Morgunblaðið - 25.08.1965, Blaðsíða 10

10
MORCUNBLAÐIÐ
' Miðvikudagur 25. águst 1965
Styrjöldin í Vietnnm
Hvað er að gerast þar nú? - Er stór-
styrjöld framundan í Asíu?
FLEIRA er fólgið í striðinu í
Viet Nam, en það sem sést á
yfirborðinu. Ástandið hefur
breytzt frá því að vera slæmt
til þess að vera enn verra og
meira þarf til en bandariskar
hersveitir til þess að breyta rás
atburðanna. Þetta er skoðun
Kobert P. Martin og Sol W.
Sanders, en þeir eru báðir blaða-
menn hjá U. S. News og World
Report og hafa fylgzt með styrj-
öldinni í Viet Nam frá upphafi
hennar.
Atburðarásin hefur nú neytt
Bandaríkin út á hengifLug stór-
styrjaldar í Asíu.
Bandarískar hersveitir og
bandiarísk hergögn eru nú notuð
í styrjöldinni í æ ríkara mæli og
muinu aukast síðaæ. Þessar ráð-
stafanir hafa verið gerðar í því
skyni að sjá svo um, að þetta
stríð sé ekki tapað, hversu mikið
sem l'áta verðuæ í sölurnar fyrir
það.
Áður en styrjöldinni í Viet
Nam lýkur má vera, að hún
verði þá búin að vera umfangs-
mieiri og kostna ðars amari en
Kóreustríðið.
Ástæðurnar fyrir hinum nýju
ráðstöfunum Bandarí'kjamanna
eru ijósar: Ástandið í stríðinu
verður í æ verra. Augljóst er, að
hermenn Suður-Vietnam munu
ékiki geta unnið styrjöldina einir
saman
Sarnt er það þamnig, að Banda-
ríkjamenn dragast æ lengra inn
í styrjöld, sem þeir hafa hingað
til aJdrei haft neina herstjóm L
Yfirráðin hafa verið í höndum
hershöfðingja í S-Viet Nam. Þeir
taka þær ákvarðanir, sem máli
skipta. Bandarískir liðsforingjar
og hermenn lenda oÆt í bardög-
um, sem einstaMingar, sem ekk-
ert vald hafa nema vera til leið-
beiininga. Aðgerðir bandarískra
herdeilda eru takmarkaðar af
herfrseðingum frá S-Viet Nam.
Kommúnistar hafa verið hins
vegar naar hvar vetna í sóikn.
Yfirráð yfir miklum hluta sveita
héraðanna í öllu S-Vietnam er
annað hvort í hömdum Viet Cong
kommúnista . eða þá ótrygg.
Örugga stjórn vantar. í S-Viet-
nam er ekki fyrir hendi nein
raiumveruleg hollusta gagnvart
einni ákveðinni stjóm. Samgöng
ur út um s'veitirnar eru mjög í
moiium.
Eins og er verður að sjá
300.000 flóttarnömnum frá land-
svæðum, sem kommúnistar ráða
yfir, farborða á yfirráðasvæðum
S-Vietnam stjórnar. Hrísgrjóm,
sem ekki alls fyrir löngu voru
útflutningsvara, eru nú flutt inn
frá Bandaríkjunum. Jafnvel salt
er orðið hörgulvara í bongumum.
Eftir 11 ára styrjöld, sem haft
hefur á sér svip skæruhemaðar,
eru hersveitir S-Vietnam nú um
,550.000 manns mjög dreifðar og
þunnskipaðar. Mestur hluti ber-
sveitanna Yæst við að reyna að
verja þorp en beztu hersveitimar
ráða ekki yfir fullum mætti sín-
um og em þreyttar af því að
verjast sífelldium árósum.
Þeir Bandaríkjamenn, sem
hafa langa reynslu af þessu
undarlega stríði, eru mjög þeirrar
skoðunar, að eitthvað meira
iþurfi ’til en mikinn fjölda her-
manna og mikið magn hergagna
frá Bandaríkjunum, til þess að
breyta rás atburðanna.
Staðreyndin er sú, segja þessir
Bandaríkjamenn, að það er kom-
inn tími tiþ að ná yfiirráðum í
þessu stríði — lóta sér ekki
nægja sameiginleg stjóm í hern-
aðaraðgerðum, en að biása ein-
hverjum dug og getu í ríkisstjórn
S-Vietnam.
Herstyrk varið til einskis.
Bandaríkjamenn í Vietnam
eru skelfingu lostnir yfir getu-
leysi S-Vietnambúa til þess að
vígbúa þann liðsfjölda, sem þeir
hafa yfir að ráða. Liðihlaup em
tíð og það kemur stundum fyrir,
að menn gerast liðhlaupar mitt
í orrustu. Bngar veruilegar ráð-
stafanir em gerðar til þess að
ná í liðhlaupa aftur. Þegar her-
þjónusbu er lokið, geta hinir
ungu menn farið úr hemum.
