Helgarpósturinn - 17.10.1985, Blaðsíða 6

eftir Halldór Halldórsson
Galdrabrennur nútímans?
Átökin vegna Víkurfrétta og skrifa blaðs-
ins um slaklegt siðferðisþrek þeirra Grind-
víkinga, hafa færzt út og tekið á sig nýja og
alvarlegri mynd en í fyrstu. í Grindavík hefur
þriggja manna nefnd, kjörin á borgarafundi,
látið að sér kveða á ýmsan hátt í því augna-
miði að klekkja á blaðinu ,,og kenna þessum
piltum mannasiði og almennilega frétta-
mennsku", eins og einn Grindvíkingurinn
komst að orði við HP.
En á síðustu dögum eru það ekki einungis
Grindvíkingar, sem hafa beint spjótum sín-
um að ritstjórum Víkurfrétta, heldur hefur
bæjarfógetinn í Keflavík, Grindavík og víðar,
Jón Eysteinsson, svipt blaðið mikilvægum
auglýsingatekjum. Frá og með þarsíðustu
helgi hætti fógeti að birta auglýsingar frá
fógetaembættinu í þessu útbreiddasta hér-
aðsblaði Suðurnesja, og beinir hann nú við-
skiptum stnum að DV í staðinn.
Þeir sem HP ræddi við þarna suðurfrá að
meðtöldum reiðum Grindvíkingum töldu
vafalaust, að Jón Eysteinsson hefði svipt Vík-
urfréttir þessum auglýsingatekjum af tveim-
ur ástæðum: Annars vegar vegna skrifa
Víkurfrétta um Grindavíkursiðferði og hins
vegar vegna gagnrýni blaðsins á embættis-
færslu bæjarfógetans sjálfs og starfsmanna
hans.
Því var með öðrum orðum haldið fram, að
hér væri á ferðinni hefndarráðstöfun.
HP bar þessa ásökun undir Jón Eysteins-
son og neitaði hann henni. Hins vegar vildi
hann ekki skýra ástæður sínar fyrir því, að
hann skyldi allt í einu núna, í miðju Grinda-
víkurmálinu, taka svo afdrifaríka ákvörðun
fyrir Víkurfréttir, sem einnar milljón króna
tekjumissir á ári er fyrir ekki stærra blað.
„Ég ákvað bara að hætta þessu og ég get
ekki sagt neitt annað," sagði bæjarfógeti í
samtali við HP.
Þú vilt ekki rökstyðja það frekar, spurðum
við.
„Nei, nei.“
I okkar eyru voru höfð eftir efnisleg um-
mæli bæjarfógeta, að honum þætti blaðið
Víkurfréttir ekki merkilegt blað og frétta-
mennskan slök. Við bárum þetta undir Jón
Eysteinsson:
„Ég hef aldrei sagt það.“
Þá spurðum við Jón að því hvort verið
gæti, að gagnrýni á bæjarfógetaembættið í
Víkurfréttum kunni að hafa haft áhrif á
ákvörðun hans um annan auglýsingamiðil?
„Nei, það hefur ekki verið þannig gagn-
rýni í þessu blaði, að það hafi ráðið," sagði
Jón Eysteinsson bæjarfógeti.
En skyldi þá tilviljun ein hafa ráðið um, að
þetta auglýsingamál skuli hafa komið upp
einmitt á sama tíma og Grindavíkurmálið
svokallaða er á kreiki?
„Já, það má segja það,“ sagði Jón og bætti
við: „Annars vil ég ekkert tjá mig um þetta.“
Jón neitaði jafnframt, að samráð hefði ver-
ið haft við Grindvíkinga um þetta mál,
ákvörðunin stæði eins og væri og um fram-
haldið gæti hann ekkert sagt.
HP hefur hins vegar heimildir fyrir því, að
svo kunni að fara innan mjög skamms, að
bæjarfógeti breyti ákvörðun sinni og Víkur-
fréttir fái sem endranær embættisauglýsing-
ar fógeta.
Lögfræðingur Víkurfrétta mun hafa haft
afskipti af þessu máli og öðrum, sem snúizt
hafa um Víkurfréttir að undanförnu og gera
verður ráð fyrir, að hann og bæjarfógeti hafi
komizt að þeirri niðurstöðu, að það væri í
hæsta lagi óeðlilegt, að opinbert embætti léti
með þessum hætti í ljós skoðun á tilteknu
héraðsblaði.
