Helgarpósturinn - 08.03.1984, Blaðsíða 17

LISTAP
Lárus Ýmir til New York:
Gerir kvikmynd um
Louisu Matthíasdóttur
Stór sýning á olíumálverkum hennar
fýrirhuguð á Listahátíð
Louisa Matthíasdóttir listmál-
ari mun sýna um 70 olíumálverk
á Kjarvalsstöðum í boði Listahá-
tíðar í vor. Sýning Louisu verður
einn helsti myndlistarviðburður
Listahátíðar. I sambandi viðsýn-
inguna verður gerð hálftíma löng
video-kvikmynd um Louisu en
hún hefur búið í Bandaríkjunum
frá árinu 1941. Lárus Ýmir Ósk-
arsson leikstjóri mun leikstýra
myndinni, sem verðurtekin íNew
York og hér heima ísfilm leggur
til tœknibúnað en Knútur Bruun,
eigandi Listmunahússins, hefur
staðið að hugmynd og undirbún-
ingi að myndlistarsýningu og
kvikmyndagerð.
Louisa Matthíasdóttir fæddist í
Reykjavík 1917. Á fjórða áratugn-
um stundaði hún myndlist í
Kaupmannahöfn og hjá Marcel
Gromaire í París. Þegar síðari
heimsstyrjöldin skall á flutti hún
til Bandaríkjanna og árið 1943
hóf hún myndlistamám hjá Hans
Hoffmann í Eight Street School í
Greenwich Village í New York.
Hún er gift bandarískum listmál-
ara og hefur búið í Bandaríkjun-
um frá 1941. Louisa hefur sýnt
víða um Bandaríkin og getið sér
góðan orðstír sem einn fremsti
„realisti” í bandarískri nútí'ma-
myndlist. Þrátt fyrir langa búsetu
í Bandaríkjunum sækir Louisa
mestallan sinn efnivið í íslenskt
umhverfi og náttúru og hefur
komið nær árvisst til íslands í leit
að yrkisefni. Sjálf hefur hún sagt
eftiríarandi: ,£g býst við að fæð-
ingarstaðurinn eða æskuslóðirn-
ar séu manni hugleiknari en flest-
ir aðrir staðir. Það er því eðlilegt
að ég vilji mála íslenskt umhverfi.
Andrúmsloftið á íslandi er mjög
hreint. Þar fyrirfinnst ekki sú teg-
und móðu sem einkennir önnur
þjóðlönd Evrópu. í Ameríku geta
komið dagar sem minna á ís-
lenska daga, óvenjulega bjartir
og baðaðir hvössu, allt að því
hörðu ljósi. Þetta eru að sjálf-
sögðu góðu dagamir.”
Lárus Ýmir héit tilNewYork
þ. 7. apríl og reiknað er með að
gerð kvikmyndarinnar ljúki um
mánaðamótin apríl/maí. Myndin
er fyrst og fremst hugsuð sem
kynningcumynd um líf og list
Louisu Matthícisdóttur og er allt
óráðið um sýningar á henni.
- 1M.
BALLETT
Ævintýrin gerastenn
Islenski dansflokkurinn sýnir
ÖSKUBUSKU
Tónlist: Serge Prokofév
Höfundur dansa: Yelko Yurésha
Höfundur œvintýris: Perrault
Leikmynd, búningar og lýsing:
Yelko Yurésha
Aðstoð við leikmynd: Stigur Steinþórsson
Yfirumsjón með dönsum: Belinda Wright
Þegar ég var lítil og enn ólæs, var eitt af
eftirlætisævintýrum mínum sagan cif Ösku-
busku. Á dimmum vetrarkvöldum, þegar
Kuldaboli lamdi húsið utan, var óendanlega
gott að hreiðra um sig í hlýju rúmi og skoða
myndirnar af Öskubusku, sem reis úr ösku-
stónni og fann eilífa hamingju í faðmi hins
hugprúða riddara.
Að vísu er undirrituð orðin nokkum veg-
inn læs og konur löngu búnar að lýsa frati á,
svona móral, en engu að síður er ósköp
þægilegt að láta það eftir sér einstaka sinn-
um að skoða aftur jjessar myndir, hverfa
með Öskubusku inn í nóttlausavoraldarver-
öld, burt frá vonsku heimsins - ég tala nú
ekki um, þegar tíðin er eins og hún er, eilífur
suddi, hvergi stingandi strá.
