Morgunblaðið - 05.11.1970, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1970
aMism
Mörg rök mæla með fisk
iðnskóla í Eyjum —
— sagði Guðlaugur Gíslason, er hann mælti fyrir
frumvarpi sínu á Alþingi
Á FUNDI neðrideildar Alþingis
í gær mælti Guðlaugur Gislason
fyrir frumvarpi er hann flytur
um stofnun fiskiðnskóla í Vest-
mannaeyjum. Með frumvarpi
þessu leggur þingmaðurinn til
að stofnaður verði slikur skóli í
Vestmannaeyjum og gerir ráð
fyrir að skólatíminn verði þrjú
ár. Bóklegt nám fyrstu tvö ár-
in á tímabilinu frá 1. september
til 31. marz, eða samanlagt 14
mánuðir, en verklegt nám á tíma
bilinu 1. apríl til 31. júlí auk
þess verkleg þjálfun í 12 mán-
uði að námi loknu.
f framsöguræðu sinni sagði
Guðlaugur, að mörg rök mæltu
með því að fyrsti íslenzki fisk-
iðnskólinn yrði staðsettur í Vest
mannaeyjum, og fer hér á eftir
frásögn af ræðu hans, og hlutar
af ræðunni.
1 ræðu sinni sagði Guðlaugur
Gíslason m.a.:
Eins og segir I greina'rgerð
með frumvarpinu er mikill á-
hugi ríkjandi í Eyjum fyrir að
þar verði stofnaður fiskiðn-
skóli. Málið hefur verið rætt þar
að undanförnu, bæði í bæjar-
stjórn og hjá ýmsum félagasam-
tökum, og hafa þegar, bæði
stofnanir og einstaklingar feng-
ið allverulegt fé til kaupa á
nauðsynlegum tækjum og áhöld
um, til að koma skólanum á fót.
Ég tel, að engan þurfi að undra
þótt Vestmannaeyingar sæki það
fast að þar verði stofnaður fisk
iðnskóli, þegar á næsta hausti,
hvað sem líður stofnun slíks
skóla annars staðar á landinu,
og að þeir telja að mikilvæg
rök mæli með því að fyrsti fisk-
iðnskólinn sem stofnaður verður
hér á landi verði þar staðsett-
ur.
Um áratugabil hafa verið
meiri umsvif í útgerð og fisk-
iðnaði í Vestmannaeyjum heldur
en nokkurri annarri útgerðar-
stöð hér á landi. Otflutningsverð
mæti sjávarafurða frá Eyjum
nam árið 1969 rúmlega 920 millj
ónum króna og mun í ár verða
eitthvað yfir einn milljarð króna.
Fiskvinnsla er þar samfelld allt
árið og munu fiskiðjuverin þar
fá til úrvinnslu allar tegundir
nytjafiska sem til þekkist hér á
landi og verður því fiskiðnaður
eins fjölbreyttur í Vestmanna-
eyjum og hann getur orðið hér
á landi.
í Vestmannaeyjum eru nú stað
sett fimm hraðfrystihús og eru
fjögur þeirra í hópi hinna
stærstu og bezt búnu hraðfrysti-
húsa hér á landi. Auk þess eru
þar mjög vel búnar saltfiskverk
unarstöðvar og þurrkhús fyrir
saltfiskverkun. Tvær stórar síld
ar- og fiskimjölsverksmiðjur eru
þar og einnig mjög vel útbúin
vinnslustöð til framleiðslu á lýsi
úr lifur, niðursuðuverksmiðja og
síldarsöltunarstöðvar.
Af þessu má sjá, að þar er að-
staða til framleiðslu allra teg-
unda sjávarafurða, sem íslend-
ingar framleiða til sölu á erlend-
um markaði.
Vestmannaeyingar hafa fyrir
löngu gert sér það ljóst, að auk-
in þekking og menntun I sam-
bandi við fiskveiðarnar og fisk-
iðnaðinn er höfuðnauðsyn og
hafa sýnt það í verki. Þar er nú
starfandi stýrimannaskóli sem
útskrifar skipsstjórnarmenn með
sömu réttindum til skipstjórnar
á fiskiskipum af hvaða stærð
sem er, og Stýrimannaskólinn i
Reykjavík. Þar er einnig starf-
andi vélskóli, sem veitir full rétt
indi fyrsta og annars stigs vél-
skólanáms, eins og lögin um vél
stjóranám gera ráð fyrir. Mat-
sveinanámskeið hafa einnig ver-
ið haldin þar undanfarin ár
og veita þau tiltekin réttindi lög
um samkvæmt.
