Helgarpósturinn - 13.11.1981, Blaðsíða 10

10
,í>V i

A Mí
ú 1 y ° ° /
ú !
u
Q
Q
n
a
q
□
... ^£TTk\ ALLT > LHGri
...
Enn hefur ekkert gerst
Einu sinni datt maður nokkur fram af þakbrún háhýsis eins. Hann
skrikaði til á hálu þakinu og steyptist framaf og áður en hann gat
sagt halló! steyptist hann i átt til jaröar.
Vandræðamál.
I fyrstu varð hann ofsahræddur.grét og bað um hjálp og hann
starði bænaraugum inn um glugga hússins, þegar hann geystist
framhjá hæðunum á hraðri leið til jarðar.
Vikupóstur frá Gunnari Gunnarssyni
En svo vandist hann þessu.
Þegar frá leiö, fannst honum þetta eiginlega allt i lagi. Að visu
gerði hann sér grein fyrir, að hans beið ekkert nema dauðinn kald-
ur. En enginn flýr sitt skapadægur, hugsaði hann og bætti við, að
enginn veit sina ævina fyrr en öll er. Hann rifjaði reyndar upp fyrir
sér öll þau spakmæli sem hann mundi i bráð og snerust um dauöann
— og lifið, og hann sættist við hlutskipti sitt.
Hvað var svo sem að þvi að stefna inn i kaldan dauðann, falla
með ofsahraða til jarðar? Höfðu aðrir þaö betra? Hvaö hefði orðið,
ef hann hefði ekki dottið? Var hann ekki að spara sér langa leiö niö-
ur eftir krókóttum stigum? Hefði hann ekki bara fótbrotnað og átt
við erfiðleika að striða á allt of iangri ævi? Var þetta ekki bara það
langbesta? Hugsaði hann.
Þegar hann geystist framhjá þritugustu og þriðju hæð, heyröu
menn hann segja: Hver er kominn til með að segja að ég lifi þetta
ekki af? Er ekki svona fall sjálfsagður liður i uppeldi hvers manns?
Ætti ekki að fella þetta inn i skyldunámið?
Eftir þvi sem nær dró jöröu og stóri hvellurinn nálgaðist, tók hann
eftir þvi, að samborgarar hans og velunnarar voru með tilburði
uppi til að bjarga honum. Fallhraöinn var of mikill. Hann myndi
stingast gegnum teppið og fletjast út á gangstéttinni og likast til
leysast upp i frumeindir. ímyndaði hann sér.
Farið frá! Tók hann þá til við að æpa. Þetta er allt i lagi! Ég er
ekkert hræddur! Mér liður vel! Fólkiö starði á hann. Það trúöi ekki
sinum eigin eyrum. Maðurinn hlaut að vera hræddur. Hann hlaut að
vera viti sinu fjær af hræðslu.
En fólkiö hafði rangt fyrir sér. Maðurinn sem féll, var ekki hrædd-
ur. Hann hafði vanist ástandi sinu og fann ekki til uggs. Honum leiö
reyndar alveg ágætlega. Eiginlega hafði honum aldrei liðið betur.
Hann var ungur, heilbrigður, vissi ekki til að hann ætti einn einasta
óvin og hafði alltaf reynt að gera öllum gott. Hvað hafði hann að ótt-
ast? Hann einsetti sér að njóta flugferöarinnar.
Hann beitti sömu röksemdafærslu og þeir sem telja að kjarnorku-
sprengja sé besta vörnin gegn kjarnorkustriði.
Hvaða máli skiptir það, þó öll skynsamleg rök, öll rök sögunnar
og heimspekinnarhnfgi i þá átt, að þjóöir sem vigbúist i kapp, lendi
innan skamms úti I hildarleik — hver segir að sagan þurfi alltaf að
endurtaka sig, hugsaði maðurinn sem datt. Enginn hefur enn lifað
svona ógnarfall af. En allt er breytingum undirorpiö. A hverjum
degi les maður i blööunum um merkar nýjungar. Ný lögmál.
Vilji maður friö, gengur maður I herinn. Svo einfalt er það.
Ef óvinurinn ógnar manni með sprengju, rýkur maður til og fær
sér enn stærri sprengju. Og þannig koll af kolli. Bráöum veröa
sprengjurnar svo stórar, að maður ris ekki undir þeim. Þá verður
friðurinn endanlega tryggður.