Það ríkti mikil gleði í Þjóðleikhúsinu í
gærkvöldi á frumsýningu íslenska dans-
flokksins, bæði meðal áhorfenda (sem er
fátítt í seinni tíð) og dansara, sem hlutu nú
loks umbun fýrir strit og fómir undanfarinna
mánaða.
Það geta víst fáir ímyndað sér þá þrot-
lausu vinnu, sem liggur að baki þriggja þátta
ballettsýningu. Sú vinna hefur ekki bara
staðið í nokkra mánuði, heldur í mörg ár,
heilan áratug. Um þessar mundir fagnar ís-
lenski dansfiokkurinn sínu tíunda starfsári,
og er Öskubuska eins konar prófsteinn á
það, hvort hcmn hafi starfað til einskis eða
skilað sér fram á veg. Og sem betur fer fyrir
okkur öll þá stóðst flokkurinn þessa raun.
Hann er loksins orðinn alvömdansflokkur,
kröfuharður og metnaðarfullur. Það var mik-
il dirfska - ofmetnaður, að manni fannst - að
leggja til atlögu við eitt af meistaraverkum
hinna sígildu balletta, en það tókst. Og það
er ekki bara að þakka einhverri einni per-
sónu, heldur öllum hópnum. Það er ekki síst
í hópdönsum, sem reynir á hæfni dansar-
anna, hárfína nákvæmni og samstillingu
hverrar einustu hreyfingar. Þar bar hvergi
skugga á, enginn skar sig úr, eyðilagði hóp-
myndina. Sem betur fer hefur orðið töluverð
endurnýjun í flokknum, hann hefur yfir sér
ferskcm blæ, en samt agaðan.
Það var ekki lítill fengur í því að fá hingað
til lands þrautreyndan dansara og dans-
skáld, Yelko Yurésha, ásamt konu sinni Be-
lindu Wright, sem um árabil var meðal
fremstu danskvenna Breta. Það væri ósann-
gjarnt að segja, að þau hcifi unnið kraftaverk,
en þau hcifa svo sannarlega lyft flokknum í
hæðir, sleppt honum á flug. Og þá er bara að
missa það ekki aftur.
Tónlist Prokofévs er heit og rómantísk, og
túlkun Yelkos er mjög svo í anda hennar,
eins og vera ber. Örlög Óskubusku eru ævin-
týri líkust, og Yelko hefur skapað sögu henn-
ar ævintýrcdega umgerð. Alveg eins og í bók-
inni forðum er hún yfirþyrmandi - drunga-
legur kastali og svo þessi iðjagræni para-
dísarlitur. Sumum kcmn að finnast hún ein-
um of óraunveruleg, of myndabókarleg, en
Yelko kýs að halda sig við hið hefðbundna.
Það gerir hann líka í dansinum, trúr hinum
klassíska stíl, og er þannig samkvæmur sjálf-
um sér í einu og öllu - og Prokofév líka.
Auðvitað hefur það sett Yelko skorður, að
aðeins tveir karldansarar eru starfandi með
íslenska dansflokknum. Þurfti hann að láta
sér nægja unga pilta, sem aldrei hiifa fengið
neina þjálfun í klassískum dansi. En þetta
vandamál leysti hann á óaðfinnanlegcm hátt.
Þeir féllu inn í myndina án þess að trufla og
verða að fá lof fyrir það. Þeir Óm og Jóhann-
es, sem eru Scmnkallaðir máttarstólpar
flokksins, fengu lítið að spreyta sig, en þó gat
maður séð, að Jóhannes er í framför, góður í
stökkum, sterkur, en vantar sveigjanleika og
mýkt. Hins vegar er greinilegt, að Örn er
hættur að taka dansinn alvarlega. Enda mik-
ið verk að vera framkvæmdastjóri dans-
flokks á uppleið.
Eins og ég sagði hefur átt sér stað mikil
endurnýjun í flokknum, og er það vel. Það er
komið samræmi í heildarsvip hans, sem
hlýtur að vera takmark hvers dansflokks.
Það er engin sem tmflar eða sker sig úr, allar
hafa hlotið Scims konar þjálfun, scuns konar
uppeldi í dansinum, allar línur em samsíða,
samtvinnaðar. Hver og ein hefur þó sinn
sérstæða yndisþokka, sem er aðcil hverrar
dansmeyjar.
