Helgarpósturinn - 07.01.1983, Blaðsíða 5

~!pl$sturinn_ Föstudag
ur 7. janúar 1983
afbragð annarra manna. „Hann er mér
mjög kær," segir dr. Jónas Kristjánsson.
„Jóhannes er mjög vel geröur maður."
Dr. Gylfi l>. Gíslason, sem hefur verið
náinn vinur Jóhannesar allt frá því að hann
lauk nánti fyrir þremur áratugum, segir um
Seðlabankastjórann: „Jóhannes er ekki
aðeins óvenjulega gáfaöur maður, og gáfur
hans eru rnjög fjölhreytilegar, heldur er
hann jafnframt einstaklcga Ijúfur og hlýr
maður í viökynningu. Þau hjónin eru í hópi
Jtess fólks, sem konan mín og ég höfunt haft
og höfum enn mesta ánægju af að vera sam-
vistum við."
Það segir kannski líka sína sögu af Jó-
hannesi, að ýmsir góöir kunningjar hans
fullýrða, að bestur vina hans sé Kristinn
Guðmundsson, framkvæmdastjóri í Björg-
un. Maður sent er sprottinn úr allt öðru
umhverfi en Jóhannes og á sér eins ólíka
fortíð og hugsast getur. Þeir slarka saman í
veiðiskap og finna hver annan í frví, segir
maður, sem vel þekkir til. „Eg efast um að
Jóhannes dái annan mann meira," bætir
hann við.
Kristinn leitar sér nú lækninga t' út-
löndum og því var ekki hægt að leita til hans
við vinnslu þessarar Nærmyndar. Né heldur
tókst í tæka tíð að ná tali af sjálfu viðfangs-
éfninu, dr. Jóhannesi Nordal Seðlabanka-
stjóra. En við þykjumst vita, að hann virði
okkur það til betri vegar, því eins og góður
vinur hans segir: „Hann Jóhannes er góður
maður. Hann er rneira að segja svo góður,
að hann fæst ekki til að tala illa um nokkurn
mann - ekki einu sinni þá, sem eru bölvaðar
skepnur."
nteð meiri hörku -en, eins og ég segi, þá er
ekki sjáifgefið að hann væri ennþá Seðla-
bankastjóri."
„Völtl hans og áhrif - það aö hann er
stundum eins og ríki í ríkinu," segir emb-
ættismaður, sent sjálfur er býsna áhrifa-
mikill á stundum, „byggjast einvörðuhgu á
þekkingu hans og reynslu og greind. I lenni
má ekki gleyma. Hann fer á kostum í hag-
fræöi, hagsögu Islands og jafnvel öðrum
málum, alls óskyldum. Hann analyserar
tlóknar stöður og kenningar eins og að
drekka vatn."
Margir verða til aö taka undir þetta og
einn nákunnugur dr. Jóhannesi segir: „Ég
held áð hann sé orðinn þreyttur á Seðla-
bankanum enda stýrir hann þeirri stofnun
með litlaputta. Þar gengur allt rneira og
minna sjálfala og sjálfkrafa. 1 fann fær allar
upplýsingar, sem þarf, sjálfkrafa inn á borð
til sín. Og þess vegna vill hann gjarnan
skipta sér af öðrum hlutum líka - eins og til
dæmis orkumálum, iönaðaruppbyggingu
og fleiru sem hann hefur unniö mikið og vel
að. Hann hefur því hugsað sér að fara
eitthvað annað - eins og kom upp á yfir-
borðið þegar hann var nefndur sem hugsan-
legt forsetaefni. En hann er viðkvæmur og
hörundsár gagnvart stöðu sinni og nafni og
hann fer ekki í hvað sem er.“
Talar ekki illa um
skepnurnar....
Persónulegir vinir Jóhannesar telja hann
Hann verður því mjög sannfærandi í mál-
flutningi, sem er áríðandi, því starf
Seðlabankastjóra er einmitt mikiö í því
fólgið að leiða landsstjórnarmönnum fyrir
sjónir afleiðingar þeirra ráðstafana í
efnahags- og peninantálum, sem gerðár eru
og það, sem gera þarf til að árangur náist.
Hann brestur aidrei kjark til að segja af-
dráttarlaust skoðanir sínar. En árangurinn
verður auðvitað misjafn eftir því hver
viðtakandinn er. Jóhannes er maöur sátta
og samkomulags og kann vel list þess mögu-
lega."
Málamiðlunar-
maður
List hins mögulega er vitaskuld pólitísk
og ekki þarf að efa, að það þarf mann nteð
næmt pólitískt nef- fyrir utan sitthvað ann-
að - til að stjórna seðlabanka ríkis í rúma
tvo áratugi; ríkis, þar sem efnahagslegur og
stjórnmálalegur óstöðugleiki er jafn mikill
og á íslandi. „Það hefur ekki alltaf verið
fullkomin eining um það í þessari stofnun
hvernig hann hefur forðast harðan
ágreining við stjómvöld," segir Seðlabanka-
maður. „En það er vafalaust m.a. vegna
þess sem hann hefur setið svona lengi.
