Morgunblaðið - 25.08.1965, Blaðsíða 15

MORGUNBLADIÐ
15
MiOvikudagUr 25- águst 1965
ÞESSI grein birtist í sænska vikuritinu Motor, sem er mjög mik-
ið lesið af bifreiðaeigendum í Svíþjóð, enda gefið út af Motor-
mánnens riksförbund — bifreiðaeigendafélagi Svíþjóðar. Þessi
félagsskapur veitir félögum sínum margháttaða aðstoð, rekur
m.a. ferðaþjónustu víða um land, sem veitir upplýsingar um
staði, skipuleggur ferðalög og annast fyrirgreiðslu fyrir þá, sem
íerðast vilja í eigin bílum.
Höfundur greinarinnar er hinn kunni sænski teiknari, Gunnar
Brusewitz, en hann er starfandi teiknari hjá Svenska Dagblad-
et og er auk þess frægur fyrir dýrabækur sínar og myndskreyt-
ingar ýmissa kunnra bóka.
Ég snaraði þessari grein vegna þess öðru fremur, að mér þótti
hún skemmtileg. Vel má og hafa í huga, að það gæti verið hollt
íslendingum og ætti að auka skilning þeirra á hinu útlenda
ferðafólki, sem heimsækir landið á sumrin, að fá að vita, hvað
erlendir ferðamenn segja um landið, þegar heim kemur.
Sumum finnst grein Brusewitz ef til vill dálítið gráglettin, en
svo mikið er víst, að ekki er sú glettni sprottin af illvilja og
ekki dregur hún úr auglýsingagildi greinarinnar.
Eirikur Hreinn Finnbogason.
eftir Gunnar Brúsewitz
ISLAND, sögueyjan sígilda.
Enn á okkar dögum ber svo
margt af því ,sem um hana er
sagt, öll einkenni skáldskapar.
Hin skóglausa eldfjallaey dyl-
ur sig gjarna að baki þoku-
slæðum löngu viðtekinna skoð
ana. Ef ísland berst í tal, er
það ósjaldan afgreitt svo, að
það sé úr hófi rigningasamt,
kalt og lítt vingjarnlegt ferða
manni. Þar sé allur matur
Steiktur í hvallýsi og allt lykti
af ull og fiski.
Löngunin til að komast að
sannleikanum um þessa gömlu
víkingaey eykst vitaskuld um
allan helming andspænis svo
augljósum ýkjum, sem eru að
auk oftast, ef að er gáð, runnar
undan rifjum fólks, sem aldrei
hefur landið augum litið eða
í mesta lagi setið og bölvað í
biðsalnum á Keflavikurflug-
velli, meðan það beið þess að
veðrið leyfði Ameríkuvélinni
flugtak.
Við lesum ljóðlínumar, sem
Hávamál beina til ferðamanns-
ins, og skiljum ómótmælanleg
an sannleik þeirra:
Sá einn veit,
er víða ratar
ok hefr fjölð of farit, . . .
Með Hávamál í annarri
hendi, og regnhlíf í hinni (af
öry ggisástæðum), hefur hinn
forvitni ferðamaður innreið
sína í Reykjavík og kemst eftir
nokkra klukkutíma að því, að
flest á íslandi er betra en al-
mannarómur hafði gefið hon-
um tilefni tii að álíta. Hann
uppgötvar nýtízkulega og næst
' urn fagra borg ljósmálaðra
húsa með allavega litum járn-
þökum. Hann kemst að því,
sér til undrunar og hrifningar,
að máltiðin sem hefur verið
töfruð fram á hinu mjög svo
glæsilega hóteli „Sögu“ stenzt
algerlega samanburð við það,
sem hann fær í beztu matsöl
um Parísarborgar, og þó að
hann þefi út í loftið í ein-
földu greiðasölueldhúsi í von
um að finna lykt af hvallýsi,
ber slíkt engan árangur. Og
þegar hann hefur náð sér eftir
fyrstu áhrifin af morgunverð-
arreikningnum (te og ristað
brauð), sem hefur að niður-
stöðutölu 25 krónur ,og orðið
þess vís, að allt slíkt verður
miklu blíðara ásýndum, ef því
er deilt með 8,30, þá hefur
hann og uppgötvað, að einnig
talið um h’ina éhugnanlegu dýr
tíð á íslandi, heyrir þjóðsög-
unni til. Ekki verður að
minnsta kosti merkt, að dýr-
ara sé að lifa þar en heima
í Svedala.
