Helgarpósturinn - 30.10.1981, Blaðsíða 31

Jielgarpásturinn
Föstudagur 30. október '1^81
Geir Hallgrimsson Pálmi Jónsson Ellert B. Schram Ragnhildur Helgadóttir
Sigurgeir Sigurösson Friðrik Sophusson
Mennirnir i eldlinunni
Landsfundur Sjálfstæöisflokksins, sem
veröur haldinn um helgina, er talinn veröa
sá örlagarikasti frá stofnun flokksins. Búist
er viö miklum átökum á fundinum milli
þeirra sjálfstæðismanna, sem fylgja núver-
andi stjórn aö málum, og stjórnarandstæö-
inga i flokknum.
Aö öllum likindum munu þessi átök fyrst
og fremst snúast um forystumál flokksins,
en úrslit þeirra munu spegla afstööu flokks-
manna i þeim átökum, sem hafa átt sér
stað i flokknum undanfarna mánuöi.
Orslitin i kosningum til embætta for-
manns og varaformanns flokksins eru tvi-
sýn, þótt vmsir hafi haft uppi um þaö
vangaveltur, sem raktar eru annarsstaöar i
blaöinu. En hvaö segja þeir sem veröa i
eldllnunni, þeir sem hafa formlega tilkynnt
framboö sitt eöa eru taldir liklegir til aö
vera i framboöi til þessara æöstu embætta
Sjálfstæöisflokksins?
H
íverjum og einum er heimilt að
gefa kost á sér til embættis formanns Sjálf-
stæðisflokksins, og raunar eru allir sjálf-
stæöismenn i kjöri. En ég læt liggja milli
hluta hvort samkomulagsvilji liggur að
baki þessara framboða eða ekki, sagöi Geir
Hallgrimsson, formaöur flokksins, þegar
hann var spuröur aö þvi hvernig hann liti á
það mótframboð sem fram er komið.
— Má ekki lita á þetta mótframboö sem
vantraust á þig sem formann flokksins?
— Þaö veröa kosningaúrslitin aö leiða i
ljós. Ég túlka það ekkert fyrr en þau liggja
fyrir.
— Reiknar þú með þvi, aö á landsfundin-
um komi til uppgjörs milli sjálfstæðis-
manna i stjórn og stjórnarandstööu?
— Auövitaö munu menn gera grein fyrir
þvi hvort þeir eru fylgjandi þessari rikis-
stjórn eöa ekki. Aö ööru leyti vænti ég ekki
sérstaks uppgjörs á landsfundinum, sagði
Geir Hallgrimsson.
— Ég vil aö svo komnu máli ekkert segja
um varaformannskjöriö, sagði Pálmi Jóns-
son landbúnaöarráöherra. — En varöandi
formannskjöriö eru óskaúrslit min þau, aö
ég nái kjöri, þótt ég reikni ekki meö þvi, aö
það verði. Flestir reikna meö þvi, aö for-
maöur flokksins sé viss um aö ná endur-
kjöri. Fyrir mig er aöalatriðiö aö ná sæmi-
Iegri útkomu og engin kosning er ráöin fyr-
irfram. Væntanlega á ég aöallega fylgis-
mennirööum stjórnarsinna, en vonast þó-
eftir breiöara fylgi, sagöi Pálmi.
fcaitur þú svo á, aö þessar kosningar
séu i rauninni liöskönnun stjórnarsinna?
— Ég litsvo á, aö i þessi::n kosningum fá-
ist ekki hreinar linur. En aui:v i tað eru allar
kosningar liöskönnun i og með.
— Þaö hefur verið talaö um, aö stjórnar-
sinnar hyggist jafnvel stofna nýjan flokk.
HvaÖ segir þú um þaö?
