Helgarpósturinn - 17.10.1985, Blaðsíða 14

ERFITT AD KENHA
ÞAÐ ER
Höröur Siguröarson er 31 árs gamall Kópavogsbúi, fœddur í Nautsmerk-
inu. Eftir stúdentspróf hélt hann á Bœndaskólann á Hvanneyri, staðráöinn
í aö stofna kommúnu í sveitinni, sá búskapinn í rómantískum hillingum
eins og margir af hans kynslóð sem komust í tœri við hippamenninguna.
Hann fór niður í ráðuneyti ásamt vini sínum í leit að ríkisjörðum en þar
varð fátt um svör, möppudýrunum leist miður á þessa síðhœrðu og skeggj-
uðu ungu menn. Skömmu síðar lagði Hörður búskapardraumana á
hilluna og nú, tíu árum síðar, hefur hann stofnað útgáfufyrirtœkið Nótt,
eftir að hafa komið víða við í námi og starfi, og einnig í einkalífinu — hefur
bœði leitað að lífsfyllingu í sambúð og öryggi í einsemdinni sem einstœður
faðir. Spurningin er, hvort ferli hans megi lýsa á eftirfarandi hátt: hippi —
nippijsá sem hverfur frá hippahugsjónunum og er á nippinu með að meika
það) — uppi (maður á uppleið í einkarekstri).
Viðtalið hefst að Laugavegi 145 þar sem Hörð-
ur er í óða önn að innrétta húsakynni hins nýja
forlags ásamt meðeiganda sínum, Gunnari
Steini hjá Auglýsingaþjónustunni — stendur í
málningargallanum og nýr hendurnar vand-
ræðalegur í framan.
„Eg er dálítið stressaður og varia viðtalshæfur
sem stendur," segir Hörður, „hef lagt nótt við
dag síðustu vikurnar. Við skuium að minnsta
kosti drífa okkur héðan út úr þessu hálfkaraða
húsnæði." Og við brunum upp í Kópavog þar
sem Hörður býr alveg við flæðarmálið, hæg
heimatökin að veiða marhnúta og koia niðri við
bryggju, jafnvel silung í fjörunni þegar hann er
að ganga, eða þá hrognkelsi úti við Álftanesið.
— Skrifardu undir þessa skilgreiningu,
Hördur, að þú sért rísandi uppi eftir að hafa
gengid í gegnum bœði hippaskeiðið og-nippa-
skeiðiö?
„Já, hví ekki það? Þegar maður er barn og
unglingur hefur maður allt aðrar væntingar til
lífsins; maður elur með sér rómantískari drauma
en seinna meir, hefur aðra trú á möguleikum
sínum og gerir sér jafnframt ekki grein fyrir tak-
mörkum sínum. Síðan lætur maður reyna á ým-
islegt og kemst því miður að raun um að draum-
arnir ganga ekki eftir, og maður verður jarð-
bundnari. Þegar ég var tvítugur hélt ég að ég
gæti lifað góðu lífi af búskap eða hlutavinnu og
haft nægan tíma til að spekúiera og njóta lífsins.
En svo kemst maður að raun um að lífsbaslið er
alveg það sama t.d. í búskap og annars staðar. Þá
er að læra af því og breyta um stefnu."
ÞREYTTUR Á AÐ VINNA
FYRIR AÐRA
— En hvers vegna ferðu út í bissness?
Hörður lítur feimnislega í gaupnir sér, ólíkt því
sem ekta Naut gera. „Ég er orðinn þreyttur á því
að vinna fyrir aðra og sjá ósköp lítinn afrakstur
af því, hundleiður á að stunda mörg störf í einu
til þess eins að geta lifað af. Mig langaði til að
brjótast út úr þessum vítahring og um leið að
vinna að einhverju sem ég hef persónulega
áhuga á — ég er menntaður í bókmenntum —
og án þess að láta aðra segja mér fyrir verkum."
Nú hleypur roði í kinnar Herði og nú skynjar
maður þrjósku Nautsins úndir niðri.
— Þú skírir útgáfuna Nótt. Ertu sjálfur mikill
nátthrafn?
