Helgarpósturinn - 31.07.1981, Blaðsíða 31

31
Jielqarpn^ti irinn Föstudagur 31. júii i98i
Heimsmeistaraeinvigið i skák
hefst i ítalska alpabænum
Meranó þann fyrsta október
næstkomandi. Þá munu þeir setj-
ast að taflborðinu, Anatoli Karp-
ov, heimsmeistari og Victor
Kcrtsnoj, áskorandi, og leika
fyrstu leikina i viðureign sem mi
þegar er orðin söguleg.
Fæðingin hefur verið erfið eins
og fjölmiðlar hafa samviskusam-
lega greint frá, og þvi ekki ástæða
til að rekja gang þeirra mála hér i
smáatriðum. Við munum að á
sinum tima sóttu þrir aðilar um
að fá að halda einvigið,
Reykjavik, Meranó og Kanari-
eyjar. Þar eð keppendur komu
sér ekki saman um stað ákvað
Friðrik Ölafsson aö keppnin færi
fram i' Meranó, þeim stað sem
hvorugur hafði óskað sér.
Karpov — Kortsnoj: Manntafli lokiö (vonandi) en hvor vinnur skákina
sjáifa?
FJANDSKÁK í MERANÓ
Þetta var aðeins byrjunin.
Kortsnoj lagöi siaukna áherslu á
að fá fjölskyldu sína til sin fyrir
einvi'gið, og það endaði sem
kunnugt er með þvi að Friðrik,
sem forseti FIDE, ákvað að
fresta einviginu á meðan Sovét-
menn skoðuðu möguleika á
„feröafrelsi” fjölskyldunni til
handa. Þeir hafa nú gefið jákvæð
svör, og dagsetning fyrstu
skákarinnar hefur verið ákveðin
fyrsti óktóber.
Þessi deila ber nokkurn keim af
deilunni fyrir ólympiuleikana i
Moskvu, nema hvað hún er
auövitað persónulegri. Og eins og
i þeirri deilu eru menn ekki á eitt
sáttir. Erþetta pólitik, og þá skák
óviðkomandi, eöa er skákin
órjúfanlegur þáttur i pólitikinni?
Eða eru þetta bara sjálfsögð
mannréttindi sem um er að ræða ?
Islensk skákhreyfing hefur
tekið þá stefnu að styðja Friðrik
Ölafsson ieinu ogöllu, enda finnst
jafnt yfirmönnum hennar og
flestum ef ekki öllum sterkustu
skákmönnum okkar að Friðrik
hafi haldið vel á málum. Hann
1.:......
hafi verið kurteis, en um leið
stifur á sinu.
Nágrannalöndin lita öðruvisi á,
sum hver að minnsta kosti, og
formenn skáksambanda Dana og
Finna neituðu að skrifa undir
stuðningsyfirlýsingu allra
Norðurlandasambandanna til
Friðriks, — vildu ekkiblanda sér i
stjórnmál, sögðu þeir.
En allt þetta er fyrir bi, segir
Friðrik, og ekkert þvi til fyr-
irstöðu að einvigið hefjist á þeim
tíma sem upphaflega var
ákveöinn. Og þá vaknar spurn-
ingin sigilda? Hver vinnur?
Þeir skákáhugamenn sem
Helgarpósturinn talaði við voru
allir á einu máli um að ógerlegt
væri að spá um sigurvegara.
Möguleikarnir væru alveg jafnir.
Það kæmi jafn mikið á óvart ef
Karpov sigraði, eins og ef Korts-
noj sigraöi.
Karpov er efstur allra i ELO-
styrkleikastiganum, en Korstnoj
fylgir fast á eftir. Enginn vafi er á
aö þetta eru tveir sterkustu
skákmenn heimsins í dag. „Þeir
hafa báðir staðið sig mjög vel að
undanförnu”, sagði til dæmis
Guðmundur Sigurjónsson, stór-
méstari. „Karpov er nýlega
bUinn að vinna mjög sterkt mót i
Moskvu, og Kortsnoj hefur unnið
mót i Lone Pine i Bandarikjunum
og nú fyrir stuttu annaö mót I
Þýskalandi.”
Tvisvar áður hafa þessir
kappar leittsaman hesta sína, og
ibæði skiptin hefur Karpov farið
meö nauman sigur af hólmi. 1
siðasta einvigi, á Filippseyjum
fyrir þremur árum, sigraði
Karpov isex skákum.og Kortsnoj
vann fimm. Jafntefli varð i 21
skák, þannig að alls léku þeir 32
sinnum.
