Helgarpósturinn - 17.12.1987, Side 27

VETTVANGUR
Viðskiptí Tolvufræðslunnar við Helgarpóstínn
Tilefni þessarar greinar er skrif Helgarpóstsins í síðustu
viku um Tölvufræðsluna, en sú stofnun rekur umfangs-
mikla starfsemi á sviði menntunar í nútímatækni, eink-
um tölvutækni fyrir viðskiptalífið.
Sami stíll er á fréttaflutningi HP
um þessa starfsemi og á öðrum svið-
um sem HP kýs að taka fyrir: Vægur
æsingastíll með raunhæfu ívafi í
tölu-töfluformi, til að gefa skrifun-
um alvörublæ.
Astæða skrifa blaðsins er, sam-
kvæmt yfirskrift greinarinnar,
óstjórnlegt skipulagsleysi, allt í kaos
og allir að gefast upp, að nemendur
séu lokkaðir á námskeið hjá Tölvu-
fræðslunni á fölskum forsendum,
o.s.frv.
Sem annar stofnenda Tölvu-
fræðslunnar og fyrrverandi skóla-
stjóri hennar hlýt ég að þurfa að
svara þessu, enda bæri ég ábyrgð á
því ástandi sem HP lýsir við skól-
ann, en til allrar hamingju er það
langt frá veruleikanum.
I sjálfu sér eru svona skrif ekki
verð svars, en í ljósi þess að HP hef-
ur náð umtalsverðri útbreiðslu er
ekki stætt á því að þessi niðurrifs-
starfsemi blaðsins í garð Tölvu-
fræðslunnar fái að standa án at-
hugasemda.
Tölvufræðslan skuldar Helgar-
póstinum 18 þúsund krónur, og dett-
ur mér helst í hug að þetta sé nýstár-
leg aðferð hjá blaðinu til að inn-
heimta reikninga, en meir um það
síðar.
SKRIFSTOFUTÆKNINÁM
HP tekur sérstaklega fyrir þriggja
mánaða nám hjá Tölvufræðslunni
sem hlotið hefur heitið skrifstofu-
tækninám. Nám þetta kostar nem-
andann 80 þúsund krónur, og ein-
mitt þessi upphæð „fúttið" sem HP
sér í spilinu. Að vanda fóru HP-
menn af stað og náðu í nokkra
óánægða nemendur, og eru þeir
aðalpersónurnar í skrifunum.
Skrifstofubákn, eins og það hefur
þekkst í aldaraðir, hefur alltaf vakið
furðu. Það er útbreidd skoðun, bæði
hérlendis og annars staðar, að „hvít-
flibbarnir", sem vinna við pappírs-
vinnu, bókhald, ritvélar og nú síðast
tölvur, séu afætur, og að samanbor-
ið við fiskvinnslu, vegagerð og iðn-
aðarstörf sé ekki hægt að kalla skrif-
stofustarfsemi vinnu.
Ég neita því ekki, að sjálfum hefur
mér fundist verkamannavinnan líkj-
ast meira „alvöruvinnu" en sú
starfsemi sem á sér stað í hreinu og
vingjarnlegu umhverfi nútímaskrif-
stofu. Allir virðast brosa þar og eng-
inn er stressaður. Þannig skulu ein-
mitt skrifstofur vera, sem skrifstofu-
tæknum er kennt að skipuleggja.
Afi minn vann í banka í Reykjavík.
Hann vann við að leggja saman töl-
ur. Hann var tölva þeirra daga og
menntun hafði hann fengið við nám
í Verzlunarskóla íslands. Ekki var
erfitt að vinna í bankanum, en
stundum um mánaðamót, þegar
stemma þurfti bækurnar, þurfti
hann að vinna mikla yfirvinnu við
að leggja saman tölur í stórum bók-
haldsbókum, ýmist með samlagn-
ingarvél eðaíhuganum,enþaðátti
betur við hann og var fljótlegra. Ég
bar mikla virðingu fyrir þessum
starfa hans.
í dag leysa tölvur afa minn af
hólmi, og eflaust hefði hann þurft á
skrifstofutækninámi að halda, ef
hann væri enn við störf. Skrifstofu-
tæknin hefur breyst á byltingar-
kenndan hátt með tilkomu tölv-
anna.
