Morgunblaðið - 05.11.1970, Blaðsíða 3

MORiGUN'BtLAÐIÐ, FIMMTITÐAGUR 5. NÓVEMBER 1970
3
- Kosningarnar
Framhald af bls. 1
; hafi talningar. Má búast við end
urtalningu þar.
f Vlða eru úrslit öldungadeild-
ar'kosninganna athyglisverð, ekki
| sízt í Kaliforníu, New York,
s, Tennessee, Ohio, Conneoticut og
Illinois.
1 Kaliforníu áttust þeir við
George Murphy fyrrum kvik-
myndaleikari, nú frambjóðandi
republikana til endurkjörs, og
nýliði á sviði stjórnmála John
Tunney að nafni, sonur Gene
Tunney fyrrum heimsmeistara í
hnefaleik i þungavigt. Þótt Ron-
ald Regan rikisstjóra og repu-
blikana tækist að halda embætti
sinu með um 900 þúsund at-
Jamcs Buckley
kvæða meirihluta, felldi Tunney
Murphy og sigraði með yfir-
burðum. Er þessi ósigur Murph-
ys talinn mikið áfall fyrir Nix-
on forseta, sem lagði Murphy
mikið lið í kosningabaráttunni.
Verða nú báðir öldungadeildar-
þingmennirnir frá Kaliforníu
demókratar, en það hefur ekki
gerzt síðan fyrir borgarastyrjöld
ina í Bandaríkjunum á árunum
1861—65.
í New York voru þrír fram-
bjóðendur í kjöri, Charles Good-
elh sem verið hefur þingmaður
repúblikana en átt í deilum við
Nixon forseta, Richard Ottinger
friaimbjóðandi demókrata, og
Jameis Buckley, sem er íhalds-
maður og naut stuðnings Nixons.
Fóru leikar þaninig að Buckley
var kjörimn með um 2,3 milljón-
um atkvæða, Ottingar hlaut 2,1
milljón, en Goodell 1,4 milljónir.
Þótt Buckley sé kjörinn sem
frambjóðandi íhaldsmanna, er
vist að Nixon á stuðnimg hans
vissan í flestum málum.
Albert Gore hefur verið öld-
ungiadeildarþingmaður fxá Tenn
essee frá árinu 1952, og var nú
enm einu sinni í framboði ti'l end
urkjörs. Tapaði hann að þessu
simmi fyrir frambjóðanda repú-
blifcana, William Brock, sem
sigraði með 554 þúsund atkvæð-
um gegn 509 þúsund.
í Ohio kepptu þeir Robert Taft
finambjóðamdi republikana og
Howard Metzenbaum firambjóð
andi demóknata um þimgsætið,
sem demókratar hafa skipað und
anfarin ár. Taft er þekkt nafn
í Ohio, því faðiir frambjóðamd-
ans var um langt skeið þingmað
fcr rfkisins og aíi nm» Wiilliam
Howard Taft, forseti Biandia-
ríkj'anna árin 1909-1913. Fóru
leifcar svo að Robert Taft tókst að
fella Metzenbaum, en mjótt var
á mununum. Hlaut Taft rúm-
lega hálfa aðra milljón atkvæða,
en Metzenbaum tæplega hálfa
aðra milljón.
1 IRinois kom einnig þekkt
nafn fram á stjórnmálasviðið að
þessu sinni. Er það Adlai E.
Stevenson þriðji, sem bauð sig
fram fyrir demókrata. Faðir
hans og nafni var um langt skeið
þingmaður demókrata og tviveg-
is framibjóðandi fliokksins við
forsetakosningar. Repubiikanar
skipuðu þingsæti það, sem nú
var kosið í, og var þingmaður-
inn Everett McKinley Dirksen,
sem lézt fyrir skömmu. Við lát
Dirksens tök republikaninn
Ralph Tyler Smith við þingsæt-
inu, og var nú í framboði fyrir
flokk sinn gegn Stevenson. Stev-
enson bar sigur a-f hólmi og fékk
um 450 þúsund atkvæða meiri-
hluta.
