Helgarpósturinn - 10.05.1984, Blaðsíða 23

HRINGBORÐIÐ
Fjölmiðlavíl
Ef það er eitthvað sem aftrar
nútímasamfélögum frá að leysast
upp í frumparta sína, þá er það
sífelld miðlun upplýsinga og
boða. Þjóðfélög ailra tíma eru
háð sameiginlegri upplifun og sú
tækni sem þau ráða yfir til að ná
áhrifum hefur breyst í stórum
stökkum. Alltaf finnst mér okkar
þjóðfélcig hljóti að hafa byrjað
með útvarpinu þegar möguleiki
skapaðist til að þræða alla menn
upp á sömu skynjun, samtímis.
Aðrir myndu setja upphafið við
orðið, trúarbrögðin, prentið,
osfrv. Látum það liggja á milii
hiuta og hugleiðum þess í stað
hvemig hinirýmsu miðlar hafa
sniðið okkur Islendingum stakk.
Ef við skoðum fyrst ritað mál þá
er ekkert sem mælir á móti því að
við lesum og skrifum um flest
svið menningar og mannlífs. Á
því verður valla teljandi breyting
með hljóðmiðii: Hugsum okkur
að við ætlum að gera tilteknu
atriði úr íslandssögunni skil, t.d.
Tyrkjaráninu. Ekkert bcinnar ís-
lenskum höfundi að fjalla um
það, hann getur tileinkað sér alit
sem um það hefur verið skrifað
og síðan gert því skil eins og
hann hefur innlifunarhæfni til.
Sama viðfangsefni myndi sóma
sér ágætlega í útvarpi. Ef við
hinsvegar hyggjumst stíga næsta
skref og fara upp í sjónvarp er
hætt við að opnist peningagjá á
leið okkar. 17. öldin! 300 mcinns!
Sjóræningjaskip! Alsír! Viðbúið
að forráðcimenn sjónvarpsins
gripi ekki minni paník en þegar
Hund-Tyrkinn þirtist á ofan-
verðri 17. öld. 1 menningarlegu
tilliti hefur sjónvarpið sniðið
okkur nærskornari stakk en við
höfum áður mátað, líkt og fulltíða
maður yrði á nýjan leik færður í
barnafötin. Aldrei í sögunni höf-
um við verið eins miklir þiggj-
endur og auðmjúkir endurvarps-
menn notaðs efnis og síðan sjón-
varp kom til skjalanna. Og nú ku
fara í hönd tímar sem upphefja
takmarkanir á móttöku sjón-
varpsgeislans. Senn sitjum við
uppi með myndir og boð hvaðan-
æva úr veröldinni sem í sjálfu sér
eru gleðitíðindi og til þess fallin
að eyða útnesjamennsku. Málið
fer þó að vandast ef við höfum
ekkert fram að færa sjálfir. Þýðir
það ekki menningarlegt hara-
kiri? Á sama tíma láta íslenskir
ráðamenn sjónvarpinu blæða út í
lit og skammta því 10 kr. á dag í
afnotagjald, útvarpið fær 3 kr.,
sjöfalt minna en dagblað.
Enginn sem skoðar óbrjáluðu
auga ástand íslensku pressunn-
ar, getur velkst í vafa um mikil-
vægi ríkisfjölmiðlanna. Því hvað
eru dagblöðin okkar annað en
misstórir flokksmiðar þar sem
heimsmyndin er jcifnan skoðuð
út um flokksljórann? Ef við tök-
um þá flokksútgáfu sem mest
hefur umleikis og stærsta til-
burði: Morgunblaðið, þá kemur
flokkspólitísk truflun iðulega í
veg fyrir að það nái sambandi við
veruleikann; gott ef mikið af um-
svifum þess fer ekki í að trufla
útsendingar á mörgu af því sem
fólki liggur á hjarta í samfélaginu.
Ofurkapp er lagt á að bera uppi
steindauða heimsmynd kalda-
stríðsins og iðulega gripið til
terroríseringar í því augnamiði,
samanber umræðuna um sögu-
kennslu, friðaruppeldi og friðar-
hreyfingar frá því í vetur. Veidi
Morgunblaðsins er óumdeilan-
Iegt: Það kemur nánast fyrir
hvers manns augu, fasteignasal-
ar afhenda því daglegar fúlgur og
það sálast ekki svo maður í land-
inu að hann gjaldi því ekki skatt í
formi dánartilkynningar og jarð-
arfarar. Hið opinbera og kirkjan
umgangast það eins og málgagn
þjóðarinnar og það ræður því
ekki svo litlu um veðurlagið í
þessu þjóðfélagskríli okkar frá
degi til dags. En ægishjálmurinn
virðist hafa fallið því fyrir augu og
gert það rangsleitið og hrokafullt;
á þjóðarheimilinu kemur það
iðulega fram í gervi geðills, upp-
stökks heimilisföður.