„Já, nóttin er sá tími sem mér finnst hvað
skemmtilegastur. Mér þykir gott að sofa út á
morgnana og vaka frekar á nóttunni — og það
er fyrst og fremst þá sem ég les bækur. Ég held
líka að sá tími nýtist íslendingum best til lestrar.
Það kemur af sjálfu sér af því að þeir vinna svo
þrælslega mikið."
— Ertu búinn að móta útgáfustefnuna?
„Við leggjum áherslu á að vera með vandaðar
bækur, góða höfunda, þýðendur og prófarkales-
ara. Það hefur okkur tekist núna í fyrstu at-
rennu. Við höfum á að skipa þýðendum á borð
við Hjört Pálsson, Árna Ibsen og Þuríði Baxter.
í ár gefum við út nokkrar þýddar skáldsögur, eft-
ir ekki ómerkari höfunda en t.d. Norman Mailer
og Doris Lessing sem ekki hafa komið út áður í
íslenskri þýðingu þótt þau séu stór nöfn í bók-
menntaheiminum. í framtíðinni munum við
leggja metnað okkar í að fylgjast vei með því
sem kemur út erlendis og þýða nýlegar bækur,
ekki bara skáldverk heldur líka handbækur og
margt fleira. Það eru t.d. alltaf að opnast nýir,
spennandi möguleikar í fjölþjóðaprentinu. Við
stefnum jafnframt að því að gefa út góð skáld-
verk á viðráðanlegu verði. Markmiðið er að ná
til sem flestra."
— Þú trúir þá á mátt bókarinnar? Roðinn í
austari kinn Harðar vex.
„Já, ég trúi því að bókin eigi eftir að halda velli
í framtíðinni. Bóksala erlendis sýnir svo ekki
verður um villst að bókin er aftur í sókn eftir þá
lægð sem kom í kjölfar vídeóvæðingarinnar. Ég
held að þetta sé mjög eðlileg þróun, fólk verður
þreytt á því að láta mata sig á myndefni þar sem
það á ekki annarra kosta völ en að vera óvirkir
áhorfendur. Skáldsagan gerir lesendur sína að
þátttakendum í þeim heimi sem þar er sýndur.
Þar verður lesandinn að beita ímyndunarafli
sínu við það að skapa persónur og umhverfi.
Heimur bókarinnar er því allt annars eðlis en
myndarinnar og ég held að ekkert vitundarform
geti tekið við af bókinni."
— Hvað lestu helst sjálfur?
„Ég les mest af ljóðum þessa stundina, aðal-
lega vegna tímaleysis. Það getur verið gott að
grípa í ljóðabók á stundum milli stríða. Eitt
augnablik með ljóði getur verið ótrúlega nær-
ingarríkt, ekki síst mitt í erli dagsins."
HARÐJAXLAR OG
MJÚKIRMENN
— Norman Mailer, sagðirðu. Ég sá einhvern
tímann mynd frá bókmenntaráöstefnu þar sem
Germaine Greer og aörar kvenréttindakonur
œtluöu bókstaflega aö ganga afMailer dauöum
og útmáluöu hann sem erkióvin kvenna. Ertu
hrœddur um aö þú fáir einhver viöbrögö af því
taginu?
„Ég ætla rétt að leyfa mér að vona að slíkar
öfgar séu ekki lengur fyrir hendi innan kvenna-
hreyfingarinnar," segir Hörður og brosir blítt.
„Þessi bók Mailers heitir Tough Guys don't
dance eða Haröjaxlar dansa ekki. Vissulega er
Mailer harðjaxl af guðs náð en kvenréttindakon-
ur hafa dæmt hann á röngum forsendum,
skammað hann fyrir að lýsa hlutum sem hann
hefur engar forsendur til að fjalla um á annan
hátt. Þessi bók lýsir harðneskjulegum karl-
mannaheimi. miskunnarleysis og tilfinninga-
bælingar sem ég held að öllum sé þarft að lesa
um. Þar fyrir utan er bókin hörkuspennandi.