Hætt er við, að Blaðamannafélag íslands
hefði ekki iátið slikt óátalið enda ekki í
verkahring hins opinbera að beita blöð efna-
hagslegum þvingunum.
En það er sem sé von á farsælli lausn á
þessum anga málsins.
HP hafði samband við þá Pál Ketilsson og
Emil Pál Jónsson ritstjóra Víkurfrétta vegna
málsins, en þeir kváðust ekki vilja tjá sig um
ákvörðun fógeta, þar sem málið væri á við-
kvæmu stigi.
En Grindvíkingar hafa á hinn bóginn kosið
þrjá menn úr sínum hópi, sem hafa það verk-
efni „að fylgja málinu eftir", eins og Jón
Gröndal, einn nefndarmanna, sagði við HP.
Með þessum orðum átti hann við, að þriggja-
mannanefndin ætti að standa að og skipu-
leggja ráðstafanir málstað Grindvíkinga til
framdráttar og „sækja" málið gegn Víkur-
fréttum. í þessu skyni var fenginn lögfræð-
ERLEND YFIRSYN
í fimm ár samfleytt hefur Reagan Banda-
ríkjaforseti hótað greypilegum hefndum
fyrir hermdarverk. Harðast kvað hann að
eftir ítrekaða niðurbrytjun á Bandaríkja-
mönnum í Líbanon. Tvívegis hefur banda-
ríska sendiráðið í Beirut verið sprengt í loft
upp, í annað skiptið þegar erindrekar leyni-
þjónustunnar CIA úr öllum löndum fyrir
Miðjarðarhafsbotni sátu þar á ráðstefnu, og
fórust þeir tugum saman. Yfir 250 land-
gönguiiðar biðu bana, þegar sprengjubíll ók
inn í herskála þeirra við Beirut-flugvöll. En
fimm ára heitingar komu fyrir ekki, meira að
segja eftir rán þotu frá TWA síðastliðið sum-
ar, þar sem bandarískur sjóliði var skotinn til
bana, kom Delta-liðið, sem Reagan lét koma
upp með ærnum kostnaði til að fást við
hermdarverkamenn, að engu haldi.
Þeim mun meiri varð fögnuðurinn í Wash-
ington og vítt og breitt um Bandaríkin um
síðustu helgi, þegar kunnugt varð að her-
flugvélar af flugvélaskipinu Saratoga höfðu
knúið egypska flugvél með fjóra hermdar-
verkamenn innanborðs til að lenda á flug-
velli á Sikiley. Þar voru komnir fjórmenn-
ingar, sem náð höfðu á sitt vald ítalska
skemmtiferðaskipinu Achille Lauro og voru
sakaðir um að hafa myrt um borð fatlaðan,
bandarískan gyðing, til að fylgja eftir kröfu
um að stjórn Sýrlands beitti sér fyrir að
sendiherrar vestur-evrópskra ríkja í
Damaskus gerðust milligöngumenn í samn-
ingaviðræðum um skipti á skipinu með 500
manns innanborðs og 50 palestínskum föng-
um í ísraelskum fangelsum.
Sýrlandsstjórn vísaði Achille Lauro á brott
úr landhelgi sinni. Skipsráninu lauk með því
að fjórmenningarnir sem að því stóðu gáfu
sig á vald Egyptum, með því eina skilyrði að
þeir fengju að fara frá Egyptalandi þangað
sem þeir helst kysu. Uppgjöfin átti sér stað
eftir að fulltrúar Frelsissamtaka Palestínu-
manna í Túnis voru komnir á vettvang. Craxi
forsætisráðherra Ítalíu hafði leitað til Jassers
Arafats, foringja PLO, strax og fréttist af
skipsráninu, og fengið fyrirheit um fyllsta
liðsinni við að leysa skip og skipverja úr ræn-
ingjahöndum.
Af hálfu PLO hét Abu Abbas til Egypta-
lands. Hann er forustumaður Frelsisfylking-
ar Palestínu (PLF), samtaka sem eru þver-
klofin milli stuðningsmanna Arafats annars
Abu Abbas var sá sem
sýndi hetjuskap gagn-
vart sjóráninu, segir
Egyptalandsforseti.
