Helgarpósturinn - 06.11.1986, Blaðsíða 24

kunna annars að hafa fyrir, um títt-
nefnt rannsóknarefni. Ef á heildina
er litið, þá virka ofbeidiskvikmyndir
sem sagt hvorki hvetjandi né letj-
andi á almenna ofbeldishneigð í
þjóðfélaginu. í þess stað teiur Klapp-
er að ofbeldi í kvikmyndum styrki
menn í fyrri trú, hvað varðar við-
horf þeirra til fyrirbærisins. Þess ber
e.t.v. að geta, að við framangreindar
rannsóknir gaf hann sér nokkuð
annarskonar forsendur, en flestir
aðrir af þeim aðilum er nefndir hafa
verið hér að framan. Hann leit s.s.
þegar frá upphafi á atriði eins og
félagsbundnar atferlisreglur og gild-
ismat, félagslegt hlutverk einstakl-
inga og fjölskyldutengsl, sem höfuð-
áhrifavalda á eðli og þróun ofbeldis-
hneigðar meðal einstaklinga innan
nánar tiltekinnar félagslegrar heild-
ar. Hann áleit m.ö.o. þessa, og aðra
ámóta félagslega þætti, ráða mestu
um það, hvaða áhrif ofbeldi í kvik-
myndum og sjónvarpi hefði á áhorf-
endur. Þannig munu t.d. þeir sem á
annað borð eru (sökum félagslegra
aðstæðna) haldnir einhverskonar
ofbeldishneigð styrkjast í trú sinni,
fyrir tilstuðlan „réttlætanlegs" of-
beldis í nefndu fjölmiðlaefni. Aðrir
munu snúast öndverðir gegn því,
sömuleiðis á grundvelli þess öllu
friðvænlegra félagslega uppeldis er
þeim hefur fallið í skaut.
UNDANTEKNINGIN
Frá þessu megininntaki kenni-
setningar sinnar tilnefnir Klapper
þó eina marktæka undantekningu.
En það er lítill minnihluti einstakl-
inga sem af ýmsum uppeldisástæð-
um skortir bæði andiegan og félags-
legan stöðugleika í samskiptum sín-
um útávið. Þessa aðila (einkum ef
um er að ræða börn og ómótaða

ffl.

