Morgunblaðið - 05.11.1970, Blaðsíða 14

14
MORGUN’BLA.ÐEÐ, FIMMTUDAGUR 5. N'ÓVEMBER 1970
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvaemdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöin Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Arni Garðar Kiistinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Askriftargjald 195,00 kr. á mánuði ínnanlands.
f lausasölu 12,00 kr. eintakið.
BATNANDI AFKOMA
i ðstæður al'Iar í efniahags-
■ málum okkar íslendinga
eru mjög hagstæðar um þess-
ar mundir og hafa orðið al-
gjör umkipti frá ársbyrjun
1969, en ssnemma á því ári
hófsit sá baiti í efnahagsmál-
um, sem nú blasir við allra
augum. Talið er, að þjóðar-
framleiðslan í ár muni aukast
um 7% og þjóðartekjurnar
um a.m.k. 10%. Til saman-
burðar sk'al þess getið, að á
árinu 1967 minnkaði þjóðar-
framleiðslan um 2% og þjóð-
artekjurnar um 6,8% og á ár-
inu 1968 minnkaði þjóðar-
framleiðslan um 6% og þjóð-
artekjumar um 7,2%.
Hin hagstæða þróun í sjáv-
arútvegi og fiskvinnslu á að
sjálfsögðu mestan þátt í batn-
andi afkomu til sjávar og
sveita. Góð aflabrögð og
hækkandi verðlag á fiskaf-
urðum okkar erlendis, sér-
staklega á Bandaríkjamark-
aði, eru undirstaða bættrar
afkomu útgerðar og fisk-
vinnslufyrirtækja. Verð-
hækkanir erlendis, sem hóf-
ust á árinu 1969, hafa bald-
ið áfram á þessu ári og bend-
ir allt til þess, að útflutning-
ur sjávarafurða í ár verði að
verðmæti til um 40% meiri
en á sl. ári. Jafnframt bygg-
ist afkoma þjóðarbúsins nú
á traustari stoðum en áður.
Fyrr á árum var útflutning-
ur sjávarafurða um 95% af
heildarútflutningi, en á fyrri
hlufa ársirus 1970 var þetta
hlutfall komið niður í 78%.
Þessar tvær tölur sýna, að
grundvallarbreyting er að
verða í þjóðarbúskap okkar.
Hlutdeild iðnaðar í þjóðar-
Að fórna litlu
C’ins og rakið hefur verið
hér að framan, býr þjóð-
in nú við batnandi efnahag.
Ytri skilyrði til þess að tak-
aist á við þau vandamál, sem
leiða af aukinni velmegun,
eru því góð. Ekkert er því til
fyrirstöðu, að afkoma al-
mennings og atvinnufyrir-
tækja landsmanna fari batn-
andi, ef rétt er á haldið. En
til þess að svo megi verða, er
nauðsynlegt að veita viðnám
gegn verðbólgunni.
Ríkisstjómin mun senn
leggja fram tillögur sínar í
þeim efnum. Þær miða að því
í fyrsta lagi að tryggja kaup-
mátt launa launþega. í öðru
framleiðslunni fer vaxandi,
en hlutur fiskveiða og fisk-
vinnslu minnkar.
Batnandi hagur útflutn-
ingsatvinnuveganna hefur
leitt til bættrar stöðu í utan-
ríkisviðskiptum. f árslok 1968
var gjaldeyrisvarasjóðurinn
uppurinn. f ársbyrjun 1970
nam hann 1988 mililjónum
króna og hinn 1. október sl.
nam hann 3412 milljónum
króna. í byrjun þessa árs
námu föst lán erlendis 11.725
milljónum, en hinn 1. júlí sl.
nárnu þau rúmlega 11 þús-
imd milljónum og höfðu því
lækkað um 700 milljónir.
Afkoma almennings hefur
einnig batnað mikið. Atvinna
hefur aukizt og tekjur einnig.
Áætlað er, að ráðstöfunar-
tekjur í ár verði um 30%
hærri en þær voru í fyrra.
