Helgarpósturinn - 06.11.1981, Page 30

30
FöstudagUr 6. nóvémber 1981 he/garpásturinn
Metsölubókin
Það tók tólf ár að gera kvikmynd eftir
metsöiubókinni „Ástkona franska liðsfor-
ingjans” eftir John Fowles. Lesendur
gætu ályktað aö það hafi verið vegna þess
að svo erfitt er að koma söguþræðinum til
skiia á hvita tjaldinu. Höfundur hefur
þann hátt á að hann tekur fyrir frásögn
frá siðustu öld og endursegir hana með
miskunnarleysi nútimans. Fowles kryfur
kynóra þessarar gömlu sögu og hampar
þeim. t kvikmynd er ekki hægt að hiaupa
á miiii söguþráðarins og hugleiðinga höf-
undar likt og f skáldsögu og þvf gætu
menn hugsað sem svo að þeir i Hoilywood
hefðu hafnað þessari skáldsögu.
En þeir eru sjaldan svo hugulsamir,
furstarnir i kvikmyndaborginni. Sagan
fjallar um vonlaust ástarsamband konu
að nafni Söru og nafnlauss liðsforingja.
Það hefði mátt gera eftir sögunni amer-
iska kvikmyndaþvæiu sem héti „Astir
Söru Woodruff” eða eitthvað i þá áttina og
það var einmitt þetta sem Kaninn hafði
hug á að gera. En brennt barn forðast eid-
inn.
Aður höföu verið kvikmyndaðar tvær af
sögum Fowles, „The Collector” og „The
Magus”, og báðum veriö misþyrmt á hinn
hroðalegasta hátt. John Fowles og útgef-
andi hans, Tom Maschler, voru harð-
ákveðnir i þvi að sagan endurtæki sig
ekki.
Fowlessegir: „Þegar „The Collector”
var kvikmyndaður var ætlunin að gera
ódýra, breska mynd og hún heföi getað
orðiö aldeilis frábær. En William Wyler
komst i söguna meðan hann var að undir-
búa töku á „Tónaflóði” og þannig varð
hún að Hollywoodskrimsli. Val leikara
misheppnaðist gersamlega. Terence
Stamp og Samantha Eggar, sem léku
aðalhlutverkin, töluðust ekki við. Það
varð frægt, jafnvel i Hoolywood, aö kostn-
aður varð meira en 50 milljónir kr.
Hvernig getur kostað 50 milljónir að gera
mynd með aðeins tveimur leikurum?”
Þetta var slæmt en ekki tók betra við.
Fox keypti kvikmyndaréttinn aö annarri
bók Fowles, „The Magus”, I lok sjöunda
áratugarins. Um þetta leyti þótti fram-
leiösla fyrirtækisins á heldur lágu plani.
Þá var ungað út myndum á borð við
„Che” og „Myra Breckinridge”.
Þegar loks var hægt að sýna „Magus”
eftir erfiða fæðingu var eins og vantaði
aöra hverja filmuspólu.
„Það getur veriö að „The Collector”
hafi ekki verið góö mynd”, segir Fowles,
„en „The Magus” var alger hörmung. Ég
get ekki skilið að nokkrum manni hafi lik-
aö myndin. Það var misráðiö að láta
Michael Caine leika f henni og það var
verið að umskrifa atriðin kvöldiö áður en
átti að kvikmynda þau. Endirinn varð
auðvirðilegt samsull, blandaö á staðnum.
Ég varð gersamlega miður min.”
Þessi reynsla varð til þess að Fowles
ákvað að reyna að hafa einhver áhrif á
það hvernig farið yrði með þriöju skáld-
sögu hans, „Astkonu franska liösforingj-
ans”, þegar sú saga yröi kvikmynduö. En
Fowles hefði litlu áorkað einn. Góðvinur
hans, útgefandinn Tom Maschler, hvatti
hann með ráöum og dáð.
„,,The Magus” er ekki einungis vond
kvikmynd”, segir Maschler, „hún er ein
hver versta mynd allra tfma. Þvi benti ég
John á aö þegar „Ástkonan” yröi frum-
sýnd skyldi hann fá að ráða tveimur
mikilvægustu atriðunum varðandi kvik-
myndunina, þ.e. hver leikstýröi og hver
semdi handritið. John féllst á þetta en
taldi sig ekki nógu haröan til að standa i
sliku samningamakki og bað mig að hafa
afskipti af málinu. Ég benti honum á að
meö þessu móti myndi hann missa af
tekjum þvi kvikmyndafyrirtækin greiða
ekki meira en fjórar milljónir kr. ef höf-
undurinn vill hafa áhrif á gerð myndar-
innar. En hann þarfnaðist ekki pening-
anna og þvi létum við setja inn i samning-
inn aö kvikmyndin yröi ekki gerð fyrr en
við hefðum samþykkt leikstjóra og höfund
handrits og meira að segja handritið
sjálft.”