Sumum hefur stundum þótt hann einum of
mikill málamiðlunarmaður - að prinsipp-
inu sé stundum í vissunt mæl’ fórnað. En
vitaskuld þarf Seðlabankastjóri og forntaö-
ur bankastjórnarinnar að vera diplómat.
Hann hefði ef til vill getað náð nteiri árangri
hugsað sér að verða forsætisráðherra á sín-
unt tíma og eflaust líka forseti."
„Það er rétt", segir annar. „Það á eftir að
skrifa alla þá sögu en Jóhannes var kominn í
startholurnar og var nánast með utanþings-
stjórn tilbúna þegar núverandi ríkisstjórn
var mynduð. Þetta hafði hann undirbúið að
beiðni Kristjáns heitins Eldjárns - ekki
vegna þess að hann væri neitt sérstaklega
æstur í að verða forsætisráðherra. Hann
mun hafa reiknað með að þessi stjórn
myndi sitja í fjóra til sex mánuði og var
búinn að tala við ýmsa menn og fá þá til að
sitja í þessari stjórn. Mér er til efs að hann
hefði þurft nema klukkutíma til að ganga
frá málinu ef kallið hefði komið frá
forseta."
„Auðvitað sækist hann eftir völdum og
áhrifum," bætir samstarfsmaður hans við.
„En það gerir hann yfirleitt ekki á óheiðar-
legan hátt. Vissulega eru til dæmi unt að
hann leggi upp tölur og kenningar, sem
miða að því að komast að þeirri niðurstöðu,
sem hann sjálfur telur heppilegasta. Þetta
getur hann í krafti sinnar yfirburða þekk-
ingar og miklu yfirsýnar. Hann lýgur ekki,
það er alls ekki það - en tölurnar, sem hann
fer með, segja ekki allt. Og þetta gerist bara
stundum."
Mýkri en talið er
Það er ekki ólíklegt að alnrenningur líti á
Jóhannes Nordal sem einhverskonar yfir-
efnahagsmálaráðherra Islands - fjarlægur
og kaldur á kafi í hagfræðiútreikningum og
vangaveltum um gengismál; að hann birtist
af og til og felli gengið. Tómas Arnason
viðskipta- og bankamálaráðherra, er einn
þeirra, sem telja þetta ranga hugmynd. „Ég
held satt að segja, að sú mynd sem fjöl-
ntiðlarhafadregiðuppafhonum sé svolítið
röng," segir Tómas. „Ég held að hann sé
mun aðgengilegri og mýkri maður en al-
mennt er talið. Hann leggur sig fram um að
hafa sent besta samvinnu við ríkisstjórn -
þótt hann leggi áherslu á sjálfstæði Seðla-
bankans." Tómas segist ekki vera þeirrar
skoðunar, að Jóhannes sé hinn sterki
maður í íslensku efnahagslífi er leiði ríkis-
stjórnir í þeint málum, hverja á eftir ann-
arri: „Að nrinnsta kosti ekki þær ríkis-
stjórnir, sem ég hef setið í,“ segir Tómas
Arnason.
„Staða hans í dag er mjög sterk," segir
áhrifamaður í Alþýðubandalaginu. „Hann
er ráöhollur hverri ríkisstjórninni af ann-
arri. En hann er alltaf samkvæmur sjálfunr
sér. Ég lield að allir ráðherrar, senr setið
hafa undanfarna tæpa þrjá áratugi, geti sagt
þér að þau ráð, sem hann hefur gefiö, hafa
haft ntikið að segja um völd hans og áhrif
eins og þau eru í dag. Hann gerir engan
greinarmun á hægri og vinstri stjórnum.
Skoðanir hans hafa verið konsekvent út í
gegn."
Og maður, sem þekkir vel til starfa Jó-
hannesar, bætir við:
„Jóhannes er það, sem ég myndi kalla
„kjarkaður" í starfi sínu. Það fylgir því að
vera formaður bankastjórnar Seðlabank-
ans, að eiga skipti við ríkisstjórnir af hinum
ólíklegustu gerðunt og ráðherra af hinum
fjölbreytilegustu manngerðum og hæfi-
leikum. Hann á mjög gott nteð að flytja mál
sitt við hvern sem er og fá menn til að hlusta
á sig. Það byggist meðal annars á yfir-
burðaþekkingu hans á þeint málum, sent
hann fjallar urn og sérstökum hæfileikum
að setja fram mál sitt á einfaldan og auð-
skiljanlegan hátt.