Reagan hylltur heima fyrir
en skelfir bandamenn sína
vegar og Sýrlandsstjórnar hins vegar. Meðan
Abbas og hans menn voru um borð í Achille
Lauro að tala ræningjana til, biðu í landi
Abdel Meguid, utanríkisráðherra Egypta-
Iands, og Giovanni Megluolo, sendiherra ítal-
íu í Kairó, í stöðugu sambandi við Palestínu-
mennina. Gengið var frá skjali, sem ráðherra
og sendiherra undirrituðu, um að stjórnir
þeirra ábyrgðust ræningjunum farargrið
þangað sem þeir kysu.
Á þessi grið gekk Reagan, þegar hann
skipaði flugvélunum af Saratoga að ræna
egypskri farþegaflugvél á alþjóðaflugleið yf-
ir Miðjarðarhafi og neyða hana til lendingar
á herflugvelli við Sigonella á Sikiley. Síðan
hefur ekki linnt væringum milli stjórna
Egyptalands og ftalíu annars vegar og
Bandaríkjastjórnar hins vegar.
Erjurnar hófust í SigonelTa rétt eftir lend-
ingu egypsku Boeing 737 þotunnar, sem
flutti skipsræningjana fjóra ásamt embætt-
ismönnum Egyptalandsstjórnar og PLO. Lá
við að ítalska herlögreglan, carabineri, yrði
að beita skotvopnum gegn mönnum úr
bandarísku víkingasveitinni Delta, sem
þarna höfðu beðið í viðbragðsstöðu en að-
gerðarlausir meðan Egyptar, ítalir og PLO
voru að ná Achille Lauro úr ræningjahönd-
um. Hugðust Delta-menn taka ræningjana á
sitt vald en urðu að vægja fyrir carabineri.
Ekki tók betra við, þegar dómsmálaráð-
herra Bandaríkjanna bar fram við Ítalíu-
stjórn kröfu um framsal Abu Abbas, og þótt-
ist hafa vitneskju um að hann hefði í raun og
veru gert út fjórmenningana, sem gáfust
upp fyrir hans orð um borð í Áchille Lauro.
Stjórn Italíu tók ekkert mark á kröfu Banda-
ríkjastjórnar, og sama máli gegnir um stjórn
Júgóslavíu, sem einnig fékk bandaríska
framsaiskröfu, þegar maðurinn kom þar við
á heimleið til Túnis. Enn tók Shultz, utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna, að klifa á hinu
sama á fundi NATÓ í Brussel í fyrradag, en
Andreotti, utanríkisráðherra Ítalíu, svaraði
að krafan um framsal Abu Abbas til Banda-
ríkjanna hefði ekki minnstu lagastoð.
Hosni Mubarak, forseti Egyptalands, hefur
lýst yfir sárri reiði í garð Bandaríkjastjórnar.
Hann hafnar flugráni Reagans við sjórán
fjórmenninganna, og segir að þeir sem sýnt
hafi raunverulegt hugrekki séu Abu Abbas
og félagar hans, sem gengu undir byssukjafta
erkióvina sinna í PLF til að leysa skipshöfn
og farþega á Achille Lauro úr lífsháska.
Krefst Mubarak þess, að Reagan biðji sig og
alla Egypta opinberlega afsökunar á athæfi
ingur úr Reykjavík. Málið var kært til siða-
nefndar Blaðamannafélags íslands, sem
mun skila áliti mjög bráðlega og skipulögð
var herferð í bænum í því augnamiði að gera
Víkurfréttir útlægar úr Grindavík.
Haft var samband við kaupmenn í bæn-
um, þar sem blaðið hafði áður legið frammi
og haft var samband við kaupfélagið og það
fengið í lið með andstæðingum Víkurfrétta.
Þannig hefur góður meirihluti heils bæjarfé-
lags lagt blessun sína yfir þær „efnahagslegu
þvinganir" og „hefndarráðstafanir", sem
þriggja manna nefndin lofaði að gripið yrði
til gegn Víkurfréttum.