Vegarmerkin eru ennþá eink
um ætluð ríðandi mönnum
með góða sjön.
HÁVAÐASAMT FÓLK
En fyrst ofurlítið last, áður
en loftið verður of tilbreyting
arlaust.
Við héldum t.d. í einfeldni
okkar, að íslendingar væru
þunglyndir, elskuðu þögn
hinna víðáttumiklu eyðilanda,
og létu aðeins við hátíðleg
tækifæri falla eina og eina
kjarnyrta vísdómssetningu
höggvandi rúnamáli. Sú varð
sannarlega ekki reyndin. ís-
lendingar elska óp og hávaða,
að því komumst við fljótt.
Hvergi nema í Japan höfðum
við merkt aðra eins áráttu
fyrir glamurmúsik og á ís-
landi — hún herjar eins og
óstöðvandi umferðapest og
gerir sín vart við mjög svo mis
munandi tækifæri.
Sá, sem ferðast eitthvað að
ráði í langferðavögnum til að
kynnast þessu stórkostlega
landi, fær að pínast í ríkum
mæli undir þessum miskunnar
lausa glymjanda. Marga
klukkatíma samfleytt fá vesa
lings hljóðhimnurnar hans ekki
andartakshvíld. Seinast engist
hann eins og maðkur undan
svipuhöggum hávaðans og
væri næst skapi að kasta sér
skránni og vilja ekki annað.
íslenzki vagnstjórinn, sem rík-
ir með einræðisvaldi yfir glym
skratta sínum, svelgir allt með
sama hvimleiða hófleysinu:
glamurmúsik, messur, verð-
bréfaskráningu, síldarfréttir,
andleg lög og óperuaríur.
Hvernig langferðavagnarnir
troða sér yfir hinar mjóu
brýr, er eitt af undrum ís-
lands, á borð við eldfjöll og
hveri.
út um gluggann og láta hljóð-
an og svartan eldgíg við veg-
arbrúnina gleypa- sig. Hann
verkjar í höfuðið og augnaráð
ið flöktir í angist yfir hinu ægi
fagra landslagi, sem hann fer
seinast að hata. í hinni skefli-
legu framtiðarsýn Georges Ör-
wells „1984“ er talað um,
hvernig tilfinning fólksins fyr-
ir fegurð sé eyðilögð með heila
þvotti, þannig að brugðið sé
upp fögrum sýnum, en látin
fylgja þeim allskonar óhugnan
leg hljóð. Á þann hátt verður
fegurðin loks að fyrirbrigði,
sem fólkið setur í samband
við kvalir í eyrum og almenn-
an viðbjóð.
íslendingar ættu að lesa Or-
well. Þá gætu þeir séð, hvé
afleit áhrif svona hávaði getur
haft.
Eini munurinn á glamur-
músikóðum raggarabíl á Kóngs
götunni í Stokkhólmi og ís-
lenzkum langferðavagni er sá,
að þeir í raggarabílnum velja
aðeins glamurmúsikina úr dag
íslenzku malarvegirnir fara
ekki vel með lakkiff á bílnum.
Þaff er áhyggjuminna aff eiga
ekki bílinn sjálfur.
Góðir íslendingar! Ef þið
viljið fá útlendinga til að ferð
ast á ykkar yndisfögru áætlun-
arleiðum, hlýðið þá vingjarn-
legri ráðleggingu: Lokið sem
oftast fyrir viðtækið í vagnin-
um, ef ekki er hægt að fjar-
lægja það með öllu. Rikjandi
ástand er óþolandi og óhæft
í landi gamallar og fagurrar
menningar.
BEZT AÐ VERA SINN
EIGÍN EKILL.
Hinn forsjáli ferðamaður kýs
með öðrum orðum að vera sinn
eigin ekill á íslandi. Og vissu-
lega er það merkilegt ævntýri,
þeim, sem vanur er að troða
sér áfram að sumarlagi á veg-
um bílmargra landa, að aka
bifreið á íslandi. Hinir 190 þús.