— Slíkt er ekki á döfinni, og ég treysti þvi,
aö flokkurinn veröi áfram einn Sjálfstæöis-
flokkur, veröi aö nýju sterkur og samhent-
ur flokkur. A landsfundinum veröa aö sjálf-
sögöu skiptar skoðanir, en deilumál flokks-
ins verða ekki leyst á einum fundi. Viöræð-
um um sættir verður haldiö áfram eftir
fundinn, jafnvel af meiri krafti en áöur,
sagöi Pálmi Jónsson.
— Þaö fer ekki milli mála hvern ég tel
besta kostinn i formannssætið. Ef ég gef
kost á mér tel ég sjálfsagt það vera bestu
úrslitin, aö ég sigri, sagöi Ellert B. Schram.
— Telur þú, aö möguleikar séu á stofnun
nýs flokks?
— Þaö tel ég fráleitt. Auðvitaö velta
menn fyrir Sér ýmsum hliöum málsins,
hvaömuni gerast þegarþessu stjórnartima-
bili lýkur, og hvort þeir menn sem stóöu að
myndun rikisstjórnarinnar koma aftur til
liös viö flokkinn, svo hann geti gengiö sam-
einaður til næstu kosninga.
1
c
Sovéski kafbáturinn á strandstaö skammt frá Karlskronaflotastöðinni.
Sovésk skinhelgi gagnvart Noröur-
löndum strandaði viö Karlskorna
í þann mund sem þessi orð eru fest á
blaö, er sænski flotinn i þann veginn aö
leggja hald á sovéskan njósnakafbát, sem
steytti á skeri á bannsvæöi rétt fyrir utan
Karlskrona, öflugustu flotastöö Svíþjóöar.
Dráttarbátar sænska flotans hafa
samkvæmt siöustu fréttum komiö taugum i
þennan óvelkomna gest, gera sig liklega til
aö reyna aö ná kafbátnum á flot og færa
hann til hafnar.
Sænsk herskip hafa umkringt sovéska
kafbátinn og herflugvélar eru á sveimi yfir
staönum.
^5teinsnar utan landhelgislinu
Sviþjóöar undan Karlskrona hafa safnast
saman sovésk herskip, þar á meöal tveir
tundurspillar, tundurduflaslæöarar og
dráttarbátar. Sovéska stjórnin hefur óskaö
eftir þvi aö þessum herskipum veröi
heimilaö aö fara inn i sænska landhelgi aö
hiröa kafbátinn af strandstaö, en þaö tekur
sænska rikisstjórnin ekki i mál. Sovésku
herskiptin halda þó kyrru fyrir og virðist
fjölga, og i þvi felst hótun um sovéska vald-
beitingu gagnvart Sviþjóö i kjölfar mis-
heppnaös njósnaleiðangurs gegn einni þýö-
ingarmestu varnarstöö Svia.
Þvi er hverju orði sannara þar sem segir
I yfirlýsingu sænska landvarnarráöuneytis-
ins um máliö, aö hér er um aö ræöa lang-
samlega alvarlegustu yfirtroðslu gagnvart
sænsku yfirráöasvæöi, sem átt hefur sér
staö siöan i heimsstyrjöldinni siöari.
Reyndar er ekki ný bóla, aö sovéskir kaf-
bátar séu staðnir aö snuöri i sænskri land-
helgi, og þá sér i lagi á þeim stööum sem
sænskum landvörnum eru þýöingarmestir.
Um þaö bil ár er siðan óþekktur kafbátur
fannst langt innan sænskrar landhelgi i
skerjagarðinum úti fyrir innsiglingunni til
Stokkhólms. Sænskum herskipum tókst aö
króa kafbátinn inni og sátu um hann i þrjár
vikur til aö reyna að knýja hann til aö koma
upp á yfirboröiö, en eltingaleiknum lauk
meö þvi aö njósnaskipiö slapp, af þvi Sviar
skirröust viö aö beita djúpsprengjum svo
nærri þvi að likur væru á manntjóni. Siðan
hefur aö minnsta kosti þrivegis oröiö vart
viö aövifandi kafbáta i sænskri landhelgi,
áöur en til strandsins kom viö Karlskrona.