Um önnur blöð er vart að
ræða: þeir sem neyttu þeirra ein-
göngu ættu vísa andlega hörgul-
sjúkdóma. Ríkisfjölmiðlamir eru
nánast einasta von okkar um
ábyrgan fréttaflutning og púls-
töku þjóðlífsins. Hægt er að láta
sig dreyma um útvcup og sjón-
varp sem væru fulltrúar fólksins
andspænis valdinu. Fréttastofur
styngju okkur í samband við at-
burði og málefni dagsins jafn-
framt því sem þær veittu stjóm-
málamönnum og embættis-
mönnum aðhald. Því sárgræti-
legra er að sjá þessa miðla slig-
aða af flokkspólitísku útvcirps-
ráði sem jafnvel virðist vera sett
til höfuðs starfseminni; gott ef
það ofsækir ekki starfsmennina.
Sá skilningur er furðu algengur
að útvarpið eigi fyrst og fremst að
vera endurspegiun á kraftahlut-
föllunum á Alþingi. Samkvæmt
þeim skilningi er fréttamaður sá
sem réttir hátalarann ráðamönn-
um og tappar ai þeim skilaboð-
um sem þeir kunna að vilja koma
á framfæri það og það sinnið.
Daginn eftir hefur hann svo
skyldum að gegna við stjómar-
andstöðuna. Oft er engu líkara en
aðilar mála búi sinn í hvorri
heimsáifunni og fái mikrófóninn
sendan í pósti. 011 skoðanaskipti
fyrir bí, engin kryddsíld. Ef út af
þessu er brugðið bregst sá sem
fyrir „hnjaskinu" verður gjarnan
ókvæða við og frábiður sér „út-
úrsnúning" eða „við skulum ekk-
ert vera að draga þetta niður á
pólitískt plan“. Gott ef frétta-
maðurinn finnur ekki um sig bók-
un í næstu fundargerð Útvarps-
ráðs og fyrirmæli um að halda síg
á hlutleysismottunni. Auðvitað
varðar engan um hvaða prívat-
skoðun fréttcimaður kann að hcifa
á tilteknu máli, heldur einurð
hans til að grafast fyrir um mál,
koma af stað og halda gangandi
upplýsandi umræðu, gerast mál-
svari myrkrahöfðingjans ef því er
að skipta og koma með spuming-
ar sem em annað en áréttingar á
því sem viðmælandinn vildi sagt
hafa.
Eftir 50 ára starfsemi er hljóð-
varpið fyrst og síðast staðnað (og
þykir engum mikið þegar Rás-2
hringsólar í sama fari og fyrsta
útsendingardaginn). Sömu dag-
skrárliðir em keyrðir árin inn og
út bara af því bara og fyrst í fyrra
að mönnum datt í hug að athuga
hvort nokkur væri að hlusta. Það
er lífseigt viðhorf að útvarp sé
e.k. opinber þjónusta á borð við
snjómokstur og saltaustur á
gangstéttar í hálku. Hvaða erindi
á t.d. upplestur á skipaferðum að
og frá landinu? Ef ég þarf að vita
um skipakomu kveiki ég ekki á
útvarpinu heldur hringi í við-
komandi skipcifélcig. Á fimmb'u
ámm hefur það gerst að sími er
orðinn aimenningseign. Eða
þessi endalausi dagskrárlestur
löngu eftir að blöðin em fcirin að
birta dagskrána bæði í heild og
daglegri sundurliðun. Auglýs-
ingaþulan er náttúrlega kapítuli
út af fyrir sig og fer langt með að
setja útvarpið á pall með salt-
mokstrinum. Jafnvel versti fjár-
plógsmiðill myndi ekki leyfa sér
auglýsingaspýju í viðlíka mæli og
hér tíðkast og fer langt með að
ónýta bitastæða dcigskrá: maður
siekkur á meðan versta hrinan
ríður yfir og er víðs fjarri þegar
eiginlegt efni er aftur komið í loft-
ið.
Að frágengnum auglýsingum,
hver ætti þá að borga brúsann?
kann einhver að spyrja: I því sam-
bandi verð ég að játa að ég hef
aldrei skilið fjármálastefnu ríkis-
fjölmiðlanna. Þeir hcifa komið sér
upp kostnaðarsömu innheimtu-
apparati sem virðist gagnslítið
nema hvað það framleiðiroft ein-
kennilegar auglýsingar til að
minna á sig. Undirritaður hefur
tvisvar lent í því að kaupa útvarp
með löglegum hætti en aldrei
borist neinar mkkcinir um cif-
notagjöld. Hvert mannsbarn veit
hinsvegæ að obbinn cif útvarps-
tækjum landsmanna er hingað
kominn í farangri frá útlöndum
og þæ af leiðandi hvergi á skrá.