Fidel Castro, einræðisherra Kúbu,
rak einu sinni allt skrifstofufólk úr
borgunum út á akra til að vinna við
sykuruppskeru, og frestaði jólum
fram í janúar til að fá sem mest út úr
mannskapnum. Uppskeran minnk-
aði ár frá ári á þessum tíma, og
grunar mig að meðal annars hafi
það verið vantraust á skrifstofu-
starfsemi sem hafði þessi áhrif á
framleiðniminnkunina hjá honum.
Sem betur fer er meiri skilningur
í dag á mikilvægi skrifstofuvinnu en
Castro hafði.
I byrjun áttunda áratugarins varð
ljóst að mikið átak þyrfti til að end-
urmennta fólk á skrifstofum, eða
öllu heldur að mennta fólk í nýjum
aðferðum við skrifstofuvinnu. Jafn-
framt gerðu menn sér grein fyrir
því, að á skrifstofu á sér stað upplýs-
ingastreymi sem er lífsnauðsynlegt
fyrir starfsemi fyrirtækisins, hvort
sem það er banki, iðnaðarfyrirtæki,
verðbréfamarkaður, bílaverkstæði
eða heilt þjóðfélag.
Árið 1979 var Tölvuskólinn stofn-
aður af Reyni Hugasyni, en þá var
vitundin að vakna um þá stórkost-
legu hagræðingu sem tölvur hafa í
för með sér.
Stjórnunarfélag Islands setti á
laggirnar tölvufræðslu 1982 og í
kjölfar fylgdu aðrir einkaskólar sem
allir eru hættir starfsemi nú.
Tölvufræðslan var stofnuð 1984,
og er það eingöngu fyrir mikla at-
orku og framsýni Elierts Ólafssonar,
forstjóra Tölvufræðslunnar, sem
hún er enn á lífi og hefur ekki farið
sömu leið og allir hinir einkaskól-
arnir. Tölvufræðslan byrjaði með
hendurnar tómar.
Stjórnunarfélag íslands, sem hafði
góðvild og bakhjarl til að standast
erfiðieikana í rekstri nýrrar starf-
semi, rekur enn tölvukennslu, og er
það einnig dæmi um þrautseigju og
trú á framtíðina.
INNTÖKUKRÖFURNAR
HP hefur það eftir „óánægðum
nemendum" að engar kröfur séu
gerðar til þátttakenda í skrifstofu-
tæknináminu. Það er ekki rétt, en
þarfnast nánari skýringar.
Skrifstofutækninámið er fyrsta
nám sinnar tegundar hérlendis og
þótt víðar væri leitað. Tilgangur
námsins er að kenna skrifstofufólki
nýjungar í skrifstofutækni, en nýj-
ungarnar koma í röðum þessa dag-
ana. Nú eru til dæmis FAX og tölvu-
net að verða algeng á skrifstofum,
en það var ekki fyrir tveimur eða
þremur árum.
í skrifstofutæknináminu er þáttur,
sem allir skólar hafa vanrækt fram
að þessu, en það er að sýna fram á
mikilvægi skrifstofustarfsemi í fyrir-
tækjaheildinni og leitast við að
skrifstofutæknirinn „sjái skóginn
fyrir trjánum". Það er alltof algengt
að fólk stundi „rútínustörf" á skrif-
stofu, án þess að gera sér grein fyrir
heildarstarfseminni, hvorki tilgangi
fyrirtækisins né heildarskipulagi
skrifstofunnar sjálfrar.
Margir nemendur telja einmitt
þennan þátt hafa verið mikilvægast-
an, aukið sjálfstraust þeirra og ör-
yggi. Hver hefur ekki fundið fyrir
vanmætti gagnvart kerfi eða bákni
sem það skilur ekki?
í skrifstofu nútímans er mikilvæg-
ara að þekkja heildargang málanna
en að vera sérfræðingur á afmörk-
uðu sviði. Þetta stafar af því, að
margar sérfræðigreinar sem áður
þurftu menn eins og afa minn, með
hæfileikann að geta lagt saman
hundrað sex stafa tölur í huganum,
hafa tölvuvæðst. Heildarskipulag er
aftur á móti enn í höndum mann-
anna og verður það svo lengi sem
menn stjórna vélum en ekki öfugt.