Á
^^herslan sem sovétstjórnin leggur á
njósnir i Sviþjóö, bæöi af hafi, úr lofti og
manna á meöal á jöröu niöri, segir allt sem
segja þarf um raunverulega afstööu Sovét-
rikjanna til Norðurlanda og hversu mikils
þau viröa hernaöarlegt hlutleysi. Sviar
hafa aldrei hvikað frá þvi að gæta
hernaðarlegs hlutleysis og halda sig utan
hernaðarbandalaga. Hlutleysinu fylgir af
þeirra hálfu, eins og annarra þjóöa i sömu
sporum, svo sem Svisslendinga og
Júgóslava, að til aö gera hlutleysið trú-
veröugt á friöartimum og einhver viröi á
hættutimum er haldiö uppi jafn öflugum
landvörnum og framast er unnt innan
relur þú, aö þaö breytti einhverju,
ef Friörik Sóphusson yröi kosinn varafor-
maöur?
— Friörik hefur ýmsa kosti. Hann er úr
annarri átt en eldri forystumennirnir, hann
er ungur og gefur aöra mynd af flokknum.
En Sjálfstæöisflokkurinn er þannig upp
byggöur, aö menn eru ihaldssamir á að
endurnýja forystuna, og þaö kynni aö vera
erfitt fyrir hann að ávinna sér traust sem
varaformaöur fyrsta kastið.
— Nú er ekki mikill aldursmunurinn á
ykkur Friörik. Telur þú, aö þér gengi betur
sem formaöur en honum sem varaformað-
ur?
— Ég vil nú ekki fara aö gera samanburö
á okkur. En ég er ögninni eldri en hann og
hef verið lengur i pólitik. Þaö væri lika
heldur slæmt, ef maöur væri ekki oröinn
sæmilegá þroskaöur, kominn á fimmtugs-
aldurinn. En örlögin hafa hagaö þvi þannig,
að þaö er ekki óliklegt, aö framboö mitt geti
hrist upp i þessum málum. Og með nýjum
andlitum i forystunni opnast nýjar leiöir,
sagöi Ellert Schram.
Ragnhildur Helgadóttir lögfræöingur
gefur kost á sér sem varaformaöur. Hún
var spurö aö þvi hvaöa afleiöingar þaö
heföi, ef hún og Geir ýröu kosin — fulltrúar
„flokkseigendafélagsins”.
— Ég vona aö þaö veröi til heilla. 1 von
um aö geta oröiö að liöi hef ég gefiö kost á
mér. „Flokkseigendafélag” er nafn sem
einhverjir aörir en hollvinir Sjálfstæöis-
flokksins hafa fundiö upp. Þaö er bara
stimpill. Ég á vitanlega ekki meira i
flokknum en.Jiver annar af þeim þúsundum
flokksmanna, sem i honum eru, sagöi
Ragnhildur Helgadóttir.
— Attu von á, að þetta veröi átakamikill
fundur?
— Hann veröur óvenjulegur, svo mikiö er
vist.
— Nú munu margir telja þaö óvænlegt
fyrir sættir i flokknum, aö þú og Geir fari
meö forystuna.
A
^T^ð þvi er ég best veit hefur Geir
variö miklum tima til sáttastarfa. Hinsveg-
ar er þaö ekki óeðlilegt, aö stjórnarand-
staöan sigri á landsfundinum, þvi stofnanir
flokksins, sem til þess hafa vald, hafa
ályktaö gegn þessari rikisstjórn. Þaö atriöi
er annars eðlis en afstaöa til einstakra
manna, sem sumir telja aö landsfundurinn
snúist um — flokka menn i þennan eöa hinn
arminn, svo rækilega, aö gleymist jafnvél
þeirra eigin persóna. Þetta er rangt og
hvimleitt, sagði Ragnhildur Helgadóttir.
Sigurgeir Sigurðsson sveitarstjóri á Sel-
YFIRSÝN
þeirra marka sem mannfjöldi og efnahagur
setja.