Og ætti ekki að vera tiltökumál
svo sjálfsagt sem það er að
kostnaður af útvarpsrekstri komi
úr sameiginlegum sjóðum lands-
manna. Hér eins og reyndar á
flestum sviðum þjóðlífsins
stöndumst við því aðeins að við
leggjum saman í púkk og beinum
kröftum okkar í einn farveg. En
fyrSt þcud að hreinsa úr farvegin-
um stíflur og drasl á borð við
flokkspólitískar nefndir og setja í
fyrirrúm faglegt mat og forræði
starfsmanna. Aðeins ein stjóm-
málasamtök á íslandi virðast
hcifa skilning á því hve fráleitt það
er að tilnefna fulltrúa í þetta rit-
skoðunarapparat sem útvarps-
ráð er. Aðrir segja sem svo að
þeir séu með til að afstýra stór-
slysum á borð við það að and-
stæðingarnir væm einir um hit-
una. En einhversstaðar hljóta að
vera takmörk. Hvað ef dauðarefs-
ing yrði lögleidd á íslandi og
flokkunum yrði boðið að tilnefna
fulltrúa sem tækju afstöðu til ein-
stakra tilfella og ráðningar starfs-
manna? Auðvitað mætti hugsa
sér Útvarpsnefnd í þinginu sem
tæki afstöðu til rökstuddra
klögumála og sinnti eftirlitshlut-
verki. En að leiða jafn viðkvæmt
tæki og fjölmiðil undir pólitískt
ok þar sem stjómmálaflokkar
hlutast til um stöðuveitingar
jafnt sem einstaka dagskrárliði
— hvar í heiminum myndi slíkt
viðgangast? (Svar fæst hugsan-
lega ef UTVARP er lesið afturábak
og munar þá bara einum staf að
útkomi nafn á alþekktu erlendu
málgagni).
Litla matreiöslubókin
útgefin af Erni og Örlygi
Ib Wessman tók saman
BUFFSTEIK MEÐ
KRYDDJURTASMJÖRI
• 4 þykkar sneiðar nautafilet = úr hryggvöðva
u.þ.b. 200 g hver sneið
• matarolía
• 75 g smjör
• salt, malaður pipar
Ofnsteiktir tómatar: 4-8 tómatar, olía, salt.
Kryddsmjör: 200 g smjör, 2 msk söxuð steinselja, 2
msk söxuð garðperla (karse) 1 msk smátt klipptur
graslaukur og ef vill 1 msk smátt saxaður kjörvill eða
estragon, smávegis sítrónusafi, mulinn pipar og
nokkrir dropar af enskri sósu.
Meðlæti: Franskarkartöflur, ofnsteiktir tómatar,
hrafnaklukkublöð (bröndkarse), kryddsmjör.
Sláið buffsteikurnar létt til með lófanum eða berjið
þær varlega og létt með kjöthamri og formið þær
síðan til. Þerrið síðan steikurnarmeðeldhúsþurrku.
Hitið þykkbotnaða steikarpönnu með 1-2 msk af
matarolíu. Snöggsteikiðbuffin á báðum hliðum á vel
heitri pönnunni svo að yfirborð kjötsins loki sér.
Takið steikurnar af pönnunni og þerrið en síðan er
smjör/smjörlíki brúnað á pönnunni og steikurnar
steiktar í 2 - 3 mín. á hvorri hlið allt eftir gæðum og
þykkt kjötsins. Snúið steikunum 2-3 meðan á
steikingu stendur.
Framreiðsla: Steikurnar settar á heitt fat og heitu
smjörinu hellt yfir. Ofnsteiktum tómötum raðað til
hliðar við steikurnar. Franskar kartöflur og hrafna-
klukkublöð borin með. Framreitt strax.
Ofnsteiktir tómatar: Skerið lítinn kross í hvern
tómat og penslið þá með olíu og stráið salti í þá.
Tómatarnir settir í ofnfast fat og bakaðir í miðju
ofnsins í 8 - 12 mín. við 200° hita.
Kryddsmjör: Hrærið saman linu smjöri og söxuð-
um kryddjurtum og bragðbætið með sítrónusafa,
pipar og enskri sósu. Smjörinu siðan rúllað inn í
smjörpappír og kælt í ísskáp í nokkrar
klukkustundir. Vel má laga kryddsmjörið deginum
áður. Smjörið skorið í sneiðar og framreitt með
steikinni. Þegar steikin er látin á diskinn er smjörið
látið á hana en ekki fyrr því þá bráðnar það niður.
Verið velkomin
% NAUTASKROKKUR
TILBÚINN í FRYSTINN
AÐEINS KR. 100.- KG.
KJOTMIÐSTOÐIN Laugalsek 2. s. 86511
HELGARPÓSTURINN 23