Ótaldir eru þrír öldungadeiid-
arþingmenn, sem mjög eiga eft-
ir að koma við sögu í Banda-
ríkjunum, en það eru þeir þrir
menn, sem líkl'egastir eru taldir
sem forsetaefni demókrata við
kosningarnar 1972. Þetta eru þeir
Hubert Humphrey, fyrrum vara-
forseti, Edmund Muskie, þing-
Edmund Muskie
maður frá Maine og Edward
Kennedy, þingmaður frá Massa-
chusetts. Náðu þeir allir kosn-
ingu i gær, og það með yfirburð
um. Humphrey hlaut 58% at-
kvæða í Minnesota, Muskie 63%
í Maine og Kennedy 63% í
Massachusetts. Hafði þeim öll-
um verið spáð yfirburða sigri,
og komu þeir því ekki á óvænt.
Þó má benda á að þegar Kenn-
edy var kjörinn á þing fyrir sex
árum hlaut hann um 74% at-
kvæða, en þess ber að geta að
þá lá hann i sjúkrahúsi eftir
flugslys og naut almennrar sam-
úðar.
Fulltrúadeildin
AUdr þimigimiemn Fuilltrúadeild-
airiinnar, 435 a0 töliu, eru kjörndr
Edward Kennedy
á tveggja ára fresti. Fyrdr kosin-
inigar var dkiptiing þingisætanma
þammiig a@ demókratar áttu 243
®æti auk þess seim þrjú sæta
þeirra voru ósíkipuð, em repú-
blikanar áttu 187 ®æti og tvö,
sem voru óakipuð. Urslit uirðu
þau í gær að demókratar hlutu
254 iwenm kjöma o,g mepúblik-
amar 180 en úrslit eru ókumm í
eimu kjördæmi. Bru þetta óvenju
'litlar breytimigar á fýligi flokfc-
amma oniðað við kosmdmgar á
mniðju kjörtiimatoili foriseta, því
vemjam hiefur verið að flokkur
fonsetains miissi imin meira fylgi
en nú varð.
Of lamgt mál er að teija hér
upp eimstaka fraimbjóðendur. Þó
má til ganrams geta þess að nú
náði jesúítapresturinm Robert F.
Drinan kjöri i Massaehus-
etts, og felildi bæðii frambjóð-
aruda repúblíkana og demókrata.
Verður hamm fyrsti kalþólslki
presturkin, sem fær ®æti á
B ain'daríkjaþi'ngi.
Ríkisstjórar
Umidamfarim tíu ár hafa repú-
bl'íkanar stöðugt uinmið á í ríkis-
stjóratoosniniguim, og fyrir kosn-
inigairmar í gær höfðu þeir ríkiis-
stjóira í 32 ríkjuim, en demókrat-
ar í 18. Ríkisstjórar voru nú
kjörnir í 35 rikjuim, oig höfðu
repúblíkamar gegnt embættum í
24 þeinra en demó'kratar í 11.
Búizt hafði verið við að
demákratar yninu eitt’hvað af rík-
isstjóraembættum frá republik-
önium, em stórsigur þairra var
það, sem helzt fcom á óvart í
þessuim kosminguim. Þegar t'aflm-
imgu vair lokið í 32 þeirra 35
ríikja, sem kosið var í, höfðu
demókratar fengið 20 rilkisstjóra
kjörma en repúhiífcamar aðeims
12. Lokatöluir voru ekki komm'ar
frá Maime, Rhode Islamd og
Micbigan, em búizt var við að
demófcratar mæðu kjöri í tveim-
ur fynnnefndu ríkjumum, em
repúblikanar í Michigan, Fari
svo verður skiptimg ríkisstjóra-
embættanna þamnig að demó-
kratar Skipa 29 þeirra, em nepú-
blíkamiar 21.
Mörg þefckt nöfn komu við
sögu rík isstjórakosn inigamma að
þessu sinmi. Má þar fyrst telja
Neflson Rockiefeller, sem niáði
enidurkjöri sem nlkisstjóri New
York. Hanm baiuð sig nú friam
í fjórða Skipti, og er það eins-
dæmi í sögu níkisinis að sami
miaðurimn geigmi rikiisstjóraiem-
bæitJtiniu fjögur kj'örtímabil í röð.
Rnaimtojóðamdi demókraitia vtar
Artíhur Goidbeng fyxrum ráð-
herra í stjjórn Kenmedys forsieta,
hæstaréttardómari og aðaillfull-
tnúi hjá Sameinuðu þjóðunum.