Flotastöðvar og herflugvélastöövar Svia
eru margar hverjar sprengdar svo djúpt
inn i berg aö kjarnorkuvopn vinna ekki á
þeim. Herinn er vel þjálfaöur og búinn
háþróuöum vopnúm. Hergagnaiönaöur
Sviþjóöar stendur á svo háu stigi, sér i lagi i
smiöi varnarvopna, aö þau eru eftirsótt um
allan heim. Loks ber aö hafa i huga, aö
tæknistig og úranbirgöir gera aö verkum aö
Sviþjóö getur gerst kjarnorkuveldi meö
skömmum fyrirvara, ef svo býður viö að
horfa.
\^irkiö Sviþjóö, hlutlaust riki meö mik-
inn varnarmátt, er i rauninni öflugasta
vörn Noregs, og aö nokkru leyti Danmerk-
ur, fyrir hættu úr austri. A þessu er litt haft
orö að jafnaöi, en þaö er rikasti þátturinn i
þvi spm átt er viö, þegar talaö er um
hernaöarjafnvægiö á Norðurlöndum.
t ófriöi milli Atlantshafsbandalags og
Varsjárbandalags er enginn vafi á að eitt
fremsta markmiö Sovétrikjanna væri aö ná
á sitt vald strandlengju Noregs, til aö færa
yfirráöasvæöi sovéska flotans suöur eftir
hafinu. Eina leiðin fyrir sovéska herinn til
aðhertaka Noreg meö skjótum hætti, væri
að brjótast yfir Sviþjóð. Af þessum
hernaöaraöstæöum stafar ákefö Sovétrlkj-
anna aö afla sem gleggstrar vitneskju um
landvarnir Sviþjóöar, ákefö svo stjórnlaus
aö ekki er sést fyrir og ráöist i fifldirfsku-
. leiöangur eins og þann sem endaöi með
strandi á skeri mitt inni á bannsvæöi
sænska flotans viö Karlskrona.
^JI in þessar mundir kann þaö sérstak-
lega að reka á eftir njósnastarfsemi
sovésku herstjórnarinnar gagnvart Svi-
þjóð, aö sovéskar hernaöaraðgeröir gegn
Póllandi myndu að miklu leyti fara fram á
Eystrasalti. Innrásaræfing landhers, flota
og flughers Varsjárbandalagsins á Eystra-
saltsströnd Lithauen, rétt handan viö
landamæri Sovétrikjanna og Póllands,
meðan fyrsta þing Samstöðu stóö yfir i
hafnarborginni Gdansk siðsumars, var
opinská hótun i garö Pólverja.
tjarnarnesi hefur einnig gefiö kost á sér I
embætti varaformanns Sjálfstæöisflokks-
ins. Hann var spuröur að þvi, hvort hann
hafi ekki áhyggjur af einingunni i Sjálf-
stæöisflokknum fari svo, sem mörgum
viröist, aö Geir og Ragnhildur veröi i for-
manns- og varaformannssætunum eftir
landsfundinn.
— Ég held aö flokkurinn sé fullsæmdur af
þeim, ef þaö veröur niöurstaöan. Ég tel
hinsvegar, aö flokknum sé hollt aö hafa
jarðsambandiö i lagi. Og meö þvi á ég viö,
að viö sem höfum starfab að sveitarstjórn-
armálum höfum án efa betra jarösamband
við hinn almenna kjósanda en til dæmis þau
Ragnhildur og Fribrik Sophusson, sagöi
Sigurgeir Sigurðsson.
— Hvort eiga menn aö telja þig Geirs- eöa
Gunnarsmann?
— Ég hef ekki veriö bendlaöur viö neinn
af þessum mönnum. Okkar flokkur er
fimmtiu ára og hefur alla tiö veriö heppinn
meö foringja, og innan flokksins hafa alla
tiö veriö menn, sem hafa átt sina áhang-
endur.
Hvaöa leiö telur þú færa út úr þess-
um væringum i Sjálfstæöisflokknum?