íslendingar búa flestir í kaup-
stöðunum og úti við strendurn-
ar. Inni í landinu er eigi fá-
títt, að maður aki marga tugi
kílómetra án þess að rekast á
nokkra hræðu á veginum. Til
lengdar getur þetta orðið næst
um óhugnanlegt.
Enginn skyldi þó ætla að ís-
lendingar séu ekki birgir af
vélknúnum tækjum. Þvert á
móti, enda þótt vélvæðingin
gengi hægt í fyrstu. Alllangt
fram á þessa öld var hesturinn
næstum eina samgöngutækið,
og vegi í nútímaskilningi þess
orðs, fóru þeir ekki að leggja
fyrr en milli 1920 og ’30. Það
var ekki fyrr en um 1930, að
fyrsti bíll'inn komst eftir mörg
söguleg ævintýri milli Reykja-
víkur og Akureyrar, sem er þó
næststærsti kaupstaður lands-
ins. Járnbrautir eru engar á
íslantíi.
Þrátt fyrir þetta ástand í
vegamálum voru árið 1928 um
600 vélknúin ökutæki á eynni
— í ár er tala þeirra um 30.000.
Af því eru allmörg bifhjól,
sem hlotið hafa hið kurteislega
gælunafn „bílungar". HvaS seg
ir Ove Fundin um það? (Fund
in er frægur sænskur bifhjóls-
ekill og margfaldur methafi 1
bifhjónaakstri. — Þýð.).
Úti á landsbyggðinni eru
jeppi og Landrover algengastir,
enda er það heppileg ráðstöf-
un. Vegirnir eru nefnilega
svona og svona. Sem bílvegir
eru þeir kannski, þegar bezt
lætur, svipaðir því sem tíðk-
aðist hjá okkur milli 1920 og
1930. Eina langa steypta hrað-
brautin er sú, sem nú er verið
að leggja milli höfuðstaðarins
og amerísku. herstöðvarinnar 1
Keflavík — tæplega 50 km.
leið. Hitt eru aðallega mjóir
þjóðvegir úr grófri hraunmol
— vegir, sem eru sannarlega
óþægilegir fyrir lakkið á bíln-
um. Þegar maður ekur þessa
vegi, er einna líkast því sem
vélbyssuskothríð dynji á aur-
brettunum og hætta á stein-
kasti er stöðug og jcfn.
Sérstaklega erfitt hefur ver-
ið að fást við hinar óteljandi
straumhörðu jökulár, sem falla
niður eftir fjallshlíðunum. Ekki
var hafizt handa fyrr en eftir
1920 við að gera brýr fyrir
þungaflutninga, en einmitt brú
argerðin hefur val'dið byltingu
í samgöngumálum landsins.
Enn skortir þó vegarsamband
við suðausturhluta eyjarinnar,
þar sem landið er skorið sund-
ur af fjölmörgum smáum og
stórum vatnsföllum úr Vatna-
jökli, sem ofan á allan annan
óþverrahátt breyta um far-
vegi, þegar þeim býður svo við
að horfa. Þar er um að ræða
tæknilegt vegagerðarvandamál
af æðri gráðu handa verkfræð-
ingum framtíðarinnar að sigr-
ast á.
En eitt gengur hinum út-
lenda bílstjóra illa að skilja
í þessu sambandi, og það er,
hvers vegna þær brýr, sem
til eru, skuli vera svo einkenni
lega mjóar, að það gengur
kraftaverki næst að langferða
vagnar af venjulegri stærð
skuli geta þrengt sér yfir þær.
(Feitlagnar pérsónur, sem ferð
ast fótgangandi á íslandi hafa
er þær fara yfir þessar brýr,
ríka ástæðu til að minnast hina
sígilda andvarps Sams Arks:
„Eftir að hafa troðið mér gegn
um Simplongöngin breiði ég
mig nú yfir Pósléttuna“.)
TAKTU BÍL Á LEIGU
Sjálfsagt er óþarfi að skýra
það nánar, eftir það sem þegar
hefur verið sagt, hvers vegna
sá, sem sárt er um bílinn sinn,
ætti að hugsa sig um tvisvar,
áður en hann tekur augastein-
inn sinn með sér til íslands.
Aftur á móti v*il ég fortaka-
Framh. á bls. 16.