Kaupmáttur launa verka-
manns hefur aukizt um 17%
á einu ári og talið er, að
einkaneyzla muni aukast um
13% í ár frá fyrra ári. Betri
afkorna almennings kemur
einnig fram í því, að spari-
fé landsmanna hefur stór-
aukizt á þessu ári. Frá árs-
byrjun til 1. október sl. hafði
það aukizt um 1423 milljónir
króna.
Þessar staðreyndir sýna og
sanna, að stefna núverandi
ríkisstjórnar á hinum miklu
erfiðleika árum 1967 og 1968
var rétt. Hún hefur nú, ásamt
batnandi ytri aðstæðum, fært
þjóðina upp úr öldudalnum
og fram til betri tíma —
þ.e.a.s. ef þjóðin kann fótum
sínurn forráð, þegar betur
gengur.
[)g vinna meira
lagi að koma í veg fyrir, að
rekstrargrundvöllur atvinnu-
veganna raskist og í þriðja
lagi að forða óhagstæðri þró-
un í utanríkisviðskiptum
okkar.
Al'lir stjórnmálaflokkar og
hagsmunasamtök hafa lýst
sig fylgjandi verðstöðvun.
Hins vegar má búast við, að
stjómarandstæðingar og ýms
ir fleiri verði ekki jafn reiðu-
búnir til þess að fylgja þeim
aðgerðum, sem nauðsynlegar
eru, til að tryggja verðstöðv-
un. En þá ber að ha-fa í huga,
að það borgar sig að fórna
litlu til þess að vinna meira.
ORÐ í BELG
EFTIR MARKÚS ÖRN ANTONSSON
FYRIR helgi las ég hér í blaðinu álykt-
un frá þingi íslenzkra ungtemplara, sem
beinir þeim tilmælum til yfirvalda bæj-
arfélaga í landinu að auka beima fjár-
styrki til hinnar frjálsu æskulýðsstarf-
semi, þar sem styrkir bæjarsjóðanna
nýtist betur með þeim hætti en þegar
æskulýðsráð fá umráð yfir öllu fjár-
magni vi’ðkomandi bæjarfélags til
æskulýðsmála.
Ekki er mér kunnugt um, hvaða hátt-
ur er á hafður í þessu efni í öllum
bæjarféllölgium utam Reykjia/vííkiur em Iheif
hins vegar orðið var við óskir sumra
þeirra um að leita ráða hjá Æskulýðs-
ráði Reykjavíkur og hafa aðferðdr
Reykvíkinga að einhverju leyti tU fyr-
irmyndar í skipulagi æskulýðsstarfsemi
heima í héraði.
Æskulýðsráð Reykjavikur var stofn-
að 1955 og hefuir umsvifa og áhrifa
þess gætt í vaxandi mæli. Það hefur
veitt fjölda ungmenna í höfuðborginni
tækifæri til hollrar tómstundaiðju og
Skemmtana, sem þeir hefðu senmilega
farið á mis við ella. En samt er því
ekki að leyna, að starf ÆSkulýðisráðs
hefur verið nokkur þyrniir í augum
margra forystumanna í hinum svo-
nefndu frjálsu æskulýðsfélögum vegna
þeirrar samkeppni, sem þeir telja, að
Æskulýðsráð hafi veitt þeim og komið
hafi niður á félagsstarfi þeirra sjálfra.
Þeir benda á, að Æskulýðsráð Reykja-
ví'kur sé opinber stofnun, kostuð af al-
mannafé en him frjálsu félög verði að
byggja framtíð sína á áhugasömum
sjálfboðaliðum.
Við mjetiuim mikils hollt oig þrosikamidi
starf, sem hin frjálsu félög eins og t.d.
íþróttafélögin, skátar og umgtemplarar
hafa unmið með börnum og ungling-
um. Þetta befur líka komið fram í
gerðum borgarstjómar Reykjavíkur,
því að hún hefur einmitt stutt hið
frjálsa starf og ekki látið alla fjár-
veitingu til æskulýðsmála renna til
æskulýðsráðs borgarinnar.
