Helgarpósturinn - 25.09.1981, Blaðsíða 21

__Ha/rj^trpnt^fi irinn Föstudagur 25. september 1981
Styrjaldarbölbænin fræga — Guernica
Guernica komin heim
Þann 10. þessa mánaðar hélt
menningarmálaráöherra Spán-
ar, Inigo Cavero, frá New
York, meö mikilli leynd.
Astæöuna fyrir þessari leynd
var aö finna 1 fórum hans.
Málverkiö „Guernica”, eftir
spænska málarann Pablo Ruiz
Picasso, var komiö áleiöis til
Spánar. Likt og sniöinn Ut úr
hernaöaráætlun, var fkitningur-
inn nefndur „Operacion,
cuadro grande”, eöa „Aætlun,
stórt málverk”. BUist var viö
miklu fjaörafoki, kæmust New
Ycrk-búar aö þvi, aö veriö væri
hétu „Draumar og lygi
Francos, I—II”. Voru þrykkin
gefin Ut til styrktar lýöveldis-
stjórn Spánar. Skömmu áöur en
verkið hófst, keypti Picasso
stúdió á tveimur hæöum, viö
Signubakka, i AgUstfnusa*
stræti. Þar haföi búiö brjálaði
málarinn i „Meistarverki”
Balzacs.
Guernica var of stór og komst
meö slæmu móti fyrir i vinnu-
stofunni. Varö aö skáskjóta
henni inn og hallaöi málverkiö,
meöan Picasso vann aö þvi. Þar
að flytja verkið á brott úr Muse-
um of Modern Art. Þvi höfðu
Spánverjar vaðiö fyrir neöan
sig og létu ekkertuppiskátt, fyrr
en verkiö var komið út á mitt
Atlantshaf.
Aður en verkið hélt af stað,
var búið að tryggja þaö og
meta. Upphæöin var 40 milljónir
dala. Jafnframt hafði Cavero
með sér 63 undirbúningsteikn-
ingar að verkinu, metnar á 30
milljónir dala. Haft er eftir
ráðherranum, að móttökurnar á
Spáni, hafi veriö likastar þvi', að
„Picasso sjálfur væri að stiga á
spænska jörö”.
Akveðið hefur verið, að
Guernica verði til frambúðar á
Prado-safninu i Madrid. Þar
verður hún afhjúpuð 25.
október á þessu ári. Þá verða
nákvæmlega 100 ár liðin frá
fæðingu málarans. Verður
verkið í einum sal, en skiss-
urnar 63 í öörum. A safninu
verður Guernica geymd undir
skotheldu gleri og vopnaðir
veröir, sinn til hvorrar handar,
munu gæta verksins.
Mörgumfinnst sem hér skjóti
skökku við, þegar myndar,
tileinkaðri baráttu gegn
hernaðarógnun, er vandlega
gætt af vopnuðum vörðum og
sett undir skothelt gler. Aðrir
spyrja, hvað Guernica sé að
gera á Prado: hvort hún eigi
ekki frekar heima í borginni
Guernica, þeirri sem hún er
tileinkuð. Enn aðrir spyrja,
hvort lýðræðið á Spáni se á þá
lund sem listamaðurinn hugsaði
sér, þegar hann mælti svo fyrir,
að verkinu skyldi skilað, þegar
það yrði endurreist á Spáni.
Það er ekkert sérstakt, að
Guernica valdi deilum. Allt frá
þvi myndin var máluð, i mai-
mánuði 1937, hefur staðið um
hana styr. Picasso var beðinn
um að mála mynd fyrir spænska
sýningarsalinn á alþjóðasýning-
unni i Paris 1937. Það var
lýðveldisstjórnin, sem bar fram
beiðnina. Myndefnið barst
Picasso fyrirhafnarlitið upp i
hendurnar, þremur mánuðum
siðar. Aöfaranótt 26. april,
sama ár, jöfnuöu vélar þýska
flughersins borgina Guernica
við jörðu, i loftárás. Borgin
hafði löngum verið samein-
ingartákn Baska.og hrundu nú
varnir þeirra brátt fyrir herj-
um falangista.