Slik harka af hálfu höfundar var óþekkt
i Hollywood. Venjan er að þeim sé afhent
ávisunin og.gefiö gott að borða og siðan
eru þeir beðnir vel að lifa. Furstarnir
urðu svo gáttaðir að það tók ár að skrifa
samninginn.
„Við bárum I viurnar við alla þá leik-
stjóra, sem viö treystum, Dick Lester,
Lindsay Anderson, Fred Zinnemann og
marga fleiri. Við höfnuðum mörgum sem
kvikmyndafyrirtækið tilefndi. Dennis
Potter og David Rudkon skrifuðu handrit
en okkur þóttu þau ekki nógu góð. John
fékk greiddar minnst tvær milljónir
vegna þess dráttar sem varð.”
Tiu ár liðu áöur en Fowles og Maschler
fengu þá tvo menn sem þeir höfðu alltaf
haft augastaö á, Karel Reisz leikstjóra og
Harold Pinter rithöfund. 1 kaupbæti fengu
þeir Meryl Streep i aðalhlutverkið.
Pinter samdi frábært handrit en þrem-
ur mánuðum áöur en kvikmyndataka
skyldi hefjast urðu þeir vinirnir næstum
fyrir þriðja áfallinu. Warner-kvikmynda-
verið, sem áttiréttinn aömyndinni.fékk þá
grillu að þetta væri „listræn” kvikmynd
og hætti við allt saman.
Það er allalgengt i Hollywood að hætt sé
viö myndir þótt undirbúningur þeirra sé
kominn vel á veg. Warner bauð til sölu
kvikmyndarétt á „Astkonunni” gegn þvi
að fá endurgreiddan útlagðan kostað. Oft-
ast nær fæst enginn kaupandi þegar svona
nokkuð er boðið til kaups en þeir hjá Un-
ited Artists brugðu skjótt viö. Kvikmynd-
un hófst tólf árum eftir að Fowles seldi
kvikmyndaréttinn fyrst.
Margir telja að þetta verði ein besta
mynd ársins. Meryl Streep nær svo góð-
um breskum hreimi að enginn bandarisk-
ur leikari þykir hafa gert betur siðan
Marlon Brando lék I „Uppreisnin á
Bounty”, og einnig á hún að túlka sögu-
hetju Fowles forkunnarvel.
Tom Maschler er einn framleiöenda
myndarinnar og hann auglýsir hana af
miklum dugnaði. Þó að búið sé að kvik-
mynda söguna er ætlunin að selja bókina
svo um munar. Unnt er aö fá hana i bandi
eða pappirskiljuformi og þótt liöin séu tólf
ár siðan hún kom fyrst út hefur timaritið
Cosmopolitan keypt rétt til aö birta hana
sem framhaldssögu.
Ef myndin skilar hagnaði á Maschler að
fá ákveðna prósentu af honum, sem svar-
ar helmingnum af þvi sem Alec Guinness
fékk fyrir að leika i „Stjörnustriöi”, en
það nægöi til að gera Sir Alec rikan.
Þegar þetta er skrifað er engin bók
væntanleg frá John Fowles. Aðeins ein
sagna hans, „Daniel Martin” hefur ekki
verið kvikmynduð. Maschler telur enn
erfiðara að kvikmynda hana en „Astkon-
una” þvl hún er 704 siöur, gerist á ýmsum
timum og frásagnarmátinn er marg-
breytilegur.
„Oft þegar ég skrifa”, segir Fowles,
„finn ég að suma kaflana er ógerlegt að
kvikmynda. Það er fáránlegt að halda þvi
fram að hægt sé að gera kvikmynd eftir
öllum skáldsöeum.”
Maschler tekur I sama streng: „Þó aö
kvikmyndun „Astkonunnar” hafi heppn-
ast vel er ekki þar með sagt aö „Daniel
Martin” geti oröið góður I kvikmyndar-
búningi. En þeir eru svo brjálaðir I Holly-
wood. Eftir allt þetta umtal á ég allt eins
von á þvi að einhver snillingurinn I hópi
framleiðenda hringi og segi: „Heyröu,
hvernig er þaö með hann Daniel Martin?”