Dæmi um tölvuvæðingu sérfræði-
greina er tölvubókhald, sjálfvirk
leiðrétting á stafsetningu, toll-
skýrslugerð á tölvu, svo eitthvað sé
nefnt.
Það að hafa ekki áralanga reynslu
af útfyllingu tollskýrslna kemur
ekki að sök í dag, en var talið
nauðsynleg þekking fyrir örfáum
árum til að sinna þeim störfum.
Nú leyfist mönnum einnig að
skrifa bréf og ritgerðir án þess að
verða sér til skammar út af stafsetn-
ingunni, þótt enn sé nauðsynlegt að
innihaldið sé skynsamlegt. Tölvan
hefur innbyggða orðabók og fer yfir
textann.
1 Ijósi þessa er eðlilegt að kröfurn-
ar sem gerðar eru til fólks sem vill
stunda skrifstofutækninámið séu
nokkuð aðrar en við inntöku í aðra
skóla. Krafist er skynsemi og áhuga
frekar en sérþekkingar.
Það er ekki rétt að hver sem er
geti stundað nám í skrifstofutækni
án þekkingar, en það viil svo til, þótt
HP-menn hafi ekki tekið eftir því, að
á íslandi er almenningsmenntun á
hæsta stigi. Langflestir ljúka gagn-
fræðaskólanámi og langflestir eru
vel af guði gerðir, skynsamt og ró-
legt fólk.
Nýleg rannsókn á ungu fólki í ís-
lenskum framhaldsskólum, um ósk
þess á framtíðarvinnu, leiddi í ljós
að flestir vilja vera í ábyrgðarstörf-
um, en fæstir vilja vinnu án ábyrgð-
ar. Þeir sem leita í skrifstofutækni-
nám hafa einmitt áhuga á að losna
úr rútínustarfi, og stunda námið af
miklum áhuga, en áhugi er mikil-
vægasti þátturinn til að ná árangri í
náminu.
Haustið 1986, þegar skrifstofu-
tækninámið hófst, var haldið inn-
tökupróf. Það reyndist vel, en tak-
markaði aðsóknina. Af 150 manns
sem fengu send sýnishorn af inn-
tökuprófi, mættu aðeins 35 til prófs.
Það var því tekið til þess ráðs síðast-
liðið vor að takmarka ekki inntöku,
en stóla frekar á áfangapróf, til að
meta árangur námsins. Reynslan
hefur þegar sýnt að þetta fyrir-
komulag er vel viðunandi.
N YJUNGAR í
MENNTUN Á ÍSLANDI
Tölvufræðslan hefur átt í vök að
verjast í viðskiptum við hið opin-
bera menntakerfi. Hún er litin horn-
auga af þeim aðilum sem lifa af
opinberu fé. Þetta er að vissu leyti
skiljanlegt. Margir skólamenn inn-
an opinbera kerfisins horfa eflaust
öfundaraugum á einkastarfsemina,
sem hefur frelsi til þess að ráða inni-
haldi menntunarinnar án afskipta
frá opinberum nefndum, sem oft
næra meðalmennskuna af miklu
kappi. Opinberir skólar kvarta sí-
fellt um fjársvelti, jafnvel þótt kostn-
aður per nemanda, sem hið opin-
bera verður að greiða, sé miklu
hærri en hjá einkaskólum.
í þessu umhverfi er ekki að undra
þótt einkaskólar komi með nýjung-
ar. Tölvufræðslan setti skrifstofu-
námið á laggirnar án nokkurs sam-
ráðs við háskólann eða mennta-
málaráðuneytið og er það vel. HP
ætti að athuga hvað hver nemandi í
háskólanum kostar hið opinbera.
Telja má þessi hlutverkaskipti
milli einkaaðila í kennslu og hins
opinbera eðlileg. Hið opinbera á að
kenna hefðbundnar greinar, undir-
stöðuatriði. Það hefur ekki sveigj-
anleika eða ráð á því að eltast við
allar nýjungarnar, t.d. nýtt rit-
vinnslukerfi, nýja aðferð við skjala-
vörslu, o.s.frv.