„Fyrirfram gæti maður bdist
við Kortsnoj aðeins veikari, sagði
Guðmundur ennfremur. ,,En eftir
að hafa skoðað nýlegar skákir
hans er ég ekki viss um það. Hann
hefur teflt af miklum ferskleika.
Þetta verður áreiðanlega jafnt og
spennandi einvigi”.
Að sögn Guðmundar Arnlaugs-
sonar, sem verður einn þriggja
dómara i einviginu, verður fyrir-
komulagið þannig að heims-
3

Skriðdrekar Iranshers á vigstöðvunum.
SOVÉTMENN RJÚFA LOFTBRÚ
MILLI ÍSRAELS OG ÍRANS
Islömsku harðstjórninni i
Teheran er margt mótdrægt um
þessar mundir. Abolhassan Bani
Sadr, forsetinn sem klerkaveldis-
menn settu af, kemst Ur landi eins
og ekkert sé meö herflugvél frá
flugstöö við Teheran, eftirað hafa
leynst i' höfuðborginni hátt á
annan mánuð. Sömu dagana
berast böndin að transstjórn að
hún njóti einkum hernaðarlegs
liösinnis frá tsrael i striði sinu við
trak.
Árás ísraelska flugvéla á
kjarnorkurannsóknarstööina Osi-
rak við Bagdad var fyrst og
fremst áróðursbragð til aö
styrkja stööu Begins forsætisráð-
herra i nýafstöðnum þingkosn-
ingum i tsrael, en öðrum þræði
beindist árásin að þvi að veikja
stjórn traks i viðureigninni við
tran með þvi að sýna landslýö og
umheiminum aö stjórn Saddams
Husseins væri alls ófær um að
verja sina eigin höfuðborg.
Komið er á daginn að tsraels-
stjórn lætnr ekki hér við sitja.
HUn hefur staöið að sölu á skot-
færum og varahlutum i vigvélar
til transhers, hlutum sem honum
bráðliggur á, ef hann á að vera i
stakk búinn að heyja harðnandi
bardaga við Iraksher með
haustinu.
Hörgull á vopnum háir tran i
striðinu. HersveitirKhomeini búa
að hergögnum sem keisarinn
aflaði, einkum frá Bandarikj-
unum og Bretlandi, sem nU hafa
tran i vopnasölubanni. tranir
hafaþvl öllspjótútitil að afla sér
hergagna, sem falla að vopna-
búnaðinum sem fyrir er, eftir
hverskonar krókaleiðum alþjóð-
legs vopnamarkaðar.
Israelsh'er ræður yfir sams-
konarvopnum og transkeisari bjó
hersveitir si'nar og byltingarfor-
kólfana gegn honum vanhagar nú
um, en vopnakaup frá tsrael
ganga þvert á islamskan trúar-
ofsa, sem klerkastjórn Irans
reynir að gera að burðarás veldis
sins.
Þegar upp komst um flutning
hergagna á laun flugleiðis frá
tsrael til trans um siðustu helgi,
varð talsmanni stjórnvalda i
Teheran svo umhendis að sm júga
undan spurningum frétamanns
Agence France Presse, að hann
greipi vandræðum sinum til þess
óyndisUrræðis að staðhæfa, að
vopnaflutningaflugvélin sem
fórst i Sovétrfkjunum hefði komið
frá tslandi.
SU fásinna fellurekkiaðeinsum
islenska flugumferðarskrá,
annar vopnasalinn sem sá um
flutningana til trans hefur leyst
frá skjóðunni. Svisslendingurinn
Andreas Janni hefur bæði skýrt
Sunday Times og fréttaritara
UPI i Zifrich frá þvi sem gerðist.
Argentinska leiguflugvélin var
búin að fara tvær ferðir frá Tel
Aviv i tsrael meö mitlilendingu i
Larnaca áKýpur tilTheran, segir
Jenni. Ferðirnar voru farnar
dagana 12. og 14. júli. Veriö var
að flytja vojxiasendingu, sem
stjórn traks keypti fyrir 15 millj-
ónir sterlingspunda. Engin láta-
læti voru viðhöfð við flutningana,
farmurinn, aðallega varahlutir i
skriðdreka, var rétt tilgreindur á
farmskirteinum.
t fjórðu feröinni, 17. júli, segir
Jenni að vélin hafi verið i tyrk-
neskri lofthelgi, 200 kilómetra frá
landamærum Sovétrikjanna,
þegar sovéskar herflugvélar flugu
i veg fyrir hana og neyddu hana
til að breyta um stefnu i átt til
Sovétri'kjanna. Þar var arg-
entinska vélin svo annað hvort
skotin niður yfir Armeniu eða
knúin til að brotlenda. Til hins
siðara bendir það atriði i tilkynn-
ingu sovéskra stjórnvalda um at-
burðinn, að vélin hafi „hagað sér
háskalega á flugi.” Með þvi er
sennilega átt við að breski flug-
maðurinn, Stuart Allan
meistarinn og áskorandinn keppa
þar til annar hefur unniö sex
skákir. Þeir tefla þrjár skákir á
viku.Enginn veit þvi hve einvigið
tekur langan tíma, og það er mjög
óþægilegt fyrir skipuleggjendur,
eins og gefur að skilja.
