Helgarpósturinn - 17.10.1985, Blaðsíða 8

yfirgripsmikið til þess að einn
maður geti stjórnað því öllu með
einni hendi."
Ilögreglunni hefur Sigurjón
ævinlega leikið þann leik að
vera sem fjærst sínum undir-
mönnum, „haldið þeim í kulda-
legri fjarlægð," eins og einn við-
mælandi blaðsins innan lögregl-
unnar orðaði það. Hann hefur
nánast aldrei, á uppundir fjörutíu
ára ferli sínum sem yfirmaður
embættisins, sést á kaffistofu lög-
reglunnar sem hugsuð er fyrir háa
jafnt sem lága. Og strangt til tekið
sést „stjóri", eins og hann er
nefndur meðal lögreglumanna,
aldrei á neðri hæðum lögreglu-
stöðvarinnar þar sem langstærsti
hluti starfsfólksins hefur aðsetur.
Hann heldur sig aðeins inni á
skrifstofu sinni, í mesta lagi að
hann gangi yfir til Bjarka Elías-
sonar yfirlögregluþjóns sem er í
næsta herbergi, „þó það sé nú
yfirleitt á hirin veginn; að Bjarki
og aðrir yfirmenn lögreglunnar
gangi yfir til hans, hlaupi á eftir
honum þegar mikið liggur við,"
eins og einn innanbúðarmaður
ofan af efri hæðunum við Hverfis-
götu lýsir þessum samskiptum
Sigurjóns og næstu samstarfs-
manna hans.
Sigurjón hefur haft þann háttinn
á að kalla menn fyrir sig endrum
og eins, einkanlega ef lögreglu-
mönnum hefur orðið eitthvað á í
messunni. Þá er talað um að þeir
séu „kallaðir á teppið". A fjögurra-
augnafundum sem þessum þykir
Sigurjón afskaplega formfastur.
Hann þérar gjarnan menn upp í
hástert og segir „herra rninn" í
öðru hverju orði. Þetta notar hann
oft á „þrælana" í lögreglunni segja
menn, hina venjulegu pólitímenn,
og tekur þá þannig á taugum. Ef
lögreglumenn lenda hinsvegar
ekki í neinu og eru ekki kallaðir á
teppið, geta liðið mörg ár án þess
að þeir sjái nokkru sinni lögreglu-
stjóra. Hann sést afar sjaldan þeg-
ar um meiriháttar lögregluað-
gerðir eins og þingsetningu, komu
erlendra gesta eða stórmótmæli
er að ræða. í undantekningartil-
vikunum ekur hann um á Volvón-
um sínum í jaðri aðgerðanna „og
snuðrar í kringum þetta", eins og
sjónarvottur að svona löguðu lýsir.
Hann var jafn hrifinn af Hitler og við
hinir, dáði nann sem kennimann og hélt
með honum og hans liði allan tímann.
Fyrirlitning Sigurjóns á kommúnisma
var alveg einlæg og ég efast ekki um
að svo sé enn.
Sigurjón hefur leikið þann leik í lög-
reglunni að halda undirmönnum sínum í
kuldalegri fjarlægð frá sér.
Hann þolir ekki villur, ekki lítilvæaustu
stafsetningarvillur. Hann þolir ekki
vitleysinga.
Sigurjón er töffari í sér, miskunnarlítill
og lætur menn fá til tevatnsins svip-
brigðalaust.
Mér finnst þessi perfeksjónismi hafa
háð honum. Það er ekkert eðlilegt hvað
hann þráir fullkomnunina.
ar: „Mér finnst þessi perfeksjón-
ismi hafa háð honum. Hann hefur
komið niður á störfum hans. Það
er ekkert eðlilegt, hvað hann þráir
fullkomnunina." Og hann er með
pókerandlit, vilja menn halda sem
umgangast hann mikið, samanbit-
inn og hvass í útliti og brosir ekki
með augunum þegar hann er á tali
við einhverja úr lögguliðinu.
„Hann er afskaplega hægur og
settlegur í fasi, gengur rólega og
er teinréttur og þótt hann sé frem-
ur lágvaxinn sker hann sig úr í
fjölda vegna sterks svipmóts og
virðuleika," nefnir náinn vinur
hans.
Sigurjón er samt ekki þessi
stífi og formlegi embættis-
maður allan sólarhringinn.
