Helgarpósturinn - 22.01.1982, Qupperneq 10

10
Föstudagur 22. janúar 1982 helgarpásturinn
Á þorrablót ég
brá mér
Það varfyrir mörgum árum langt austur i afdal, snækóf kringum
uppljómað félagsheimili, norðurljós og stjörnublik. Innandyra voru
menn.að blóta þorrann og ég horfði á grannvaxinn mann með stór
hornspangagleraugu taka til matar sins.
Hann boröaði þrjá rjúkandi heita sviöahausa, á aö giska þrjú
hundruð grömm af hangikjöti, rauðu og feitu, vænan bita af skyr-
hákalli, þrjá selshreifa, fjórtán hrútspunga, slangur af lundabögg-
um, sviðnum löppum og eitthvað af slátri. Með þessu læddi hann i
sig kartöflum, rófustöppu og drakk úr einni vodkaflösku.
Vikupóstur frá Gunnari Gunnarssyni
Ég var þarna að lesa upp, þvi félagsmálanefnd sveitarinnar gat
ekki hugsað sér að leiða kúlturinn gersamlega hjá garöi.
Sá granni meö gleraugun virtist hrifast mjög af þvi sem ég las,
þvi hann reyndi stöðugt að komast inn i atburðarásina, kailaði
frammi, gólaöi eitthvað sem var vist fyndið, þvi hann og vinir hans
sem næstir sátu veltust um af hlátri.
Þetta var lika allt saman mjög skemmtilegt.
Einn úr hreppsnefndinni kom á reiðhesti sinum inn á mitt dans-
gólfið og lét hann hneigja sig fyrir prestsfrúnni.
Hugsið um það.
t>að er ég viss um, aö ekki gætu þeir leikið það eftir hér suður i
Fák.En þetta var náttúrlega afburðahestur, hátt á þritugsaldri og
þvi orðinn sæmilega taminn.
Þessi granni með gleraugun var annars ekki mikill matmaður.
Það haföi hann sagt mér áður og endurtók það seinna, þegar ég hitti
hann i kaupíélagssjoppunni þar sem hann var að steypa i sig kók og
prinspóló.
Hann sagðist eiginlega ekki borða neitt sem kallað væri matur
nema þrisvar á ári. Það var i sláturtiðinni á haustin, að hann
sagðist aöeins bragða á nýmetinu. Svo sagðist hann taka nokkuð
hraustlega til matar sins á jólunum. Og svo var þaðþorrablótið.
Hann sagöist ekki gefa mikiö fyrir þennan mat sem svokallaðir
sælkerar væruaðmonta sig af i blöðunum. Hinsvegar væri allt i lagi
með súrmetið.vegna þess aö það væri svo gott að drekka eitthvað
styrkjandi með.
Ég sagði honum þá, að ég þekkti mann i útlandinu sem fengi
velgju, þegar hann hugsaði til þess að fólk borðaöi holdið utan af
höfuðbeinum sauðkindar. Ég sagði honum, að þessi sami út-
lendingur væri þvi aftur vanur að snæða steiktan hund.
Já, sagði sá granni og ropaði eftir kókþambið, maður hefur svo
sem heyrt um villimenn sem éta alls konar kvikindi, orma jafnvel
og snigla og gott ef ekki engisprettur og feitlagnar flugur. Ég veit
það ekki, sagði hann ihugull, eiginlega væri mér alveg sama þótt ég
væri látinn éta velsúran hund á þessum þorrablótum hérna. Aðal-
atriðið er að hafa eitthvað gott með.
Ég veit ekki hvort ég á að trúa þvi, en sá granni sagöi mér að
austur i afdalnum þar sem hesturinn hneigði sig fyrir prestsfrúnni,
væri það almælt að þetta kurteisa hross væri sólgið i súran mat og
góðan hákall, en liti ekki við brenndum drykkjum.
Heyrðu, sagöi hann svo þegar rútan kom, — sá ég þig á blótinu i
gær?
Frægasta skákdæmi
í heimi
,,Den vackraste visan om
kárleken
kom aldrig pá pránt”
stóð i fallegu sænsku ljóöi, eftír-
minnilegum andmælum gegn
styrjöldum hér i heimi.