t einhvers konar æðiskasti
hellti Picasso sér út i undirbún-
ing að verki sinu. Fyrirmynd-
irnar voru m.a. fengnar úr
tveimur ætingarmyndum, sem
listamaöurinn hafði unnið aðog
sem hann náði ekki til, reisti
hann palla, eða batt penslana
við kústskaft. Þannig hentist
hann um myndflötinn sem api,
enda er verkið um þrir og hálfur
metri að hæð og tæplega átta
metrar að lengd. Vinkona hans,
Dora Maar, ljósmyndaði verkið
á ýmsum stigum þess, enda
fræg sem ljósmyndari.
Picasso átti einnig I sinu
einkastriði meðan vinna að
Guernica stóð yfir. Eitt sinn
kom Maria-Theresa Walter, ein
vinkvenna hans og barnsmóðir,
i heimsókn. Þegar hún sá Doru
Maar i vinnustofunni, heimtaði
hún að Picasso ræki hana á dyr.
Picasso færðist undan og
skömmu siðar voru konurnar
komnar i hár saman og flugust
þær á. Picasso hélt áfram að
mála. Haft er eftir einni af
seinni sambýliskonum hans, að
hann hafi ornaö sér við minn-
ingarnar um þennan atburð,
oftar en einu sinni,og jafnan
hlegið sig máttlausan, er hann
minntist þessara áfloga. Af
einkalifi listamannsins má vist
ráða, að róttækar skoðanir
hans hafi ekki beinst að kven-
frelsishugmyndum.
Alþjóðlega sýningin i Paris
opnaði 12. júli 1937. Strax deildu
menn um gildi myndarinnar.
Hitler kallaði hana „Urkynjaða
bolsévikalist”, Rússar töldu
hana of „formaliska” og ,,al-
tæka”. Aðrir töldu hana of
klisjukennda, en flestir gátu
vart vatni haldið af hrifningu.
Þegar striðið braust út og Þjóð-
verjar nálguðust Parfs, var
myndinsend til Bandarikjanna.
Seinna lét Picasso hafa það ef tir
sér, að sig gilti einu, hvar
myndin væri, svo lengi sem hún
teldist eign spænska lýðveldis-
ins.
Eitt sinn sem oftar á
striðsárunum, voru Þjóðverjar
að snuðra kringum vinnustofu
Picassos, i AgUstinusa-stræti.
Einn þessara hermanna rak
augun i eftirprentun af Guern-
ica. „Herra Picasso”, hrópaði
hann. „Voruð það þér, sem
gerðuð þetta?” „Nei”, svaraði
Picasso, um leið og hann rétti
honum eftirprentunina, „það
voruð þið”.
Ef hægt er að verja þá
ákvörðun að geyma Guernica á
Prado-safninu, þá væru rökin
helst, aö þar hangir önnur átak-
anleg mynd „3. mai, 1808”, eft-
ir Francisco Goya, heimsfræg
bölbæn gegn styrjaldarrekstri.
Það væri fullkomnað, aö sjá
þessar tvær myndir hanga i
einum og sama salnum.
r
2P2.?1.40
Svikamylla
(Rough Cut)
Fyndin og spennandi j
mynd frá Para-
mount. Myndin fjall-
j ar um demantarán
j og svik sem þvi
; fyigja.
; Aðalhlutverk: Burt
Reynolds, Les-
ley-Ann Down,
; David Niven
: Leikstjóri: Donald
Siegel
Sýnd kl. 5,9 og 11
Heljarstökkið
Sýnd kl. 7.
Mánudags-
myndin:
Skógarferð
Picnic At Hang-
;ing Rock
; Sýnd kl. 5, 7 og 9.