Naut hianm me'ðal anmlars stuðn-
inig8 Lindsays borgansitjóna í
New York. Kjörsóton vaa- óvemju
miStíi og sigraði Rockiefefflier
gflæsiilega, hl*aut hamm um 3,1
milljón atkvæða, en Goldberg
2,4 millljónir.
í Alalbama var kjörinm George
C. Wallace, og hiliaut hamm um
80% atlkvæðia, emda emginm
republíkami þar í framfooði.
Wafl'liace var áður ríkissfjóri í
Aiabama árin 1963—67, en gat
lögum samfcvæmt e&ki boðið sig
fram á mý við kosmingarnar í
nióvember 1966. Fór þá kona hams
í framíboð og náði kjöri. Húrn
lézt á miðju kjörtímabili.
Wallace bauð sig fram utan-
fidktoa við fiorsetaikosmdnigarnar
1968, og siguir hanis í gær úti-
iokar erngan veginm forsietafram-
boð árið 1972,
Þrátt fyrir mikið fyflgi Ed-
wards Kennedys öldumigadteifldar-
þinigmamns í Massachucetts var
repulblitoaninm Framcis Sargemt
kjörinm þar ríkisstjóri, en hanm
hefur igtegnt embættimu undam-
farin tvö ár, eða frá því þáver-
andi ríkiisstjóri Jobm Volpe tók
viið embætti flutndngamiáfl'airáð-
hierra í stjóm Nixoms. Sigraði
Sargent með nærri 200 þúsund
aitikvæða meiribluta yfir fram-
bjóðamda demókrata, Kevin
Wbite borgarstjóra í Boston.
í Kal'iforniiu var leikarinm
fyrrverandi Ronald Regan end-
urkjördnm mieð yfirburðum, og
hafa því repufolikamar haldið
ríkisstjóraembættum í tveimur
fjölmeranustu ríkjunum, Kali-
fomáu og New York.
Repub’ikanar unmu tvö ríkis-
stjóraeim'bætti af demókrötum,
það er í Tennessee og
Conneticut. Athygfliisverður
er sigur þeirra í Tennessee
þar sem demókratar höfðu
gegnt ríkisstjóraembættinu í
gær í nær hálfa öld sam-
fleyt.t. Þar var nú kjörinn repu-
blitoaninm dr. Winfield Dunm
með um 60 þúsumd atfcvæða
meirihfluta.
Demókratar unnu 13 ríkis-
stjóraembætti af republikönum,
það er í Alaska, Arkansas, Flor-
ida, Idaho, Minnesota, Nebraska,
Nevada, New Mexico, Ohio, Okla
homa, Pennsylvania, South Da-
kota og Wisconsin. í Arkansas var
það Wjnthrop Rockefeller, bróð-
ir Nelsons í New York, sem féll
fyrir fraimbjóðanda demókrata,
Dale Bumpers. Var Bumpers
spáð naumum sigri fyrir kosn-
ingar, en hlaut nærri tvöfalt
fylgi Rockefellers. 1 Florida féll
Claude Kirk fyrir demókratan-
um Reubin Askew, sem hlaut
um 230 þúsund atkvæða meiri-
hluta. Yfirburðasigur auðkýf-
ingsins Miltons Shapps í Penn-
sylvania kom nokkuð á óvart,
en hann hlaut um 500 þúsund
atkvæðum meira en frambjóð-
andi repúblíkana, Raymond
Broderick, þótt skoðanakannanir
hafi talið frambjóðendurna
njóta mjög svipaðs stuðnings
kjósenda.
Mamma skilur
mig ekki
Samt er hún bezta mamma í heimi. En
minnist ég á ís, segir hún: „Ekkert ís-
kvabb, drengur, þú færð ís á sunnudag-
inn." Persónulega held ég, að hún geri
ekki greinarmun á rjómaís og sælgæti,
bara af því að ís er svo góður á bragð-
ið. Samt er fullt af vitamínum, eggja-
hvítuefnum og svoleiðis í (snum. Ef ég
gæti galdrað, þá mundi ég galdra, að
það væri sunnudagur á hverjum degi.
min \
ess íspinnarog ístoppar
STAKSTEINAR
** *** 40* *******
Staða vinstri
hreyfingar
Nokkra kátínu hafa vakið að
undanfömu viðræður þriggja
þingflokka og eins þingmanns
utan flokka um stöðu vinstri
hreyfingar á íslandi. Ekki verð-
ur annað séð en þessar umræð-
ur beri nokkum keim af stjóm-
málalegum látalátum, enda
stendur nú yfir „kosningaþing“.