Hún hefst þar sem söguhetjan vaknar grút-
timbraður að morgni með „black-out“, bíllinn
hans er allur útataður í blóði og hann veit ekkert
hvað hefur gerst. Síðan kemst hann að því smátt
og smátt."
— Ertu sjálfur haröjaxl?
Nú getur Hörður ekki leynt því að vindillinn
titrar örlítið milli fingra hans:
„Ég er ekki harðjaxl af guðs náð en ég hef
þurft að stappa í mig stálinu og reynt það! En ég
hef líka reynt að vera mjúkur maður sem kallað
er, reynt að aðlaga mig kröfum sambýliskvenna
minna og breyttra aðstæðna í þjóðfélaginu. Það
er ekki nema sanngjörn krafa að karlmenn taki
eitthvað til hendinni á heimilinu og sinni börn-
um sínum enda eru þeir karlmenn ófáir sem
ganga í heimilisstörfin til jafns við konur sínar.
Hins vegar verða konur að taka tillit til þess að
flestir karlmenn á mínum aldri voru ekki aldir
upp við slíkt, þeir kunnu afskaplega fátt þegar
þeir komu úr móðurfaðmi. Það tekur óneitan-
lega langan tíma að aðlaga sig að breyttri verka-
skiptingu. Ég þekki sorglega mörg dæmi þess að
fólk stendur í hávaðarifrildi út af fáránlegum
smámunum hvað varðar heimilishald: það er
fitublettur á diski, þvotturinn ekki rétt brotinn
saman.
Það er ekki hægt að krefjast þess að karlmenn
varpi heimi karlmennskunnar algjörlega fyrir
róða. Sumir karlmenn þora til dæmis nú orðið
ekki að viðurkenna ýmsa skemmtilega lesti eins
og að hafa gaman af kraftmiklum bílum eða fal-
legum konum og óttast að vera stimplaðir sem
karlrembusvín."
— Gengur þér erfiölega aö halda þig viö bíl-
druslur og ófríöar konur?!
„Já, fyrr mætti nú vera! Við þurrkum ekki
karlmennskuheiminn út í einu vetfangi og ég
held að bæling á ýmsum tilfinningum sem hon-
um tengjast sé alveg stórvarasöm. Við verðum
að fá að njóta þess að vera karlmenn. Það geng-
ur ekki að vera að pukrast með karlmennskutal
úti í horni þegar konur heyra ekki til, eins og er
svo algengt."
RÓMANTÍKIN ER AFTUR
Á UPPLEIÐ
— Ertu mikill kavalér?
„Ég vil að minnsta kosti gjarnan vera það. Ég
er dálítið gamaldags, mér finnst að konur eigi að
vera dömur og karlar kavalérar. Það er svo van-
þakklátt hlutskipti að vera mjúkur maður. Þeir
eru eins og milli steins og sleggju. Harðjaxlarnir
gera óspart grín að þeim og konur þeirra kvarta
undan illa unnum heimilisstörfum. Karlmenn
eru því margir hverjir í varnarstöðu og ég held
að nú sé Iöngu orðið tímabært að ræða reynslu-
heim karlmanna í alvöru með fullri virðingu
fyrir þeim þáttum sem þar birtast, t.a.m. þeim
sem kvenréttindakonur afgreiða sem karl-
rembu.
Ég verð að játa að ég er hræðilega lélegur
kavalér eins og svo margir sem lentu á kafi í
hippamenningunni. Við gáfum dauðann og djöf-
ulinn i alla ærlega mannasiði á sínum tíma,
kunnum varla að bjóða konum upp í dans. Ég
gerði reyndar örvæntingarfulla tilraun um síð-
ustu helgi til að bæta úr þessu og skellti mér á
námskeið í tangó en hann er dans hinna sönnu
kavaléra. En það er erfitt að kenna gömlum
hippa að dansa og ég játa mig sigraðan eftir
fyrstu orrustuna. Skankarnir neituðu að hlýða
hljómfallinu og sennilega er skynsamlegra að
læra fyrst frumatriði fótamenntar eða vera bara
harðjaxl og dansa ekki.“
— Ertu mjög rómantískur?