Það var Bobby Fischer sem
þrumaði þessari breytingu i gegn,
eftir 24 skáka einvigið við
Spasský, hér I Höllinni sællar
minningar. Þetta nýja fyrir-
komulag er jákvæðara en hið
gamla að þvi leyti aö annar
aðilinn getur ekki „sest á ein-
vigiö” eftir að hafa náð forystu,
með þvi að leika stift til jafnteflis
og safna þannig 1/2 vinningum.
Sigurvegarinn verður að vinna
sex skákir.
Engin leið er að segja hvorum
þessi breyting kemur til góða.
Sennilega breytir þetta engu. Að
visu er Karpov þritugur, en
Kortsnoj fimmtugur, þannig að i
fljótu bragði mætti ætla aö Uthald
Karpovs væri meira. En það er
ekkert vist. t si"ðasta einvígi
hugðist Karpov einmitt þreyta
Kortsnoj með stööugum jafn-
teflum, viku eftir viku, en gamli
maðurinn lét hvergi á sjá, og sótti
sig frekar en hitt, þegar á leiö.
I Meranó mætast ólikir
skákmenn. Guðmundur Sigur-
jónsson var beðinn að lýsa
skákstil keppendanna i stuttu
máli: „Karpov hefur dálitið
vélrænan stil, og hann ber þess
merki að vera afskaplega vel
skólaður. Tæknilega er hann á
mjög háu plani. Kortsnoj hefur
vissulega góða tækni lika, sér-
staklega i endatöflum, og hann
hefur mikla reynslu. Auk þess er
hann liflegri skákmaður og
óneitanlega meira skapandi. En
honum háir oft timahrak, sem er
algjörlega óþekkt fyribæri hjá
Karpov. Hann á aldrei i neinum
vandræðum meðtima, og þaðlýs-
ir honum kannski vel”, sagði
Guðmundur.
Það væri óeðlileg bjartsýni ef
YFIRSÝN c
McCafferty, hafi reynt að sieppa
undan sovésku orrustuflugvél-
unum.
Argentinska sendiráðið i
Moskvu hefur krafist aðgangs að
flaki flugvélarinnar, og það
breska vill fá vitneskju um afdrif
flugmannsins, en sovéska
stjórnin hefur engu svarað mála-
leitunum þeirra.
Aðfarir sovétmanna gagnvart
vopnaflutningaflugvélinni verða
ekki skýrðar nema á einn veg.
Frá þvi byltingin varð i tran
hefur sovétstjórnin unnið mark-
visst að þvi að búa i haginn fyrir
sig á að ná Itökum i landinu þegar
hagstætt tækifæri býðst. Aðstaða
til að koma ár sinni fyrir borð i
tran i kjölfar byltingarinnar var
ein af ástæðunum sem ýttu undir
sovétstjórnina að efna til inn-
rásarinnar i Afghanistan. Þrátt
fyrir vináttusamning við trak og
vopnabirgingu þess um áraraðir,
bauðst sovétstjórnin til að sjá
tran fyrir vopnum nær jafn
skjótt og i odda skarst með
löndunum. Frá þvi striðið hófst
hefur sovétstjórnin skoriö vopna-
sendingar til Iraks við nögl og
látið Irakska ráðherra hvaö eftir
annað snúa heim tómhenta úr
vopnakaupaferðum til Moskvu.
En transher hefur takmarkað
gagn af sovéskum vopnum. Hann
er vanur breskum og bandarisk-
um og á verulegt magn af þeim,
en vanhagar um skotfæri og
varahluti. Or þeirri þörf geta
Sovétrikin ekki bætt að neinu
gagni, og þá er leitað á alþjóöleg-
an vopnamarkað, jafnvel þótt af
hljótist að vopnin komi frá erki-
óvininum tsrael.