Vegna sundurlyndis og ósam-
stöðu hafa fundirnir til þessa
verið haldnir í tvennu lagi, og
tæpast kemur það mörgum á
óvart. Viðræður þessar fara hins
vegar fram með leynd, og ekkert
er gert uppskátt um það, sem
þingmönnum fer á milli. Af þeim
sökum er auðvitað nokkrum
vandkvæðum bundið að henda
reiður á um hvað þessar viðræð-
ur snúast í raun og veru. Tals-
menn Alþýðuflokksins, sem átti
fmmkvæði að þessum vlðræð-
um, hafa hins vegar sagt bemm
orðum, að til viðræðnanna sé
stofnað til þess eins að kanna,
hvort þessir þrir stjómmála-
flokkar og eini þingmaður utan
flokka gætu ekki tekið höndum
saman og unnið í einum og sama
stjómmálaflokki.
Því verður ekki annað séð en
að í viðræðum þessum eigi fyrst
og fremst að kanna möguleika á
eins konar pólitískum hrossa-
kaupum, en ekki eigi að vega og
meta málefnagrundvöll eða hug-
myndafræði svonefndrar vinstri
hreyfingar. f fljótu bragði mættl
þó ætla, að það væri brýnna
verkefni, og ef allt væri með
felldu ætti það að vera forsenda
samstarfs.
Á eftir tímanum
Þeir stjórnmálaflokkar, sem
kenna sig við vinstristefnu, em
nú á greinilegu undanhaldi í ís-
lenzkum stjórnmálum. Þessi þró-
un á sér eðlilegar skýringar, þar
sem starfsaðferðir þessara flokka
og óljósar stjómmálastefnur slá
ekki í takt við nútímann. Komm-
únistar í Alþýðubandalaginu
hafa þannig t.a.m. lagzt mjög
eindregið gegn aukinni þátttöku
fólksins í stjórnmálunum og lýð-
ræðislegum vinnubrögðum inn-
in stjómmálaflokkanna. Innan
Framsóknarflokksins hefur hreyf
ing ungra manna gjörsamlega
verið brotin á bak aftur; ástæð-
an fyrir því getur tæpast verið
önnur en nú, að forvígismenn
Fpamsóknarflokksins telja nú-
tímalegan hugsunarhátt hættu-
legan og andstæðan stefnu sinni.
í hinu margþætta og síbreyti-
lega nútímaþjóðfélagi verður
það stöðugt augljósara, hversu
mikilvægt það er að tryggja ein-
staklingnum andlegt og efna-
legt frelsi. Andstaðan við múg-
þjóðfélag, þar sem allir eru
steyptir í sama mót vex í sifellu.
En einmitt meðan þetta er að
gerast, og unga fólkið brýzt fram
og boðar ný viðhorf, þá halda
hinir svonefndu vinstri flokkar
áfram að boða löngu uppdagað-
ar kenningar um sósíalisma,
allsherjar ríkisforsjá og þjóð-
skipulag hópsálarinnar.
Þegar á þessi atriði er litið,
kemur í ljós, að það er í sjálfu
sér ekkert óeðlilegt, þó að nú
halli undan fæti hjá þeim stjóm
málaflokkum, sem þannig starfa.
Þróun í þessa átt er óumdeilan-
leg staðreynd. Nýjasta dæmið er
sigur lýðræðissinnaðra stúdenta í
kosningum í Háskóla íslands, en
í háskólunum hafa jafnan verið
uppsprettur þeirra nýju við-
horfa, sem einkennt hafa þjóð-
félagsumræður víða um heim
hin síðustu ár, og svo hefur einn
ig verið hér á landi. f þessum
kosningum kom það einmitt
fram, að hugtakið vinstri segir
í sjálfu sér ekkert; það er hinn
málefnalegi grundvöllur, sem
skiptir sköpum. Þegar þetta er
haft í huga, væri ekki óeðlilegt,
að hinir svonefndu vinstriflokk-
ar skeggræddu um málefnastöðu
vinstri hreyfingar.