„Já, ég held ég sé það undir niðri. Og sem
betur fer virðist rómantíkin vera aftur á uppleið
jafnframt því sem konum leyfist að vera dömur
og sexí á nýjan leik, ef þeim býður svo við að
horfa."
— Hvaö meö einkalífiö?
„Ég held ég hafi verið ósköp venjulegur ungl-
ingur. Þegar móðurinni sleppir er maður kom-
inn í samband við aðra konu. Af einhverjum
ástæðum var ég alltaf í föstum samböndum. Það
var ekki fyrr en ég var tuttugu og átta ára gamall
að ég reyndi það að vera einn, þá að afloknum
tveimur löngum sambúðum."
— Var þaö ekki talsverö uppgötvun?
„Jú, ég held að það sé hverjum manni hollt að
vera einn í einhvern tíma og standa á eigin fót-
um. En mér fannst að um leið og ég öðlaðist-
þetta frelsi væri samtímis kippt undan mér fót-
unum, að sumu leyti varð maður aftur eins og
unglingur."
— Fannst þér þú þá ganga inn í eitthvert
gamalt mynstur, til dœmis í pörunarleikjum
skemmtistaöanna?
„Já, maður kynnist skemmtistöðum frá allt
öðrum sjónarhóli. Auðvitað er maður í leit að
félagsskap en um leið uppgötvar maður hvað
skemmtistaðir eru í raun einmanalegir og iítið
gefandi, kannski vegna þess að í eðli mínu er ég
heilmikill fjölskyldumaður. Mér líður best þegar
ég hringa mig uppi í sófa með bók eða eitt-
hvað ...“
— Meö bók, kött og konu . . .
„Ætli það ekki!“
— Finnst þér konur gera jafnmikiö í því aö
nálgast karlmenn á skemmtistööunum eins og
þeir þœr?
„Hefðin er náttúrulega sú að nálgunin sé karl-
mannsins en mér sýnist þetta vera að breytast.
Konur eru orðnar hispurslausari á margan hátt.
Það er mjög æskilegt að karlmenn losni undan
þeirri kvöð að þurfa að taka fyrsta skrefið."
— En getur þá ekki veriö erfitt aö segja nei?
„Nei, það finnst mér ekki. Hitt er annað mál
að skemmtistaðir eru ekki besti vettvangurinn
fyrir fólk að kynnast, kringumstæður eru svo
annarlegar, allir undir áhrifum. Þetta er eilíf
hringiða og stundum var hálfnöturlegt að vakna
upp í ókunnu rúmi að morgni og grár hversdags-
leikinn blasti við.“
NAUÐSYNLEGT AÐ
KYNNAST EINSEMDINNI
— Kynntistu ekki einhverjum nýjum hliöum á
sjálfum þér eftir aö þú varst oröinn einn og
þurftir aö takast á viö lífiö á annan hátt?
„Því fyrst og fremst að læra að lifa einn með
sjálfum sér, kynnast einsemdinni og læra að
sætta sig við hana. Ég held að hver maður verði
að takast á við hana, þekkja þá hlið á sjálfum sér,
til þess líka að geta notið þess betur að vera með
öðrum.
Ég fór til dæmis einn í ferðalag til Rómar. Það
hafði ég aldrei gert áður, alltaf farið í ferðalög
með fullt af vinum og kunningjum. Það var með
vilja gert að ég fór einn. Og það var ákaflega
gaman að vera einn í stórborg þar sem maður
þekkti ekki hræðu og þurfti algjörlega að treysta
á sjálfan sig. Það var til dæmis mjög eftirminni-
leg reynsla að fara einn út að borða. Ég man að
einu sinni sat ég á útikaffihúsi og var orðinn létt
hreifur og fann allt í einu knýjandi þörf fyrir
félagsskap. Á móti mér var aðeins auður stóll og
ég persónugerði stólinn og fór að tala við hann.
Þjónarnir urðu mjög skrýtnir á svipinn og héldu
sjálfsagt að þarna væri geðsjúklingur á ferð.
Róm er svo mögnuð borg. Ég fór til dæmis