ilaferð 21/12—04/01
Hvað er betra en að rífa sig úr dægur-
þrasi og njóta dvalar á fjarlægum en
kunnuglegum stað, sofa út á morgnanna,
njóta sólarinnar yfir daginn og fá sér svo
gott að borða á kvöldin?
Hitinn er reglulega þægilegur, þetta upp
í 20 gráður á daginn og svalt á kvöldin
og um nætur. Jólahátíðin fer fram á
íslenska vísu með hangikjöti og tilheyr-
andi. Einnig verður efnt til kirkjuferðar
þannig að allt verði sem hátíðlegast.
Verð aðeins frá 23.280.-*
* miðaö við 4 í íbúð.
Vet rardvöl 04/01 ->-15/04
Og enn á ný býður Atlantik upp á Mall-
orkaferð fyrir fólk á öllum aldri. Þessi ferð
er kjörin fyrir þá, sem vilja fá mikið fyrir
peningana.
Ferðin kostar aðeins frá krónum
28.050.-* á mann (eða rétt um 275
kr. á dag) með flugferðum báðar leiðir,
ferðum til og frá flugvelli og gistingu á
góðu hóteli. Upplagt tækifæri til að njóta
veðurblíðu hásumars eins og það gerist
best á íslandi, hitinn 20—23 gráður og
sjávarhitinn um 15 gráður á þessum
árstíma.
Nú er dýrara að vera heima.
íslenskir fararstjórar á staðnum. Pantið timanlega. Þessar ferðir seljast upp á skömmum tíma.
Feröaskrifstofa, Iðnaðarhusinu Hallveigarstíg 1. Símar 28388-28580.
Umboð a IslancJt fyrir
OINERSCLUB
INTERNATIONAL
unglinga) skortir af einhverjum
ástæðum nauðsynleg félagsleg
tengsl við fjölskyldu sína, vini og
kennara svo dæmi séu nefnd, og
eiga þar af leiðandi erfitt með að
laga sig að þeim skilorðsbundnu siða-
reglum er þjóðfélagið óneitanlega
setur þeim hvað varðar möguleika
þeirra til að leysa ágreiningsmál sín
við aðra. „Réttlætanlegt" ofbeldi í
kvikmyndum og sjónvarpi getur því
óneitanlega (og þá einfaldlega
vegna skorts á öðrum uppeldisleg-
um áhrifavöldum) haft töluverða
þýðingu fyrir félagslega mótun
þessara einstaklinga.
Eins og af framangreindu má
ráða, eru þeir aðilar er lagt hafa
stund á rannsóknir er þessi mál
varða tæpast á eitt sáttir um fullyrt
orsakasamband milli fjölmiðlaof-
beldis og þeirrar auknu afbrota-
tíðni, sem orðið hefur vart meðal
vestrænna þjóða á liðnum áratug-
um. Flestir þessara aðila hafa þó
nokkuð til sins máls, og í reynd má
rekja tildrög skoðanaágreinings
þeirra til gagngerðs mismunar á
þeim forsendum, er gengið er útfrá
við nefndar rannsóknir. Eitt atriði er
þó sammerkt öllum þessum rann-
sóknum, og er það jafnframt einn
helsti ljóðurinn á starfseminni, og á
vafalaust sinn þátt í því hve báglega
hefur til tekist við að samræma nið-
urstöður allra þessara rannsókna í
eina trúverðuga heildarniðurstöðu
um eðli títtnefnds rannsóknarefnis.
En það er sú staðreynd, að fram til
þessa hafa flestar rannsóknir á
þessu sviði miðast að því að meta
skammtímaáhrif svonefnds fjöl-
miðlaofbeldis á áhorfendur. Þ.e.a.s.
menn hafa (einfaldlega vegna
skorts á nægjanlegu fjármagni til
rannsókna) einskorðað sig við að
kanna t.d. hvaða áhrif einstakir
dagskrárliðir hafi á viðbrögð áhorf-
enda og eru það þá fyrst og fremst
auglýsingaaðilar sem standa að og
fjármagna þessar rannsóknir og það
í þeim eina tilgangi að meta hversu
söluvænlegur viðkomandi dag-
skrárliður muni verða á markaðn-
um, með tilliti til þeirra krafna er
auglýsendur gera til slíks dagskrár-
efnis. Út frá forsendum þessara
kannana eru síðan dregnar álykt-
anir, sem menn telja að megi yfir-
færa á þjóðarheildina.
INNPRENTUÐ
SIÐFERÐISKENND
í raun réttri eru það hins vegar
langtímaáhrifin, sem mestu ráða
um það, hvaða þýðingu ofbeldi í fjöl-
miðlum geti haft fyrir t.d. félags-
legan þroska barna og unglinga.
Einstaka morð og nauðganir í fram-
haldsþáttum sjónvarps hafa kannski
ekki svo ýkja mikla þýðingu, ef á
heildina er litið og mið tekið af
áhrifamætti annarskonar félags-
mótandi þátta (s.s. foreldra og skóla-
kerfis). Þegar til lengri tíma er litið
horfir málið hinsvegar talsvert
öðruvísi við. Þegar nútímaungling-
ar og börn eiga þess kost á upp-
vaxtarárum sínum að verða vitni að
40—50 morðum og líkamsmeiðing-
um ýmiskonar í viku hverri, og það
í nafni réttlætisins... lögbundins rétt-
ar einstaklingsins til friðvænlegs líf-
ernis, hlýtur slíkt að hafa einhvers-
konar áhrif á innprentaða siðferð-
iskennd þeirra. Hún getur alltént
enganveginn skoðast sem með-
fæddur eiginleiki, heldur mótast
hún alfarið af þeim félagslegu að-
stæðum er þau búa við... aðstæðum
sem á liðnum árum hafa í sífellt
auknum mæli einkennst af tilkomu
nýrra tegunda fjölmiðla, sem óneit-
anlega veita einstaklingum (þar
með talið börnum og unglingum)
aukið frelsi til eigin ákvörðunartöku
hvað efnisinntak fjölmiðlaneyslunn-
ar varðar.
24 HELGARPÖSTURINN