Þetta hugnast ekki sovét-
mönnum. Þeir búa sina menn i
tran undir að seilast til valda
þegar Khomeini fellur frá eða
öngþveitið undir núverandi stjórn
magnast svo að uppúr sýður. t
þessu skyni hefur hinn sovétholli
Tudehflokkur þrýst sér sem fast-
ast að Khomeini og klerkastjórn-
inni og reynt að koma sinum
mönnum i áhrifastöður meö þvi
móti. Þeim mun háöari sem
menn héldu að um leið og
mennirnir setjast aö skákborðinu
verði allar deilur fyrir bi. Menn
muna vel eftir Einvigi aldarinnar
hér á landi og öllu þvi havarii.og
siðasta viðureign Karpovs og
Kortsnojs gekk ekki aldeilis
hljóðalaust fyrir sig. Hún
einkenndist ööru fremur af hatri
og úlfúð, og stöðugri baráttu utan
skákborösins. Hæst ber dularsál-
fræðingurinn sovéski sem Korts-
noj sagði hafa slæm áhrif á sig
utan úr sal. Einnig var mikið
fjallað um það þegar Kortsnoj
svaraöi með þvi aö mæta með
dökk spegilsólgleraugu i
skákirnar, þannig að þegar
Karpov leit yfir boröið sá hann
bara sjálfan sig i gleraugunum.
Guðmundur Arnlaugsson sagði
að auðvitað vonuðu allir aðstand-
endur einvigisins að það færi vel
fram og að allt yrði sléttog fellt á
yfirborðinu. En hann tók fram að
þó nú væri talað um að báðir
stæðu jafnt að vigi hvað ytri
aðstæður varöaði, þá væri slikt
ákaflega teygjanlegt, og hann
sagöi litla sögu máli sinu til
stuðnings.
Það var áskorandaeinvigi milli
HiíbnersogPetrosians og Húbner
kvartaði mjög yfir hávaöa sem
barst af hæðinni fyrir neðan
skáksalinn. Þar mun hafa verið
skemmtistaður. Petrosian lét
þetta sér I léttu rúmi liggja. En
Húbner kvartaði og kvartaði og
að lokum gekk hannUt, og þannig
endaði einvigið. En Petrosian
haföi engar áhyggjur, — hann
hefur verið heyrnarsljór um
árabil.
Aðstæðureru þvi kannski aldrei
alveg jafnar. En það er sama
hvor vinnur — skákheimurinn
mun ekki taka neinum stökk-
breytingum, sagði Guðmundur
Amlaugsson.
eftir
Guðjón
Arngrimsson
3
eftir
Magnús
Torfa
rilafsson
\*
transher verður sovéskum
vopnasendingum, þeim mun
meiri likur eru á að áform sovét-
manna og Tudeh beri árangur i
fyllingu timans.
Með þvi að stöðva vopnasend-
ingarnar frá Tel Aviv til Teheran
og gera flugið með vopn milli
þessara staða uppskátt, slær
sovétstjórnin tvær flugur i' einu
höggi. Stöðvun vopnaflutning-
anna knýr herstjórnina i Teheran
til að reiða sig frekar en áður á
vopnasendingar frá Sovét-
rikjunum, og um leið er það póli-
tiskur hnekkir fyrir klerkastjórn-
ina i Teheran að uppskátt verður
að hún hefur þegið liðsinni Israels
i striöinu við trak. Hvorttveggja
auðveldar Tudeh að auka áhrif
sin.
Ofstækisklerkum i tran er sér-
staklega hættulegt aö verða
uppvisii að iaumubandalagi við
tsrael gegn trak vegna þess að
eitt helsta ráð þeirra til aö hafa
múginn á sinu bandi er að siga
honum á trUfélag Bah’i. Siðan
Baha’iar sættu heiftarlegum of-
sóknum i tran á siðustu öld, hefur
mesti helgistaður þeirra verið á
Karmelfjalli við Haifa og liggur
þvi nú i Israel. Þangað fara
Baha’iar pilagrimsferöir og gefa
gjafir.
Þetta hafa klerkaveldisforkólf-
ar i tran notað sér til að saka
Baha’ia um samband og þjónustu
við tsrael, jafnframtþvi sem þeir
eru eins og fyrri daginn, Uthróp-
aðir trúvillingar. Baha’iar hafa
verið gerðir réttlausir i tran siðan
stjómarskrá Khomeini gekk i
gildi, tugir þeirra eða hundruð
hafa látið lifið, ýmist fyrir
höndum yfirvalda eða múgsins,
helgistaðir þeirra verið máðir út
og þeir hraktir af eignum sinum.
Þeim sem réttlæta slfkar
aðfarir með skirskotun til sam-
bands fórnarlambanna við tsra-
, er betra aö vopnakaup þeirra
sjálfra frá Israel komist ekki i
hámæli.