Þjálfaðir hermenn fara þannig
forgörðum
Etftirfarandi er haft eftir hátt-
settuim bandarískuim liðsforingja:
„Mesta hætta okkar er nú, að
ein af herdeildum okkar frá S-
Vietnam er í þann mund að taika
óikvörðun um að ganga í lið með
andstæðingum okkar af því að
hún haldi þetta ekki lengur út.
Ef slíkt gerðist, gæti það hlaðið
utan um sig líkt og snjóþolti, og
áður en maður veit af, gætu
kommúnistar verið búnir að fá
í lið með sér stóran hluta af her
S-Vietnam. Þessi ótti, sem aðeins
er látin í ljós á milii manna en
ekki opinberlega, er að verða al-
roeonur. Sú kvörtun heyrist að
hershöfðingjar S-Vietnam geti
hvorki stjórnað í styrjöldinmi eða
séð um landsstjórnina.
Sannleikurinn er sá, að sum-
ir heróhöfðiingjanna eru mjög
færir menn, einkum ef þeir fá
að taka þátt í hernaðaraðgerðum
styrjaldarinnar, en herforingjam
ir. svo og hinir 20 hershöfðingjar
sem skipa þýðingarmestu stöð-
urnar annars staðar, eru allir
mjög flæktir í stjórnmálavafst-
ur. Mitkil afbiýðissemi og sam-
keppni ríkkr á meðal þeirra.
Pólitíkin gýs upp bæði á meðal
seðri og lægra settra herfor-
ingja. Sumir hinna bezifcu þeirra
bafa misst stöður sínar, sökum
þess að þeir voru röngu megin
í hinum ýmsu valdatökutilraun-
um. Þrír beztu hershöfingjar
landsins hafa verið semdir úr
landi sem sendiherrar.
Á meðan að á hinum blóðugu
bardögum stóð, sem fyrir
skömmu urðu við Dong Xoai,
voru næstum allir æðstu herfor-
ingjar S-Vietnam í Saigon önn-
um kafnir vegna stjórnmála-
deilu en hugsuðu ekkert um
stríðið.
Útkoman er þessi: Margir
Bandaríkjamenn og S-Viietnam-
menn álíta herforingija S-Viet-
nam ekki færa um að standa í
styrjöld og fara með landsstjórn-
ima um leið.
Svartsýni í Saigon.
í höfuðbonginni gerast íbúarn-
ir sem hafa búið við böl stríðsins
í 25 ár æ svartsýnni. Almennt
viðhorf gagnvart síðustu her-
stjiómiinni, sem mynduð hefur
verið, eru þau, að hún roun ekki
endast lengi.
Bkki aðeins eru ýmsar mat-
vörur af skornum skammti, hetd-
ur hafa tilraunir til þess að
binda endi á hamstur og brak
með þessar vönur ekki borið
mikinn árangur. Rafmagnslíniur,
sem liggja inn í höfuðborgina
ofan úr sveitinni í kring, eru oft
rofnar og valda þannig rafmagns
leysi eða rafmagnsskömmtun
tvo eða þrjá tíma á dag. Ríkis-
stjórnin hefur látið setja her-
lögregilumenn á vörð á götunum
á kvöldin, en óttinn við spreng-
ingar af völdium hermdarverka-
manna eða sprengjur sem komið
hefur verið fyrir einlhversstaðar,
er meiri nú en nokkru sinni áð-
ur.
Svartsýnin í böfuðborginni
eykst vegna þess, sem er að ger-
ast í öðrum hlutum landsins.
Hemaðarilegar ástæður virðast
nú kirefjast þess, að mikilvægar
borgir í suimum héruðum iands-
ins verði látnar af hendi vegna
þess að ekki sé unmt að verja
þaar.
Að minnsta kosti sex slíkir
staðir hafa verið yfirgefnir síð-
ustu vikumar — annað hvort
vegna þeirra árása, sem á þær
voru gerðar eða einfaldlega af
þeim ástæðum, að talið var
útilokað að verja þær.
Sannleikiurinn er sá, að stjórn-
rn hefur ekki þann herstyrk, sem
nauðsynlegur er, til þess að halda
yfirráðum yfir samgönguleiðuim,
þeim, sem mesta þýðingu hafa,
og til þess að vernda þorp og
ihafa varalið að aufki til þess að
elta uppi henmenn kommúnista.
Varalið Saigon borgar, sem í
eru að jafnaði 10 hersveitir sýna
mikil merki þreytu. 1 því er nú
ein hersveit, sem notuð er til
þess að halda uppi öryggi í höf-
uðborginni.