Ef litið er á reikminga Reykjavíkur-
borgar fyrir árið 1969, kemur í ljós, að
þá voru veittar 2,5 milljónir króna úr
borgarsjóði í styrki til íþróttafélaga, til
skátastarfs í Reykjavik var veitt rúm
hálf milljón og 50 þús. til Bandalags ísl.
skáta, hálf milljón til húsbyggingar
góðtemplara og 50 þús. til ísl. ung-
templara. Æskulýðssambamd íslands,
Farfugladeild Reykjavikur, Taflfélag
Reykjavíkur, Svifflugfélagið og Þjóð-
dansafélag Reykjavíkur, sem öll stunda
æskulýðsstarfsemi á einrn eða annan
veg, hlutu samaml'agt á síðastliðmu ári
tæp 350 þús. í styrki úr borgartsjóði.
Er þetta þó engan veginn tæmandi upp-
talning umi þá aðila, er vinma á
einhvern hátt fyrir æsku borgarinnar
og hljóta til þess styrk yfirvaldanna.
Það hefur sem sagt verið tekið fullt
tillit til hinna frjálsu félaga í fjárveit-
ingum borgarstjórnar, þó að aðstand-
endur þessara mörgu félaga greini á
um mikilvægi hvers um sig og hvort
fjármunum sé réttilega skipt niður.
Borgarstjórn hefur þó óneitanlega við-
urkennt starf þessara aðila allra og
ennfremur balið eðlilegt, að sjáifstæð
starfsemi Æskulýðsráðs Beykjavíkur
gæti farið fram samhliða félagslífi
hinna frjálsu samtaka. Sannleikurinn er
nefnilega sá, að engin óyggjandi rök
liggja fyrir um, að Æskulýðisráð hafi
fælt unglinga frá að ganga til þátttöku
í starfi hinna frjálsu félaga. Hjá Æsku-
lýðsráði er í mörgum tilvikum um aðr-
ar starfsgreinar og miklu lausari fé-
lagsbönd að ræða en hjá félögunum.
Starf Æskulýðsráðs hefur verið við
hæfi þeirra mörgu, sem ekki bafa áhuga
á að ganga í félagsskap með þeim skuld-
bindingum, sem því fylgir. Þess vegna
hefur það orðið „opið hús“ fyrir fjöld-
ann allan af ungu fólki, er að öðrum
kosti hefði orðið utan garðs.
Það er eðlilegt, að áhugasamir at-
hafnamenn beri hag samtaka sinna fyr-
ir brjósti og vilji veg þeirra sem mest-
an. En í þessu sambandi er líka vert að
minnast þess, að þó að iUa ári 'er það
ekki endilega því að kenna, að ímynd-
uð samkeppni utan í frá sé að ganga af
félaginu dauðu. Ástæðunnar er oft að
leita miklu nær. Ég segi þetta, af því
að stundum finnast mér hugmyndir fé-
lagsforingjanna alls óraunhæfar eins
og sú eindregna skoðun eins vinar míns
úr þeirra hópi, að sjónvarpinu bæri að
gjörbylta dagskrá sinni, af því að hún
dragi unga fólkið um of frá æskulýðs-
starfi á vissum tímum. Slík lausn, sem
öllum æskulýðsforingjum hæfði, væri
vaimdfuinidip, og í ainniain stað hljóta
þeir að fagna þvi, að sjónvarpið stuðl-
ar að því að unglingar gisti heimili sín
eina kvöldstund svona endrum og eins.
Hin frjálsu félög verða að sætta sig við
þessar aðstæður og reyna að endurmeta
starf sitt og endurbæta með tilliti til
breyttra tíma.