Það er ljóst að hið opinbera
menntakerfi mun taka upp svipað
nám og skrifstofutækninámið í
framtíðinni, þegar þörfin eykst. Það
er skylda hins opinbera að veita
þegnunum nauðsynlega menntun.
Við í einkageiranum fögnum því,
enda er nóg af nýjungum sem við
viljum frekar takast á við í framtíð-
inni.
GLOGG-PARTIIÐ
Ellert Ólafsson, forstjóri Tölvu-
fræðslunnar, hringdi í mig fyrir
tveimur vikum og bauð mér í glögg.
Tilefnið var að kalla saman fyrsta
skrifstofutæknahópinn, sem útskrif-
aðist fyrir ári, til að samgleðjast eina
kvöldstund og bera saman bæk-
urnar um árangur úti í lífinu.
Ég frétti fyrst af grein Helgar-
póstsins þegar ég mætti til leiks sl.
föstudag. „Konan", sem HP hafði
viðtal við og sem mest gagnrýndi
Tölvufræðsluna, var þar mætt
ásamt skólasystkinum sínum, og fór
vel á með okkur öllum. Ekki var þá
útreiðin verri en svo, að hún sá sér
fært að mæta og þiggja veitingar og
fá að gjöf nýjustu bækurnar sem
Tölvufræðslan gaf út á þessu ári.
Ég verð því að taka undir orð nú-
verandi skólastjóra Tölvufræðsl-
unnar, Óskars B. Haukssonar, að
það sé alltaf einhver óánægður í
hverjum hópi. Hitt er svo maka-
iaust, hvernig Helgarpóstinum tekst
að kreista það versta úr öllum við-
mælendum sínum.
HELGARPÓSTURINN 27
Gagnrýnin rétt
í septembermánuöi sl. birtist í
Helgarpóstinum grein um fullorð-
insfrcedslu. Var þar m.a. minnst á
80 þúsund króna skrifstofutœkni-
námskeið ogsagt, að fólki í vinnu-
miðlun þœtti nemendum gefin þar
of fögur fyrirheit miðað við starfs-
möguleika þeirra að námi loknu.
Ekki var minnst einu orði á nafn
fyrirtœkisins og hefði að öllum lík-
indum aldrei komið til frekari
skrifa um þetta mál efEllert Ólafs-
son, forstjóri Tölvufrœðslunnar í
Reykjavík, hefði ekki fengið birta
eftir sig grein um tölvunámskeiðin
í Morgunblaðinu þann 25. sept-
ember. Eftir birtingu hennar
hringdu nefnilega á ritstjórn HP
bæði fyrrverandi nemendur og
kennarar fyrirtækisins, ásamt
nemendum sem þá voru á skrif-
stofutækninámskeiðinu.
Sú fullyrðing Kristjáns Ingvars-
sonar, fyrrverandi skólastjóra
Tölvufræðslunnar, að HP-menn
hafi „farið af stað“ og „náð í“
óánægða nemendur vegna ein-
hverrar 18 þúsund króna auglýs-
ingaskuldar er því auðvitað fárán-
leg. Blaðamönnum HP er auðvit-
að ýmislegt til lista lagt, en þeir
hafa ekki aðgang að þátttökulist-
um skóla úti í bæ. Hvað þá að þeir
finni það á sér, ef fólk er óánægt
vmeð námskeið sem það hefur tek-
ið þátt í. Og varðandi þá aðdrótt-
un, að Helgarpósturinn sé með
greinarskrifum sínum að hegna
Tölvufræðslunni fyrir að neita að
auglýsa í blaðinu, má geta þess, að
ekki er lengra síðan en í sept-
ember að fyrirtækið birti auglýs-
ingu í HP með uppáskrift Ellerts
Ólafssonar forstjóra. í grein okkar
í síðustu viku var rætt við fimm af
þeim aðilum, sem samband höfðu
við okkur í kjölfar Morgunblaðs-
greinar forstjórans. Þetta voru þrír
nemendur, sem voru að Ijúka
námi, einn af fyrsta skrifstofu-
tækninámskeiðinu og kennari,
sem fékk apríllaun sín frá Tölvu-
fræðslunni greidd í september eft-
ir að lögfræðingur hans hafði
stefnt fyrirtækinu. Á síðustu dög-
um höfum við þar að auki heyrt af
fleiri aðilum, sem kvartað hafa
undan skipulagsleysi á skrifstofu-
tækninámskeiðunum. Það skal
hins vegar skýrt tekið fram — rétt
eins og í greininni í síðasta tölu-
blaði — að gagnrýni nemendanna
takmarkast að sjálfsögðu við
kennslu þess bekkjar, sem við-
komandi sátu í. Á síðustu önn
voru t.d. fjórir bekkir og voru við-
mælendur okkar þrír úr sama
hópnum. Sömu sögu var að segja
um nemandann af fyrsta nám-
skeiðinu, en eftirfarandi var m.a.