1 SUNNUDAGUR KL.
1 3:
| Tarzanog
j bláa styttan
LP]IKFKI7\G
REYKJAVÍKUR
OFVITINN
163. sýn. i kvöld kl.j
20.30.
fáar sýningar eftir
JÓI
9. sýn.föstudag upp
selt
BrUn kort gilda
10. sýn. sunnudag
uppselt
Bleik kort gilda
11. sýn.þriðjudag kl.
i 20.30.
j 12. sýn. miövikudag
jkl. 20.30.
| ROMMÍ
| laugardag uppseii
Miðasala i Iðnó kl.
; 14-20.30.
i lími 16620

^ •
ÞJÓDLEIKHÚSID
Hótel Paradís
gamanleikur eftir Georges
Feydeau i þýöingu Sigurðar
Pálssonar.
leikmynd: Robin Don
ljós: Kristinn Danielsson
leikstjóri: Benedikt Arnason
Frumsýning i kvöld kl. 20
Uppselt
2. sýning laugardag kl. 20
3. sýning sunnudag kl. 20
Aögangskort: siðasta söluvika
Miðasala 13.15-20.
Simi 1-1200
Endurskitismerki
áaUarbUhurðir
lauqaras
Símivari 32075
Nakta
sprengjan
Ný, smellin og bráö-
fyndin bandarisk
gamanmynd. Spæj-
ari 86 ööru nafni
Maxwell Smart, er
gefinn 48 stunda
frestur til að forða
þvi að KAOS varpi
„Nektar sprengju”
yfir allan heiminn.
Myndin er byggð á
hugmyndum Mel
Brooks og framleiö-
andi er Jenning
Lang.
Aðalhlutverk: Don
Adams, Silvia
Kristel
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Amerika
(Mondo Kane)
Sýnd kl. 11.
Bönnuð börnum
innan 16 ára.
Siöasta sýningar-
helgi.
Islenskur texti
Cfl-89-36
' j
Bláa lónið
( T h e B I u e
Lagoon)

Afarskemmtileg ný
amerisk úrvalskvik-
mynd i litum.
Leikstjóri: Randal
: Kleiser.
j Aðalhlutverk:
Brooke Shields, Leo
j McKern, William
Daniels, Christopher
Atkins.
i Sýnd kl. 3, 5, 7, 9 og
; u.
Mynd þessi hefur
; allstaðar verið sýnd
við metaðsókn.
;j Mynd fyrir alla fjöl-
skylduna.
Blóðhefnd
Ný bandarisk hörku
karate-mynd með
hinni gullfallegu
Jillian Kessner i
aöalhlutverki, á-
samt Darby Hinton
Og Reymond King.
i Nakinn hnefi er ckki
þaö eina...
Bönnuð börnum
innan 16 ára.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
TS 10 OOO
Salur A
Cannonball
Run
Aðalhlutverk: Burt
Reynolds, Roger
Moore, Farrah Faw-
cett. Leikstjóri: Hal
Needham.
Spennandi og
skemmtileg mynd
um kappakstur yfir
þver Bandarikin.
Sýnd kl. 3, 5, 7, 9, 11.
Salur B
Uppá líf
oa dauða
Spennandi ný
bandarisk litmynd,
byggð á sönnum við-
burðum, um æsileg-
an eltingaleik noröur
við heimskautsbaug,
með CHARLES
BRONSON - LEE
1 MARVIN. Leik-
stjóri: PETER
HUNT.
; Islenskur texti —
Bönnuöinnan 14ára.
í Sýnd kl. 3,05, 5.05,
; 7.05, 9.05 Og 11.05
Salur C
Húsið á heiðinni
Aðalhlutverk: Boris
Karloff, Nick Ad-
I ams.
í Sýnd kl. 3.10, 5.10,
7.10, 9.10 og 11.10
Salur D
Vélbyssu Kelly
j Aðalhlutverk: Dale
Robertson
; Sýnd kl. 3.15, 5.15,
7.15 og 11.15
LiEi Marleen
fiim vihi Ramt'i VM.'mei Fassómoei
Sýnd kl. 9.
Síðusto sýningar.