Þeir sem vilja frið án hernaöarbandalaga — þeir sem marsera
undir kröfuspjöldum og heimta frið, þeir ganga erinda óvinarins.
En þeir sem krefjast aukins vigbúnaðar, fleiri herstööva, stærri
flugvéla, öflugri sprengja — þeir eru að tryggja hinn eilifa frið.
Þannig hugsaði maðurinn, sem datt fram af brún skýjakljúfsins
og jafnaði sig fljótlega og óttaöist ekki örlögin. Þegar hann féll með
ógnarhraða og krafti framhjá annarri hæð og átti ekki nema örfáa
metra eftir áður en hann skylli i gangstéttina, þá heyrði einhver
sem fylgdist meö öllu saraan, að sá i loftinu sagöi glaðlega: Þetta er
allt i lagi ennþá.... enn hefur ekkert gerst....
Föstudagur 13. nóvember 1981 ^Qdt~pÓStLjfÍOn—
Lítil skák - löng
Snemma á þessu ári andaðist
vestur i Bandarikjunum Edvard
Lasker 95 ára að aldri. Ekki er
vist að nærri allir sem þessar
linur lesa kannist við manninn,
raunar ekki óliklegt að sumum
komi I hug nafni hans Emanuel
sem var heimsmeistari I 27 ár
og miklu frægari en Edvard, en
þeir voru fjarskildir þótt báðir
bæru sama nafn.
Edvard Lasker var fæddur I
Þýskalandi og ólst þar upp.
Hann lærði ungur að tefla og lá
nærri að skákin gleypti hann al-
veg, en honum tókst þó að ljúka
prófi I verkfræði, þótt hann væri
búinn að vekja á sér athygli sem
efnilegur skákmaður. Siðar
kynntist hann kin-
versk-japanska spilinu GO og
varð mjög hrifinn af þvi. Lasker
langaði þá að komast austur til
Japan og kynnast þessu flókna
tafli betur. Hann var þá farinn
að vinna hjá einu stærsta fyrir-
tæki Þjóöverja AEG, sem var
reiðubúið aö senda hann austur,
en til þess þurfti hann aö læra
ensku til hlitar. Lasker fór þvi
til Englands og dvaldist þar um
skeið.
Þar tókst honum að verða
skákmeistari Lundúnaborgar,
en heima i Þýskalandi hafði
hann unnið til sömu metorða I
Berlin. Nú var komið fram á ár-
ið 1914, heimsstyrjöldin braust
út. Engin leið var fyrir Lasker
að komast heim til Þýskalands
aftur, en fyrir tilstilli skákvina
tókst honum að komast til
Bandarikjanna.
Þar greiddi skákin honum enn
götu til starfa, honum bauðst at-
vinna hjá stóru fyrirtæki og þar
starfaði hann mjög lengi og bjó i
Chicago. Hann vann sigur á
opna meistaramótinu i Banda-
rikjunum fimm ár i röð og sá
árangur varð til þess að hann
tefldi einvigi við Marshall um
skákmeistaratitil Bandarikj-
anna. Marshall var þá lang
frægasti taflmeistari Banda-
rikjanna og hafði verið óskorað-
ur meistari þeirra um langt
árabil. Einviginu lauk með
naumum sigri Marshalls, 9 1/2
vinningi gegn 8 1/2. Þetta var
árið 1923. Arið eftir var Lasker
boðin þátttaka I alþjóðaskák-
mótinu mikla i New York. Þar
fór fyrir honum eins og stundum
hefur farið fyrir islenskum
skákmönnum: hann stóð sig vel
gegn þeim bestu óg fékk verð-
laun fyrir það, en gekk lakar
gegn hinum.
Lasker er þó frægari sem rit-
höfundur en taflmeistari, en
hann hefur haft hvorutveggja
sem hjástund, ritstörfin og tafl-
mennskuna. Fyrsta bók hans
var rituö á þýsku: SCHACH
STRATEGIE og kom út árið
1911. Þaö er ágætur leiðarvisir
um skák og hefur komið út i
mörgum útgáfum og veriö þýdd
á ensku. Siðari bækur hans eru
ritaðar á ensku: THE
ADVENTURE OF CHESS,
CHESS AND CHECKERS,
CHESS SECRETS og GO AND
GO-MOKU.
