaður og
siðar forsetaframbjóðandi var
einn þeirra sem tók hinni nýju
hreyfingu meö opnum örmum og
sagði, að hinir djörfustu ungra
sjálfstæðismanna hefðu komið
fram með hreina þjóðernisstefnu-
Vilja ekki svara
Helgarpósturinn reyndi að ná
sambandi viö Davíft ólafsson.
Seðlabankastjóra, en þráttfyrir
fjölmargar tilraunir náðist ekki
beint samband við hann.
Þá var og hugmyndin að
heyra hljóðið i Sigurjóni Sig-
urftssyni löpveglustjóra, en
hann er erlendis þessa dagana.
„Ég víl caga svara”, sagöi
Gisli Sigurbjörnsson forstjóri
Elliheimilisins Grundar, er
hann var beftinn að rifja upp
þátt hans I starfi islenska þjóö-
ern issinnaflokksins.
— Hverjar eru ástæður
þagnar þinnar?
„Engar sérstakar”.
— Er það á einhvern hátt
viökvæmt mál að rifja þetta
upp?
„Nei, en ég svara bara engu
um þessi mál”, sagði Gfsli á
Grund.
„Eg hef ekkert um þetta aö
segja”, var svar Jóns Þ. Arna-
sonar, sem var framarlega i
flokki þjóðernissinna. „Ég visa
bara i ritgerð sem hefur verið
skrifuð um flokkinn”.
Hringt var i Helga S. Jónsson,
sem var frambjóðandi Flokks
Þjóöernissinna og einn helsti
foringi flokksins, en eiginkona
hans svaraöi og kvaö Helga ekki
vilja svara spurningum um
þessi mál.
Davift Olaís-
son Seftla-
bankastjóri
Gisli Sigur-
björnsson
forstjóri
Helgi S. Jónsson i einkennis-
búningi nasista.
• Rifjuð upp saga íslenskra nasista
• Fæstir þeirra vilja núna ræða um
„nasistaárin” sín
rúmi fyrir hagsmunum einstakra
manna”.
í anda þýskra nasista
Það er siöan i april árið 1933,
sem stofnaður er flokkur er nefn-
ist Þjóöernishreyfing Islendinga
og voru aöalhvatamenn að
stofnuninni fyrrnefndur Jón H.
Þorbergsson en aö auki Eiöur
Kvaran og Gisli Sigurbjörnsson
frimerkjakaupmaður og nUver-
andi forstjóri, en þeir slðarnefndu
höfðu báöir þá skömmu áöur
kynnst nasismanum i Þýska-
landi, er þeir dvöldu þar.
Stefnuskrá Þjóðernishreyf-
ingarinnar er mjög i anda þýska
nasistaflokksins. Þar er talaö um
sterkt rikisvald sem geti haldið
uppi lögum og reglu, þess verði
gætt „að kynstofninn spillist eigi
af völdum arfgengra sjUkdóma
og heilbrigði þjóðarinnar sé
vernduð og efld á grundvelli
mannkynbótafræöinnar”, þess
krafist aö komið verði á fót þegn-
skylduvinnu hér á landi, stétt með
stétt.
Nasisk viðhorf koma berlega I
ljós I sex greinum af 23 I stefnu-
skránni, en að ööru leyti ber hUn
þaö með sér, aö þarna fari mjög
þjóðernis- og hægri sinnuö hreyf-
ing.
Fljótlega gekk nokkur hópur til
liðs við Þjóðernishreyfinguna,
aðallega ungir sjálfstæðismenn,
sem voru aö mörgu leyti
óánægðir meö flokkinn og þótti
hann ekki nægilega harðskeyttur
I slagnum viö jafnaöarmenn og
kommUnista.
Gisli Sveinsson þáverandi al-
skrá og vildu vinna bug á hinum
innfluttu niöurrifsstefnum.
Halda lög og reglu
Mjög var rikjandi hjá hinum
nýja flokki, að nauðsyn bæri til
þess að halda uppi lögum og reglu
Tengsl Sjálfstæðisflokks
og þjóðernissinna
Þrátt fyrir hatrammar deilur
Þjóðernishreyfingarinnar og
ungra þjóðernissinna um tima
sameinuðust þessi öfl á nýjan leik
nokkrum mánuðum siðar, og
hlaut hinn nýi flokkur nafniö
Frá útifundi Þjófternissinna vift Miftbæjarbarnaskólann. Jón Þ. Arna-
son flytur ræftu.
Fánaiift efta stormsveit nasista I brúnu skyrtunum meö hakakrossinn á
arminum á 1. mai ’35.
eftir Guðmund Árna Stefánsson