En nefndin lét ekki þar við sitja, heldur
hefur verið haft samband við ýmsa þá aðilja
í Grindavík, sem auglýsa í blöðum, að þeir
hunzi Víkurfréttir. Jón Gröndal sagði, að
samstaða hefði verið með kaupmönnum um
að leyfa ekki Víkurfréttum að liggja frammi
í verzlunum sínu, blaði, sem héldi áfram að
rægja og níða Grindvíkinga. Eftir að blaðinu
hafði verið dreift í Grindavík fór „Grinda-
víkurnefndin" og safnaði saman þeim blaða-
bunkum, sem dreift hafði verið í bænum og
skilaði þessum hluta upplagsins á ritstjórnar-
skrifstofur Víkurfrétta í Keflavík.
Hjá Víkurfréttum fengum við þær upplýs-
ingar, að Grindavíkurnefndin hefði sagt, að
blaðið ætti helzt heima á sorpeyðingarstöð-
inni.
Jón Gröndal nefndarmaður sagði við HP,
að nefndin væri ekki að reyna að koma í veg
fyrir, að blaðið væri lesið. Dreifing til lesenda
væri mál Víkurfréttamanna.
f samtalinu við Jón Gröndal kom fram, að
hugsanlegt væri, að farið yrði í mál við að-
standendur Víkurfrétta þótt ekki yrði það
vegna ummæla Víkurfrétta um „rotið sið-
ferði“ í Grindavík.
Ekki mun það með öllu rétt. En spurning-
in, sem vaknar að lokinni svona samantekt,
er hvort viðbrögð Grindvíkinga séu eðlileg
eða hvort eitthvað sé líkt með þeim og
galdrabrennum til forna?
oftir Magnús Torfa Ólafsson
sínu, að ræna egypskri flugvél á alþjóða flug-
leið og ónýta griðasamning sem Egypta-
Iandsstjórn hafði gert.
Sadat, fyrirrennari Mubaraks, var myrtur
fyrir að semja frið við ísrael. Viðleitni Reag-
ans til að bæta hlut sinn í skoðanakönnunum
meðal bandarískra kjósenda á kostnað
Egyptalandsstjórnar getur hæglega orðið
Mubarak skeinuhætt.
Stjórnir ísraels og Bandaríkjanna hafa
komið því til leiðar með árás ísraelskra flug-
véla á aðalstöðvar PLO í Túnis og töku
Bandaríkjanna á egypsku flugvélinni, að
friðarviðleitni Husseins Jórdanskonungs og
Arafats er runnin út í sandinn. Reagan rak
smiðshöggið á það verk, þegar hann fékk frú
Thatcher til að ganga á bak orða sinna og
banna breska utanríkisráðherranum að eiga
með fulltrúum PLO fund sem hún sjálf hafði
átt frumkvæði að.
Sviðið er nú opið fyrir stjórnir Sýrlands og
írans að leika lausum hala. Eftir brottför PLO
frá Líbanon og hervirki ísraelsmanna þar í
landi eru ekki aðeins dreifðir hópar Palest-
ínumanna heldur einnig líbanskir shiítar
móttækilegir fyrir þann boðskap, að nú sé
um að gera að herja á ísraelsmenn og Banda-
ríkjamenn hvar sem til þeirra næst. Stjórn-
endur í Teheran og Damaskus vita að stjórn
ísraels skellir allri skuld á PLO, af því hún
telur það auðvelda sér að vísa á bug friðar-
viðleitni Husseins og Arafats, og Bandaríkja-
stjórn lætur þá ísraelsku ráða ferðinni.
Reagan lýsti yfir í síðustu viku, að hann teldi
ísraelsku leyniþjónustuna Mossad óskeikula
að útskýra framvindu atburða fyrir Miðjarð-
arhafsbotni.
Mubarak segir að ákvörðun sín að afhenda
ræningja Achille Lauro Frelsissamtökum
Palestínumanna hafi verið eina færa leiðin til
að ljúka málinu án þess að efna til nýrrar
keðju hefnda og hermdarverka. Griðrof
Bandaríkjaforseta séu hins vegar vís til að
kalla á mótaðgerðir með ófyrirsjáanlegum
afleiðingum. Stjórn Ítalíu er ekki jafn skor-
inorð, en sýnir í verki að hún er sama sinnis.
Fyrirskipaður hefur verið viðbúnaður vegna
hættu á aðgerðum til að fá skipsræningjana
lausa úr ítalskri fangavist.
6 HELGARPÓSTURINN