Laker eltist vel og fékkst við
skák fram til hins siðasta, var
einmitt með nýja skákbók i
smiðum er hann lést. Hann var
lipur og skemmtilegur höfundur
og er freistandi að veita lesend-
um þáttarins litið sýnishorn
þess sem hann hefur skrifaö.
Það er lýsing á frægustu skák
sem hann hefur teflt, en það er
„létt” skák er hann tefldi ný-
kominn til Englands. Nú er best
að gefa honum orðið, i lauslegri
endursögn minni.
Skákin sem hér fer á eftir er
ekki tefld á skákmóti, heldur er
það „fimm minútna skák”, tefld
meö klukkum, svo hratt eða
hægt sem keppendur óska, með
þvi skilyrði einu að hvorugur
má nota meira en fimm minút-
um meiri umhugsunartima en
hinn. Þessi aðferð var vinsæl I
City of London Chess Club, en
þar var skákin tefld áriö 1911.
Mér þykir vænt um þessa skák,
ekki einugis vegna þess að hún
er fallegasta skák sem ég hef
teflt, heldur einnig vegna þess
að þetta var fyrsta skákin sem
ég tefldi i Englandi, og ég tefldi
hana daginn sem ég kom til
Englands sjóveikur eftir slæma
ferð yfir Ermarsund og án þess
aö kunna stakt orð i ensku. Allt-
af þegar ég kem til framandi
lands er það mitt fyrsta verk aö
heimsækja helsta skákfélagið á
staðnum þar er skákmaður viss
um að hitta vini og fá góð ráð.
Ég var kynntur ýmsum mönn-
um og gekk ekki vel að skilja
nöfnin, en einn þessara manna
bauð mér i tafl. Ég hafði ekki
hugmynd um að þetta var Sir
George Thomas, skákmeistari
klúbbsins og siðar skákmeistari
Englands. Maður sem kunni
þýsku skýrði reglurnar fyrir
mér og við settumst að borðinu:
EDVARD LASKER
SIR GEORGE THOMAS
HOLLENSKUR LEIKUR
’ 1. d2-d4 17-f5
Hollenska vörnin miðar að þvi
að ná taki á e4 og fá opna linu
fyrir kóngshrókinn eftir hrókun,
ef hvitur skyldi leika e2-e4. Ann-
marki sem kynni að vega þessa
kosti upp er sá að svartur verð-
ur að leika amk. þremur peðum
til þess að koma mönnum sinum
fram, þvi að drottningarbiskup-
inn á naumast annan reit en b7.
2. Rgl-f3 e7-e6
3. Rbl-c3
Þessi leikur getur ekki verið
góður, þvi að nú gæti svartur
leikið d7-d5 og tryggt sér yfirráð
á e4. Ég hefði fyrst átt að leika
c2-c4. Þá hefði ég getað sótt að
d5 — ef svartur hefði leikið d7-d5
— með biskup frá g2.
3. ... Rg8-f6
Svartur færir sér ekki mistök
min i nyt. Hann er sýnilega
ánægður með þá peðastöðu sem
algengust er i hollenska leikn-
um og vill halda hornalinunni
opinni fyrir bisupinn á b7.
4. Bcl-g5
Undirbýr framsókn e-peðsins.
4. ... Bf8-e7
Nú verð ég fyrst að skipta
mönnum á f6 til þess að fá tang-
arhald á e4.
5. Bg5xf6 Be7xf6
6. e2-e4 f5xe4
Svartur á ekkert betra en
kaupin, ef hann léki t.d. c7-c5,
gæti ég svarað meö e4-e5 og
d4-d5. Auk þess eru kaupin i
anda byrjunarinnar.
7. Rc3xe4 b7-b6
8. Bfl-d3 Bc8-b7
9. Rf3-e5
Ég var tveimur leikjum á
undan I hervæöingu svo aö mér
fannst ég geta leikið riddaran-
um 1 annað sinn í stað þess að
hróka. Riddarinn stendur vel á
e5 og ég hóta Dh5+ sem myndi
kosta svart tvö peð, þvi að við g6
á ég svarið Rxg6 og vinn að
lokum biskupinn á f6.