Æskulýðsráð Reykjavíkur mun enn
um sinn aninast tómstundaiðju fyrir
æsku Reykjavíkur. Svo hefur málum
verið skipað, að ráðið sér nú um tóm-
stundastarf í skólum, sem nemendur
gagnfræðaskóla borgarinnar stunda inn-
an veggja eigin skóla. Þetta eir sjálf-
sögð þróun, því að óráðlegt er að búast
við byggingu æskulýðsheimila í ein-
stökum borgarhverfum meðan vegleg
skólahús standa lítt notuð á kvöldin.
Það breytir engu þar um, þótt margfalt
rikari þjóðir geiti leyft sér að byggja
fjöldiann allan af sérstökum æskulýðs-
höllum, af því að ungmennum séljúftað
skemmta sér í öðrum húsakynnum en.
þeim, sem þau stunda nám í. Hvert
hlutverk Æskulýðsráðs sjálfs í þessu
efni verður á komandi árum, skal engu
spáð um. Fyllilega kemur til greina að
tómstundastarfið í skólunum verði í
beinni forsjá fræðsluyfirvalda.
Æskulýðsráð hefur stofnað siglinga-
klúbb í Fossvogi með þátttöku 400 ungl-
inga, sem sjáifir smíða seglbáta og sigla
á sumardögum um voginn undir eftir-
liti umisjónarmanna. Þegar fram í sæk-
iir verða félagar í klúbbnum væntan-
lega færir um að taka við umsjón með
þessu starfi sjálfir og reka það án
beinnar aðildar ráðsins.
Að minum dómi ber að stefna mark-
visst að því að gera Æskulýðsráð að
upplýsinga- og fræðslustofnun um
æSkulýðsmál í þágu allra hinna frjálsu
félaga, og að það verði jafnframt ráð-
gefandi gagnvart borgarstjórn um öll
mál, er að Reykjavíkuræskunini lúta.
Æskulýðsráð hefur þegar byrjað undir-
búning að auknu upplýsingastarfi með
kynnin.gu á einstö'kum félögum og eig-
in starfi. Mun kynning þessi fara fram
í Skólum borgarinnar. Þá er ennfremur
í bígerð að halda fræðslunámsbeið fyr-
ir starfamdi æskulýðSleiðtoga í borg-
inni, bæði þá, er starfa fyrir félögin og
hinia, sem vinna á vegum æskulýðlsráðs.
ril þess að koma enn frekar til móts
við þarfir hinna frjálsu félaga hefur
Æskulýðsráð boðið þeim afnot af húsa-
kynnum í Tónabæ og í Saltvík fyrir
starfsemi þeirra. Og síðast en ekki sízt
mun Æskulýðsráð verða ráðgefandi
um styrkveitingar úr borgarsjóði til
félaganna. Það miun því þurfa að bafa
heildaryfirsýn yfir al'lt æskulýðsstarfið,
vega og meta gildi einstakra þátta þess,
og hafa jafnan tiltækar upplýsingar um
ástand æskulýðsmála í Reykjavík.
Fræðslu-
kvöld í
Neskirkju
A FÖSTUDAGSKVÖLDIÐ kem-
ur, 6. nóv., kl. 8,30 verður
fræðslukvöld í Neskirkju. Þessi
kvöld verða tvö í kirkjuitni, 6.
og 13. nóv. og ekki endurtekin.
Sex þjóðkumndr menn flytja er-
indi, þrír hvort kvöld. Á föstu-
dagskvöldið næsta, þ.e. ánnað
kvöld, tala þeir séra Sveinn Vík-
inguir um sálina og framhalds-
l'ífið, Hafsteinn Bjömsson um
skyggni og Ævar R. Kvaran um
endurholdgunarkenminguna.
Ég man, að lærimeistari mim,
séra Haraldur Nielssom,, prófess-
ir, sagði eimu sinni: Án trúar á
fortilveru er enn erfiðaira að
reyna að skilja margt I tilver-
unni.
Á þessum kvöldum fær fólk
að heyra snjalla ræðumenn og
fróðleg erindi. Ungt fólk aninasit
sönig og hljómlist.
Jón Thorarensen.