Auður Bjarnadóttir dveíst hér heima
um þessar mundir, og hlýtur það að vera
mikils virði fyrir dansflokkinn að hafa
endurheimt þennan frábæra dansara. Auður
leiðir hópinn af miklu öryggi og skapar hon-
um hinn hreina stí'l, sem er einkenni klæss-
ískrar uppfærslu. Verður gaman að sjá hana
spreyta sig á titiihlutverkinu seihna.
Dísina góðu dansar Ólcifía Bjamleifsdótt-
ir. Hún bregst aldrei vonum manns. Ólafía er
metnaðarfull í starfi, nákvæm og kröfuhörð,
og hefur oft sýnt góðan leik og dans. Að
þessu sinni reynir lítið á fiana, en henni tekst
þó að skapa eftirminnilega persónu.
Þá er komið að því að segja frá systrunum
þremur, Öskubusku og stjúpsystrum henn-
ar. Stjúpsystumar em þær Birgitta Heide og
Ingibjörg Pálsdóttir. Þær hafa báðar dansað
með flokknum frá upphafi og eiga litríkan
íslenski
dansflokkurinn vann
stórsigur í gærkvöldi.
En óneitanlega var
Ásdís Magnúsdóttir
stjama kvöldsins.
feril að baki. Hlutverkin reyna töluvert á leik-
hæfni, og tókst þeim stallsystrum að koma
þeim vel til skila með skemmtilegu látbragði
og hreyfingum.
Birgitta er í góðri þjálfun, sterk og stíl-
hrein, en mætti temja sér meiri mýkt og
sveigjanleika. Ingibjörg er líka í þjálfun, en
hún er of þung til þess að fá notið sín í
klassískum dansi. Hana skortir flug, þá upp-
hafningu, sem leiðir hugeinn að ævintýrinu
og er einkenni þessarar tegundar af dansi.
Þrátt fyrir það, að flokkurinn ynni sigur í
gærkvöldi, var stjama kvöldsins óneitanlega
Öskubuska sjálf, Ásdís Magnúsdóttir. Ásdís
hefur eiginlega allt, sem prýða má góðan
dansara. Hún er lítil og grönn, sem veitir
henni strax forskot fram yfir hinar, hún er
létt eins og fis, svífur og fellur eins og lauf-
blað, handahreyfingar em mjúkar og tal-
andi, arabesque óaðfinnanlegt, og jafnvægi
óskeikult. Það er augljóst, að Ásdís hefur lagt
sig alla frcim, því að henni fatast hvergi. Hún
býr yfir hinum ómetanlegu hæfileikum lista-
mannsins að stækka og vaxa, þegcir á reynir,
þegæ stóra stundin rennur upp.
Mótdansari Ásdísar er franskur, Jean-
Yves Lormeau. Hann er einn cif eftirlætis-
dönsumm Frakka og stairfæ við Ópemna í
París. Jean-Yves er glæsilegur maður, stökk-
fimur og sterkur, en skorti hið fullkomna
jafnvægi og fágun til þess að ná tökum á
áhorfendum í gær. Kom það manni á óvart,
að jafnreyndur dansari léti það eftir sér að
mistakast í hringjum. Auk þess gætti óstyrks
í tvídansinum á móti Ásdísi, og dró það tölu-
vert úr ánægjunni. Eflaust má þar um kenna
stuttum æfingatíma, þar sem Jean-Yves
komst ekki til landsins á réttum tí'ma. Það
var eins og þau Ásdís kynnu ekki alveg að
spila hvort á annað, og þess vegna vantaði
herslumuninn. En eflaust stendur þetta til
bóta með meiri æfingu.
Eitt er það sem mig langar til að minnast á
að lokum, en það eru hinir glæsilegu búning-
ar, sem Velko hefur teiknað, en Marjorie
Rogers frá Englandi útfært með aðstoð
starfskvenna saumastofu Þjóðleikhússins.
Minnist ég þess varla að hafa séð svona
glæsilega búninga á sviði leikhússins. Við
vorum í sannkölluðum ævintýraheimi,og
það sem meira var, við vorum að horía á
alvöruballett, þar sem jafnvel búningamir
voru ekta. Marjorie Rogers saumaði búninga
Margot Fontain og vann árum saman fyrir
stærstu ballettflokka Evrópu. Hvert saumfar
er byggt á áralangri hefð, handbragðið þaul-
hugsað og þrautreynt. Og þannig á það líka
að vera - aðeins það besta er nógu gott.
Þannig hefst það að lokum.
HELGARPÓSTURINN 17