9. ... 0—0
10. Dhl-h5
Svartur saknar riddarans á
f6. Nú er h-peðið orðið skot-
mark, hvitur hótar meira að
segja Rxf6 og Dxh7 mát. Hvitur
er með fjóra menn I sókninni
svo að svartur verður mjög að
gæta sin. Hann getur að sjálf-
sögðu ekki tekiö Re4, þvi aö ég
tæki aftur og væri þá bæöi h7 og
Ha8 i hættu. Hann getur heldur
ekki leikið g7-g6, þvi að ég
myndi láta riddarann fyrir tvö
peö, svarti kóngurinn væri þá
orðinn berskjaldaður og i mikilli
hættu, Sem dæmi má nefna 10.
-g6 11. Rxg6 hxg6 12.
Dxg6 Bg7. Þá gæti hvitur
leikið h2-h4 og siðan Hhl-h3-g3
en einnig gæti hann leikiö h-peð-
inu áfram.
Við höfum teflt frekar hratt og
ekki notað nema tiu minútur
fram til þessa svo að andstæð-
ingur minn átti ekki mikinn um-
hugsunartima. Ég var ekki viss
um hvernig ég héldi sókninni
áfram ef hann léki Bxe5. Hann
gæti þá svarað 11. dxe5 með Hf5
og við 12. Rf6+ ætti hann þá
svarið Dxf6!! Ég gat heldur
ekki fundið vænlega leiö eftir 11.
Rg5 h6 né eftir 11.
Rf6+ Hxf6 12. Dxh7+ Kf8.
Þá get ég ekki tekið biskupinn á
e5 vegna Hh6 og drottningin er
bráðfeig, en eftir 13.
Dh8+ Ke7 14. Dxg7+ Hf7
15. Dxe5 er ekkert eftir af sókn-
inni en ég sit uppi með tvö peð
fyrir manninn.
Ég gæti reynt 11. fxe5 Hf5
12. Dg4 eða De2 og reynt siðan
að langhróka, en óvist var hvor
betur stæði þá að vigi.
En svartur létti af mér öllum
áhyggjum með þvi að leika
10. ... Dd8-e7
Nú ætlar hann að svara
Rxf6+ með gxf6, en þá valdar
drottningin h7. Re4 er þrándur i
götu hvits, væri hann ekki gæti
hvitur mátað með Dxh7. Það er
þvi freistandi að leika honum i
uppnám með einhverjum auka-
hótunum. Ég haföi aðeins fimm
minútur til umhugsunar, en ég
fann að hér var komið aö vega-
mótum: það tekur að minnsta
kosti þrjá leiki að koma meira
liði á vettvang og svartur hótar
að hrekja mig til baka með g6
eða d6 eða jafnvel Rc6. Að fórna
riddara á g6 eftir g7-g6 væri
ekki til neins þvi aö svartur á
bæði biskup og drottningu til að
bera fyrir skákina.
Þeir riddaraleikir sem manni
detta fyrst i hug eru Rd6 og Rg5.
Ég hafnaði báðum eftir andar-
taks umhugsun: 11. Rg5 g6
12. Bxg6 hxg6 13. Rxg6 Dg7
14. Rxf8 Kxf8. Nú hefur sókn-
in fjarað út, og þótt hrókur og
tvö peð séu að jafnaöi ígildi
biskups og riddara i tafllokum,
eru þau það naumast I miðtáfli
þar sem hægt er að beita mönn-
um til sóknar og er þá hætt við
að peðin falli. Þess vegna myndi
svartur hliðra sér hjá drottn-
ingakaupum. Hvitur gæti leikiö
15. Rh7+ Ke7 16. Rxf6 Dxf6
17. Dh7+, en þá myndi svartur
ekki bera drottninguna fyrir
heidur leika 17. -Kd6 og siðan
Ra6 og Hh8.
Ef við hverfum aftur til tafl-
stöðunnar eins og hún er á
myndinni með þeirri viðbót að
£
SPILAÞRAUT HELGAR- INNAR
S KD7 H T G52 L AK97532
S G84 S 9
H AK72 H 1096543
T K863 T 1097
L 108 LDG6
S A106532 H DG8 T AD4 L 4
Suðurspilar sex spaða. Crtspil er hjarta kóngur.
Lausnir á bls. 21