Frægasta skákdæmi allra
tima komst að sjálfsögðu á
prent, en myndi alls ekki talið
birtingarhæft nú vegna form-
galla, það fullnægir ekki einu
sinni þeirri frumkröfu að á þvi
sé aöeins ein lausn. Þessi saga
er gott dæmi um það að andinn
gerir ekkert til þess að leysa
hann úr viöjum.
Þetta gerir lausn dæmisins
sæmilega einfalda, ef maöur
hefur þemað úr fyrra dæminu i
huga. Er ekki hægt að hleýpa
kónginum til h5 og máta hann
þar?
Nú sér lesandinn væntanlega
lausnina:
1. Be8-h4
2. Kf7!
Lokar biskupslinunni og færir
kónginum flóttareitinn h5.
2. -Kh5
3. Kg7 mát.
Þekki maöur ekki þessa hug-
hefur meira aö segja en formið,
það er hugmyndin i þessu dæmi
sem hefur orðið svona langli'f.
og raunar eignast mörg h'f, þvi
að margar aðrar þrautir hafa
verið um hana gerðar.
Og hér kemur hún þá, þessi
fræga þraut. Hún birtist fyrst
árið 1845 I bresku skáktimariti,
The Chess Player’s Chronichle.
Höfundar var ekki getiö frekar
en í tslendingasögum. Sextiu ár
liðu áður en nafn hans var graf-
ið úrdjúpunum. Þá kom i ljós að
hann hafði heitið Henry Ágúst
Loveday, breskur klerkur aust-
ur i Bengalhéraði á Indlandi er
hafði gamnað sér við að setja
saman gátur og hafði i þetta
sinn dottiö ofan á þessa snjöllu
hugmynd, en hún er siöan nefnd
INDVERSKA ÞEMAÐ.
8
7
5
5
4
3
2
1
llvitur á að máta i 4. leik
Hvitur á að máta í fjórða leik.
Eins og menn sjá á svartur að-
eins tvo leiki áður en hann verð-
ur patt, að öðrum aðstæðum
óbreyttum. Lausn höfundar er á
þessa leið:
1. Bcl-b4
2. Kbl (eða b2)-b5
3. Hd2!-Kf4
4. Hd4-f + og mát
Það er í þriðja leiknum sem
hugmyndin kemur fram : hrók-
urinn lokar biskupslinunni og
færir kónginum flóttareit sem
hann er siðan mátaður á.
Smiðagallar dæmisins liggja i
augum uppi, til að mynda er
hægt aö leysa dæmið með: 1.
Bg5-b4 2. Bcl-b5 3. Hd2 osfrv.
Ekki þarf nema þrjá leiki til
þess að koma hugmyndinni á
framfæri. Taka má peðiö á b6 af
boröinu og breyta kröfunni i
mátíþriðja leik.Þá væri lausn-
mynd, geta dæmi af þessu tagi
verið hartnær óleysanleg. Ed-
vard ’ Lasker segir einhvers
staðarfráþviaöþegar hann var
ungur piltur var honum sýnt
dæmið sem hér er prentað og
boðiö veðmál um að hann gæti
ekki leyst það á mánuði. Hann
glimdi við það all lengi en gafst
svo upp, sá ekki betur en það
væri algerlega óleysanlegt. Og
það verðurað segjast eins og er,
að ekki er það auðvelt, jafnvel
þóttmaöur þekki hugmyndina.
Hérásvarturaðeins einn leik,
b6-b5, siðan er hann patt
Flestum dettur sjálísagt fyrst
i hug að vekja drottningu, 1.
g8D, en eftir b5 verður aö losa
hvit úr pattinu og þá er kóngur-
inn slopinn út.
En þarna kemur önnur hug-
mynd til sem ekki er alveg
ókunn i skákdæmum — en nú er
vist best aö segja ekki meira, til
þess að eyðileggja ekki ánægj-
una fyrir þeim sem vilja glima
við dæmið sjálfir. Lausnin er á
öðrum stað f blaðinu.
8
7
6
5
4
3
2
I
abcdefgh
Hvítur á að máta I 3. leik.