Hann er í návígi utan lögreglunn-
ar dálítið kankvís og lúmskur
húmoristi, brosir þá með öllu and-
litinu að meðtöldum augunum,
talar lágt en laumar út úr sér
skondnum tilsvörum og sér skop-
legar hliðar á málum. Fyrst og
fremst er hann þó fjölskyldumað-
ur utan vinnu, mjög elskur að
börnum sínum sex og ótal barna-
börnum. Hans mesta yndi hefur
verið að geta ferðast með þau,
hvort heldur til útlanda eða hér
irTnanlands, og frætt þau um allt
sem fyrir augun ber og , þá
kannski mestmegnis um fuglana.
Hann er mikill fuglaskoðari og á
safn ljósmynda sem hann tekur á
þessum ferðum sínum út um
hvippinn og hvappinn. Vinir hans
leggja áherslu á hvað hann sé vel
að sér: „Maður kemur nánast
hvergi að tómum kofunum hjá
honum," segir einn þeirra. Hann
les greinilega blöðin vel yfir, þótt
hann vilji sjaldnast og nærfellt
aldrei sjáífur láta hafa eitthvað eft-
ir sér í þeim, svo sem eins og í
þessari Nærmynd. Hann er reynd-
ar með eindæmum fjölmiðlafæl-
inn maður. Vinir hans og sam-
starfsmenn segja ástæðuna vera
þessa: „Hann er ekki maður
augnabliksins. Hann á mjög erfitt
með að tjá sig að óathuguðu og
óyfirveguðu máli. Hann vill hug-
leiða það sem hann lætur frá sér
fara. Og þessvegna er það svo, að
þegar þið blaðamenn eruð að
hringja í hann að óvörum og biðja
um komment, þá læsist hann. Það
er líka nokkuð til í því að hann sé
feiminn."
Alla jafna hefur Sigurjón
allt sitt um gang mála í
lögreglunni í gegnum
undirmenn sína; Bjarka Elíasson
yfirlögregluþjón, William Möller
fulltrúa sinn, Óskar Ólason yfir-
mann umferðarmála, Pál Eiríks-
son yfirlögregluþjón og Magnús
Einarsson aðstoðaryfirlögreglu-
þjón. Einn þessara undirmanna
Sigurjóns sem HP talaði við meðal
annarra, sagði að þrátt fyrir þetta
fylgdist Sigurjón „alveg ofboðs-
lega vel með innri störfum lögregl-
unnar. Hann er svo fundaglaður
maður, hefur hvern morgun á því
að funda með okkur um atburði
næstliðins sólarhrings og síðan er
hann með einn fund í viku með
okkur yfirmönnum að ræða málin
almennt." Hann kemur ekki beint
fram sem stjórnandi, heldur
stjórnar í gegnum menn, „fylgist
með öllu í gegnum gluggatjöldin"
og um þetta eru menn sammála.
Gallinn við þessa stjórnunarað-
ferð er svo vitaskuld sá að Sigur-
jón hefur í gegnum tíðina nær ein-
göngu þurft að reiða sig á upplýs-
ingar „misviturra ráðgjafa og tek-
ið ákvörðun í ljósi þeirra og þann-
ig aldrei notað ómengaða dóm-
greind sjálfs sín við stefnumörkun-
ina,“ eins og starfsmaður úr kerf-
inu kemst að orði.
Sá sami segir Sigurjón njóta
virðingar ráðuneytismanna „en
þó aldrei nándar nærri eins mikla
og hann nýtur í röðum eigin starfs-
manna". Og starfsmaður hans
kannast við respektina: „Hann
hefur sjarma og þeir sem næst
honum standa í lögreglunni
myndu vaða fyrir hann eld og
brennistein, ef því væri að skipta,
ekki af ótta einum saman, heldur
einnig virðingu og trausti á hon-
um.“ Einn yfirmannanna vill
draga úr þessu virðingartali: „Vist
er borin mikil virðing fyrir Sigur-
jóni. Ég ber til dæmis nær ótak-
markaða virðingu fyrir honum
enda tel ég hann vera einhvern
fullkomnasta embættismann sem
ísland hefur átt. En að við séum
hræddir við hann ... nei, því fer
fjarri. Við myndum hlýða því sem
hann segði, en ekki í neinni
blindni."
