Íslenzk sagnablöð - 21.04.1817, Side 21

1817
42
41 ~
in med Tilíkipan af 20 martii 1815 Jarf
ei mörgum ordum ad fara, J)\í greinilig
Jiarad lutandi útíkír.íng finnft í tídind-
um fyrra árs (f. 35- 43.), Einirfta ber
J>efs hér ad minnaft, ad undireins og qvifad-
iíl ’nér í landi, ad J>eir gömlu bánkdfedlar
voru 1813 utanlands nidurfettir, voi u fumir
fvo lyndirad J>eir afhendtu alla fínafedia fyri
filfur eda gdda vöru, og bagnýttu fér annara
vanjteckíng eda trúgirni; Sumir er íagt hafi
fendt med fína gömlu fedla út um land,
Jtángad fem J>eir vifsu ad fregnin um Jjeirra
gyldisleyfi ei var komin, og fengú fvoieidis
t*lr einfaldann almúga, fem annadhvört ecki
vifsi hvada umbreiríng fyri höndum ftód,
eda enn J)á var fvo blindadur ad hugfa, ad
gömlu fedlarnir mundu rétta vid og náaptur
fullu,verdi. Msrgir leituduft og fvo vid uppá
annan margfa'dan máta ad færa fér i nyt
fedlanna verdlæckun, og J>arf ei frá J>eim
brógdum ad fegia, J>ví J)au eru nú vidáft
kunnug. Hvörfu ftórann íkada Island hafi
Jididvid vcrdlæckun hinna gömlubánkófedla
verdur ei fagt ad Jiefsu finni, J)ví á mörg-
um ftödtim eru J»eir enn J)á eí utleyftir med
J>eim nýu rikisbánkafedíúm; Enn eptir öll-
um líkindum mundi lá íkadi, ef Konúngur
vor hcfdi líka lagr á Island , eptir iöfnúdi,
Jann íliatt fem lagdur var á alla fafteign í
Danmörku, til ad géfa Jieim nyú fedlum
vedfé, fyrir fleftum hafa ordid óbæriligur.
Ad bændur her í landi, ad fvo ftöddu, eru
grunfamir vid og rregir til ad taka ámcti
J>eim nýu fedlum, er Jieim cinganveginn
láandi, Jiví reynflan hefir fýnt Jieim ad
bánkófedlanna verd umbrettift fliórt, án Jiefs
ad mcnn í J>efsu fiarlxga landi géti fengid vit-
neíkiu J>arum í tækan tíma til ad varaft
niifsir eignar finnar. peirrar umbreitíngar
og berrunar, er íkédi i fslands kauphöndlun-
*r frelfi vid framandi piódir, med Tilikipan
af 11 ta feptbr. f. á., er gérid í fyrra árs
tídindum (f. 44.) eins og hennar er ádur
minft hér ad framanverdu og J)arf hann Jpví
ei frekar ad ítreka ad ýefsu finni.
Frá Vijinda og Bókmmta áftandi á fs--
landi er J>ad ad fegia: ad árid 1805 vard
tóluverd umhreitíng í kénflumátanum vid
íkólann á Befsaftödum, undircins og J>ad
ftiórnarrád er annaft háíkólann og hina lærdu
íkóla hafdi J>vítil leidarkomid, ad yfir íkól-
ann var fettur nýr embættismadur Lector
theologiæ, pú Prófáftur, Hra Sreingrímur
Jónsfon. Adur var íkólanum íkipt í tvo
flocka, er kölluduft efri og nedri beckur,
og í hvörium J>efsara kéndi hinn fami allr
J>ad er læraft átti. Um hríd hafdi hönum
verid Ikipt í J>riá flocka, J>egar prír kéndu.
Skólanieiftarinn (Rector) kéndi J>eim er lein-
gra voru komnir í íkóla-lærdómi; Lócátur
(Conrector) hinum ; vard J)á hvörr fyri fig
ad vera eins vel heima í öllu erkénna íkyldi,
í látinu og nýa Teftamentifins útieggíngu,
í rrúarbragdalærdómum, fagnafrædiog landa-
J>eckíngu. Nú vard fú umbreiríng, ad J>rír
kénnendur meddeila lærifveinum í bádum
beckium hvör J)au vífindi er hönum eru
ætlud, fumt er ként öllum fameiginliga af
hinum fama, fumr hvörium flocki fyri fig,
eptir J>ví fem menn hugfa bezt henri. pefsi
rádflófun giörir J>ad ad verkum, adkénnend-
ur eigu hægra med ad vanda kénníngu fína
J>egar einn J)arl eí ad hugfa fyrir óllu, held-
ur ad eins J>ví fem honum er ætlad ad kénna.
Enn á annan hátr var kcnnendum giörd til-
fögnin nockud fyrirhafnarmeiri enn verrd
hafdi ádur. Medan íkóli var i Skálholti og
eins í Reykiavík (J>ad fama má og fullyrda
um Hólaíkóia) var aldrei láúna eda grííka
(J>ad nýa Teftamenti var öll fú gríika er J;á
var lefin í íkólanum) utlögd af kénnarant m
fyri læriíveinum. Eptir ad bútd var ad hlída