haft eftir honum í greininni: „Ég
heyrði hins vegar frá nemanda á
kvöldnámskeiði, sem var mjög
ánægður. Það virtust t.d. vera
miklu fleiri kennarar á kvöldin."
Það er síðan ekki rétt hjá for-
svarsmönnum Tölvufræðslunnar
að viðmælendur okkar þrír hafi
verið þeir einu óánægðu í bekkn-
um. Við höfum t.d. frétt af nem-
anda, sem fékk styrk úr námssjóði
til að koma á námskeiðið og gaf
sjóðstjórninni síðan afar nei-
kvæða skýrslu um reynslu sína.
Var umkvörtunarefnið aðallega
tengt mikiu skipulagsleysi, eins og
hjá viðmælendum Helgarpóstsins
í síðustu viku. Þarna er um að
ræða fjölmenna bankastofnun og
hefur umræddur sjóður þegar
fengið nokkrar styrkumsóknir til
viðbótar vegna fyrirhugaðs náms
hjá Tölvufræðslunni. Eftir umsögn
starfsmannsins hefur stjórnin hins
vegar farið á stúfana og er að
kynna sér það, sem í boði er hjá
öðrum fyrirtækjum. Að sögn eins
stjórnarmeðlimsins vilja þeir að
vonum ekki gefa fólki þriggja
mánaða frí á fullum launum og
greiða þar að auki 80 þúsund
krónur í þátttökugjald, þegar í um-
sögn styrkþega er talað um skipu-
lagsleysi, lélegan undirbúning
kennara og annað í þeim dúr. Það
skal þó tekið fram, að annar styrk-
þegi sömu stofnunar var á sams
konar námskeiði en á öðrum tíma
dags og var hann alveg sáttur við
námið.
Að lokum má geta þess, að
Lúðvík Friðriksson, framkvæmda-
stjóri Rafreiknis, tekur undir þá
gagnrýni að skrifstofutækninám-
skeiðin einkennist af yfirgengi-
legu skipulagsleysi. Fyrirtæki
hans hefur útvegað Tölvufræðsl-
unni kennara í sumum kennslu-
greinum og segist Lúðvík ekki
lengur láta bjóða starfsfólki sínu
þá framkomu, sem það hefur mátt
þola af forsvarsmönnum skólans.
„Mitt fólk kemur ekki framar
þarna inn fyrir dyr,“ sagði Lúðvík
Friðriksson í samtali við HP.
„Kennurum er skipað að mæta,
en þeir ekki beðnir eða spurðir.
Og stundum hef ur fyrirvarinn ver-
ið nánast enginn. Síðan kemst
maður að því að tvö námskeið
hafa verið sett á sama tímann —
með sama kennaranum! Og ann-
að er eftir því. T.d. hafa mínir
kennarar þurft að búa sjálfir til
námsgögnin, því þess hefur ekki
verið gætt að hafa þau tiltæk, þeg-
ar á þarf að halda. Þarna er líka
blandað saman fólki með afar mis-
munandi bakgrunn, sem er mjög
óheppilegt. ;Það verður helst að
flokka nemendur niður og hafa
fólk saman, sem er á svipuðu stigi.
Annars gengur kennslan aldrei
nógu vel.“ JL