Sigurjón hefur stýrt Lög-
regluskóla ríkisins frá því
að hann var stofnaður á sjö-
unda áratugnum og ætti þannig
að vera málkunnugur öllum síðari
tíma löggum í Iandinu sem hafa
próf til starfans. Þessir nemendur
hans eru sammála um að ímyndin
sem hann hefur skapað lögreglu-
starfinu í gegnum tíðina sé eitt-
hvað á þessa leið: Traustir menn,
en mannlegir! í kennslunni hefur
hann lagt mikla áherslu á að tvær
hliðar séu á öllum vandamálum
sem upp koma og hann hefur
brýnt fyrir mönnum sínum að
reyna að bregðast mannlega við
þeim kreppum sem þeir kunna að
lenda í. „Hann vill að iögreglan í
landinu sé afskaplega vel mennt-
uð og upplýst. Hann leggur mikla
áherslu á að hún sýni nákvæmni,
til dæmis við gagnaöflun. Hann
þolir ekki villur, ekki einu sinni
stafsetningarvillur í skýrslum.
Hann þolir ekki vitleysinga,"
bendir einn nemenda hans á. Einn
yfirmannanna bætir við þetta:
„Lögreglumenn eru ekki lengur
valdir eftir aflsmunum, heldur
vitsmunum. Já, blessaður vertu,
þetta eru óttalegar horrenglur
hérna innan um, en það er þá eitt-
hvað á milli eyrnanna á þeim í
staðinn," sagði vakthafandi lögga
og var það meira í gríni en alvöru.
En menn segja líka að það
sé ekki nóg að vera vitur
til að komast í lögguliðið,
stundum þurfi venslin til að auki.
Sigurjón er að sönnu maður ætt-
rækinn og vilja margir meina að
ættmenni hans eigi greiðan að-
gang að lögreglunni og einnig upp
valdastigann. Þetta er þó orðum
aukið. Hann á það sajnt til að fara
gegn öllum venjum og hefðum^
þegar menn eru hækkaðir í tign í
lögreglunni, láta starfsaldur ekki
ráða, heldur kippa mönnum upp
metorðastigann, ungum og efni-
legum mönnum. Sumir hafa reynt
að smjaðra fyrir honum í von um
þennan skjóta frama, en hann er
maður sem sér í gegnum slíkt,
segja menn, og einn bætir við:
„Hann getur verið ákaflega dóm-
harður ef honum finnst menn hafa
farið af brautinni. Hann getur þá
rokið upp í stuttan tíma og látið
ýmislegt fjúka, en hann nær fljót-
lega áttum og stillir sig. Gleymum
því heldur ekki, að Sigurjón erfir
aldrei neitt við neinn, hvað sem á
hefur gengið."
Margir taka undir ofansagt:
Sigurjón er töffari í sér, miskunn-
arlítill og lætur menn fá til tevatns-
ins svipbrigðalaust og miskunnar-
laust. Sigurjón er „perfeksjónisti"
og lifir sjálfur eftir þeirri reglu;
varkár í orðum, óaðfinnanlega
klæddur og svo framvegis. Leit
hans að fullkomnuninni getur ver-
ið svo örvæntingarfull á stundum
að samstarfsmönnum hans er öll-
um lokið: „Menn eru að missa alla
þolinmæði þegar hann er kannski
að velta fyrir sér minnsta smá-
atriði í stíl svo mörgum, mörgum
mínútum skiptir," segir einn. Ann-
Langflestir þeirra sem HP
hafði tal af vegna þessarar
greinar töldu að Sigurjón
væri búinn að eiga farsælan feril
sem lögreglustjóri. Það hafa ekki
verið mikil átök um hann sem lög-
reglustjóra, nema ef vera kynni á
umbrotaskeiðinu í kringum ’68.
Þá skall vinstri-bylgjan á landinu
með látum. Mótmælaaðgerðir
urðu daglegt brauð og oftsinnis
þurfti lögreglan að stilla til friðar.
Og eins og oftar, líkaði mönnum
ekki allskostar við aðfarirnar.
Ragnar Stefánsson jarðskjálfta-
fræðingur var meðal fremstu
manna í Fylkingunni á þessum
tíma og segist muna eftir einu
þeirra örfáu tilvika sem Sigurjón
hefur stjórnað liði sínu utandyra:
„Sumarið ’68 var haldinn hérna
Nato-fundur í Háskóiabíói. Þetta
stríðsbandalag var nýbúið að
steypa lýðræðislega kjörinni
stjórn í Grikklandi og koma þar á
herstjórn og vorum við með
nokkra gríska gesti hér á landi í til-
efni af því. Þeir tóku þátt í mót-
mælum okkar gegn Nató á tröpp-
unum fyrir framan Háskólabíó
þegar fundurinn var að hefjast.
Fundarmenn þurftu þannig að
troða sér framhjá okkur ...“
Og Ragnar heldur áfram lýsing-
unni: „Lögreglan mætti náttúr-
lega þarna með heilmikinn liðs-
afla sem raðaði sér upp fyrir fram-
8 HELGARPÓSTURINN