Önnur Kórea?
Bandarískium liðsforingjum
fór að verða það ljóst á s.l. vori,
að bandarískir leiðbeinendur og
taikmörkuð not sjóihers þeirra og
flota, myndu ekki nægja til þess
að bæta hernaðarjafnivægið í
Vietnam.
Nú balda þessir sömu liðsför-
ingjar því fram, að það sé jafn-
Ijóst, að Bandaríkin séu fet fyrir
fet á leið inn í meiri háttar
styrjöld á meginlandi Asíu.
Mjög útbreidd styrjöld á landi
í Viefcnam myndi verða miklu
erfiðari viðureignar en Kóreu-
styrjöldin var. Landslag og
loftsl'ag í Vietnam yrðu miklu
meiri vandamál en í Kóreu. Þar
að auki veitti nær ölil þjóðin i
S-Kóreu stuðning sinn í styrjöld-
inni þar. Stjórn Syngman Rhee
var einræðisstjóm, en það var
mijög öflug stjórn og naut að
minnsta kosti á rneðan á styrj-
öld stóð stuðnings almemnings.
Unnt var að halda uppi sam-
felldri varnarlínu í Kóreu. Með
því að beita þar stórskotaliði og
flugvélum var unnt að halda aft-
ur af her kommúnista, sem var
fjölmennari.
Fyrir Band'aríkjamenin saman-
stendur Vietnam — nú og um
ófyrirsjáanlega framtíð — af
fjölda hólfa, sem flest em á aust-
urströndinni, og eru raunveru-
lega kerfi af virkjum, svipuð
þeim, sem frumbyggjar Banda-
ríkjanna höfðu gagnvart Indíán-
unum í kring. Langur tími mun
líða, áður en unnt verður með
nokkru móti að tengja þessi hólf
saman, og enginn möguleiki virð
ist væntanlegur á því að koma
upp öruggri víglínu, eins og
Bandaríkjamenn höfðu í Kóreu.
Fyrstu meiri háttar orrusturn-
ar milli Bandaríkjamanna og her
flokka kommúnista munu skipta
miklu máli. Atburðarásin í þess-
ari styrjöld hefur mikið sálrænt
gildi, og því myndu kommúnistar
reyna að ná bandarískum her-
flokkum í gildrur og þurrka þær
út. Ef bandarísk aðstoð af þessu
tagi reynist gagnslaus myndi
vema breytt bil á mil'li kommúni-
ista og fullkominnar valdaupp-
lausnar í Saigon.
Bandarískir herforingjar hins
vegar hafa fullan hug á að sýna
kommúnistum, að hinir síðar-
nefndu eigi ekkert svar við öfl-
ugri herbúnaði Bandaríkja-
manna, hreyfanleika þeirra og
herforystu.
Hver stjómar í styrjöldinni?
Það er áliti'n brýn þörf á því af
mörgum bandarískum liðsforingj
um að taka herstjórnina í stríð-
inu úr höndum hershöfðingja
S-Vietnam. Það sem hinir fyrr-
nefndu kysu allra sízt, væri sam-
eiginleg herstjórn varðandi allar
hernaðaraðgerðir.
Bandaríkin hafa ekki krafizt
sameiginlegrar herstjórnar fram
að þessu, vegna þess að fjöbnenn
ar bandarískar sveitir tækju ekki
þátt í bardögum, og til þess að
koma ekki við viðkvæmar til—
finningar S-Vietnammanna. Báð-
ar þessar ástæður eru nú taldar
tilheyra fortíðinni.
Háttsettur hershöfðingi frá S-
Vietnam sagði nýlega óopinber-
lega, „að sameiginleg herstjórn
yrði að koma til og Bandaríkja-
menn ættu að koma henni á ein*
fljótt og unnt væri“. Enginn hers
höfðingi myndi þora að segja
þetta opinberlega af ótta við, að
verða þá fyrir hörðu aðkasti
æstra þjóðernissinna í Suðuiv
Vietnam.
Eins og er þá eru reglurnar
um, hvenær og hvar nota má
Framhald á bls. 19
Helmingur Suður-Vietnams mun nú vera á valdi kommúnista.
Bim og sjá má af kortinu, ráða hersveitir S-Vietnam og Banda-
rikjamanna einkum yfir borgum meðfram ströndinni, sem eru
nánast í hólfum, sem víða eru umkringdar aí skæruliðum
> kommúnista.
Hermenn frá Bandaríkjunum ganga á land í Vietnam. Eftir því sem hermönnum Bandaríkjanna
hefur verið fjölgað þar, hafa þær raddir orðið háværari, sem krefjast þess, að Bandaríkin fái
að ráða meiru í styrjöldinni.