ROSSÉAU AÐ TAFLI
Frakkneski heimspekingur-
inn Jean-Jacques Rousseau var
einn þeirra mörgu andans
manna er höfðu yndi af þvi að
tefla ogeru nokkrarskákir hans
til skráðar. Hér er ein þeirra,
Lausn er
hún er tefld i romantiskum
sóknarstfl sins tima, en
Rousseau sýnir býsna skemmti-
leg tilþrif i sókninni.
ROUSSEAU - CONTI PRINS
1759
ttalskur leikur
1. e+e5
2. Rf3-Rc6
3. Bc4-Bc5
4. c3-De7
5. d4-Bb6
6. 0-0-d6
7. Bg5
Byrjunin er ótrúlega nýtisku-
leg, þessi vörn er talin ein hin
besta gegn italska leiknum. En
núeralgengara aðleika 7. h3 og
loka siðan stöðunni á miðborði
með d4-d5.
7. . ..-f6
8. Bh4?!
Hvitur teflir djarft til sóknar
og hikar ekki viö að fórna
manni, enda er þetta það sem i
dag myndi kallaö létt skák,
þungar kappskákir með ströng-
um timamörkum þekktust ekki
á átjándu öld.
8. .. .-g 5
9. Rxg5-fxg5
10. Dh5 + -Kf8
1 skák sem Greko tefldi rúmri
öld fyrr (1619, i Róm) varð
framhaldið á þessa leið: 11.
Bxg5-Dg7? 12. Be6+ !-Kxe6 13.
De8+-Rge7 14. d5 mát!
11. Bxg5-Dg7
12. f4!
Fallegur leikur og forboði
nýrra fórna.
12. ,..-exd4
13. f5-dxc3 +
14. Khl-cxb2?
Svartur er helst til átfrekur.
Með þvi' að leika 14. -Re5! gat
hann varist, t.a ,m. 14. f6-Dg6 15.
f7-Rxc4! eða 14. Bxg8-h6!
15. Bxg8-bxalD
Peöið hefur komist til æðstu
metorða á ótrúlega skömmum
tima, en nú er dagur reiðinnar
runninn upp.
16. f6!!
abcdefgh
Og svartur gafst upp.
Þótthann eigi tvær drottning-
ar dugar það ekki til, eins og
menn geta sjálfir sannfært sig
um. Kostuleger leiðin 16. -Kxg8
17. fxg7-Be6 18. gxh8D + -Dxh8
19. Bf6 og báöar svörtu drottn-
ingarnar eru horfnar.
á bls. 23
m:
1. Bcl-b4
2. Hd2-Kf4
3. Hd4 mát
Þessi hugmynd hefur orðið
býsna vinsælog við getum litið á
annað dæmi um hana.
Hvitur á að máta i 3. leik
1 þessari einföldu stöðu á
svartur aðeins einn leik : h5-h4,
siðan er hann patt — ef hvitur
Spilaþraut helgarinnar
S AK654
H A6432
T 43
L 2
S987 S DG10
H KG79 H D108
T— T DG1092
L986543 L 107
S 32
H 5
T AK8765
L AKDG
10 cic
Suður á aö vinna fimm tigla.
Útspil vesturs er laufa fimm.
Lausn: Suður tekur slaginn og
seturborðið inn á spaða. Lætur
tromp. Austur verður að láta
háspil og það tekið. Borðið sett
aftur inn á spaða og spaði
trompaður.Slagurtekinn á lauf,
og hjartakastað úr borði. Laufi
spilað og trompað i borði. Yfir-
trompi austur og láti hjarta, er
það tekið i borðinu og spaða
spilað. Suður losnar við siðasta
laufið ef austur trompar ekki.
Nú trompar suður hjarta, lætur
litið tromp til austurs og á af-
ganginn.
Ef austur kastar hjarta er
spaði látinn úr borðinu. Besta
vöm austurs er að trompa hátt,
en suður yfirtrompar og lætur
hjarta, sem tekið er með ásnum
og fimmti spaðinn látinn.
Trompi austur hátteða kasti af
sér, losnar suður við siðasta
laufið. Trompi austur með lág-
spíli, yfirtrompar suður og læt-
ur siðasta laufið.