— Ég vona, aö þetta eigi eftir aö þroskast
af flokknum. Sjálfstæöismenn eru pólitiskt
þroskaö fólk.
— Litur þú á þessar deilur sem deilur um
menn en ekki stefnu?
— Tvimælalaust.
— Kemur til greina, aö þú dragir framboö
þitt til baka og styðjir annaöhvort Ragn-
hildi eða Friörik?
— Þaö tel ég vafasamt. Enda stangast
þaö á viö þaö sem ég sagði áðan, að ég álit
aö flokkurinn hafi þörf fyrir menn meö
jarösamband, sagöi Sigurgeir Sigurösson.
Friörik Sophusson vildi ekki tjá sig um
málið aö svo stöddu. En i Yfirheyrslu Helg-
arpóstsins fyrir hálfum mánuöi sagðist
hann m.a. ekki vera á „brottrekstrarlin-
unni” og vilja reyna til þrautar aö ná sjálf-
stæðismönnum saman i samhentan flokk.
Þar segir hann lika, aö veröi Geir Hall-
grimsson endurkjörinn formabur beri sér
skylda til aö standa viö hlib hans. En hann
segir jafnframt i Yfirheyrslu Helgarpósts-
ins, aö hann heföi kosiö opnari umræöu um
forystumál flokksins og forystusveitin heföi
fengiö tækifæri til aö komast aö niöurstööu
óbundin af þvi, aö formaöur flokksins er i
framboöi.
;eftir
Þorgrim
Gestsson
l- ...... . m
eftir
Magnús
Torfa
Ólafsson
Sovéska setuliöiö i Póllandi er i landinu
sunnanveröu, og aðgeröum af þess hálfu
myndi fylgja innrás af hafi i strandhéruðin,
sem liggja gagnvart Suður-Sviþjóö. Er eöli-
legt aö flóttamannastraumur frá Póllandi
beinist fyrst og fremst þangab, og þaö komi
aöallega i hlut sænska flotans aö reyna aö
bjarga flóttafólki.
Sigling sovéska njósnakafbátsins upp i
landsteina á bannsvæöinu viö Karlskrona
er svo frekleg ögrun, aö Sviar hlutu aö taka
hart á móti. Þvi lét sænska flotastjórnin
ekki nægja aö setja herskip sem bækistöö
hafa i þeirri flotastöö til aö gæta sovéska
herskipsins á strandstaö, heldur kallaöi til
herskip noröan úr landi.
Ekki tók betra við, þegar sovétstjórn-
in tók aö reyna aö skýra máliö og beita
undanbrögöum. Sovéski sendiherrann i
Stokkhólmi var látinn gefa þá skýringu á
ferðum kafbátsins, aöhann hefbi orðið fyrir
áttavitabilun úti á rúmsjó og villst i blindni
inn á bannsvæöiö úti fyrir Karlskrona.
Sænska flotastjórnin gaf ekki mikið fyrir
þessa skýringu. Benti hún á i svari sinu viö
hrakfallasögu sovétmanna, aö strandstaö-
urinn einn afsanaöi gersamlega aö um
áttavitabilun væri aö ræða. Til aö komast á
skeriö sem kafbáturinn strandaði á, þarf
áður aö sigla vandrataöa og krókótta leið
um skerjagaröinn, þar sem stefnulaus kaf-
bágur hlyti óhjákvæmilega að hafa siglt i
strand langtum utar en raun varö á.
Sænski rikissaksóknarinn er þegar farinn
aö leggja drög aö þvi, hvernig farið verður
með mál sovéska kafbátsforingjans.
Kveöst hann telja liklegast, aö höföaö veröi
mál fyrir njósnir, en ekki sé unnt að ákveöa
ákæruna I einstökum atriöum, fyrr en búiö
sé að rannsaka kafbátinn og kanna skips-
skjölin.
Jafnframt kveðst sænski saksóknarinn
þurfa að láta fram fara sérstaka könnun á
þvi, hver séú gildandi alþjóðalög i máli sem
þessu.