Af þessu sést að í Vestmanna-
eyjum er þegar orðin aðstaða
fyrir þá sem vilja afla sér full
kominnar menntunar og rétt-
inda í sambandi við fiskveiðarn-
ar og verður að telja það vel far
ið, og meta Vestmannaeyingar
þá aðstoð og fyrirgreiðslu sem
Alþingi og stjórnvöld hafa veitt
i því sambandi.
Hins vegar er ekki þar,
frekar en annars staðar hér á
landi, nein aðstaða fyrir þá sem
vilja afla sér aukinnar þekking-
ar og menntunar og einhverra
réttinda í sambandi við fiskiðn-
aðinn og telja Vestmannaeying-
ar að við svo búið verði ekki
lengur unað, alveg sérstaklega
þegar höfð er hliðsjón af hinum
auknu kröfum, sem gerðar eru
í sambandi við meðferð og
vinnslu sjávarafurða.
Þá sagði Guðlaugur Gislason.
— Alþingi hefur á undanförn-
um árum samþykkt stofnun og
starfrækslu menntaskóla í öllum
landsfjórðungum. Vestmannaey-
ingar hafa lítið haft sig í frammi
í þvi sambandi, heldur sætt sig
við, enn sem komið er, að nem-
endur sem æðri menntun á því
sviði vilja afla sér sæki ein-
hvern þessara skóla.
Guðlaugur Gíslason.
Hins vegar hafa þeir beitt sér
fyrir að skapa aðstöðu til auk-
innar fræðslu og menntunar í
sambandi við aðalatvinnuveg þjóð
arinnar, sjávarútveginn, ekki ein
asta fyrir íbúa byggðarlagsins,
heldur einnig fyrir aðra lands-
menn sem þangað vilja sækja
og hafa sjálfir lagt af mörkum
verulegt fé til að skapa þessa að-
stöðu. Ég hefi hér áður minnzt
á tvær stofnanir i þessu sam-
bandi, þ.e. stýrimannaskólann
og vélstjóraskólann. Báðar eru
þessar stofnanir orðnar fastmót
aðar og vaxandi og sækja þær
nemendur hvaðanæva að af land
inu. Fyrir báðar þessar stofnan-
ir hafa valizt til forystu vel
menntaðir menn og hæfir til
starfa, auk ágætra kennslu-
krafta, enda árangur af báðum
þessum stofnunum orðið ágætur.
En þessar stofnanir veita ein-
vörðungu fræðslu og menntun
Ný þingmál
TVEIR þingmenn Sjáifstæðis-
flokksins, þeir Friðjón Þórðar-
son og Ásberg Sigurðsson hafa
lagt fram á Alþingi frumvarp til
breytinga á hafnarlögunum frá
1967, þar sem þeir leggja til að
inn í 25. grein laganna komi ný
málsgrein, þar sem segir að
ákveða m-egi í regiugerð allt, er
lýtur að nýtingu verðmæta, at-
höfnum og öryggi á hafnarsvæð-
inu og annað, er við þykir eiga.
Segja flutningsmenn m. a. í
greinargerð sinni með frum-
varpinu, að það verði að teljast
eðlileg og sjálfsögð regla, að
viðkomandi hafnarstjóm hafi
víðtækan tillögurétt tii að skipa
málum á sínu hafnarsvæði, enda
ekkert að óttast þar sem allar
slíkar tiiiögur verða að ná stað-
festingu samgöngumálaráðuneyt-
isins áður en þær öðlast glldi.
ENDURSKOÐUN
Á STJÓRNKERFI
SJÁVARÚTVEGSINS
Þrír þmgmenn Framsótknar-
flofeksinis: Jón Skaftason, Ingvar
Gíslason og Bjarni Guðbjönnis-
son hafa lagt fraim tiillögu til
þingsályktunar um heildarend-
urskoðun á fyrirkomuilaigi stjóm-
kerfis sjávarútvegsims. Er til-
lagan á þessa ieið: Alþiragi ályfet-
ar að skora á rikisstjómina að
slkipa nú þegar nefnd 5 maiwa
með þefckiingu á miáiefnum sjáv-
arútvegsins til þess að endur-
skoða ríkjandi fyrirkomulag um
yfirstjóm hana og undirbúa
frumvarp til laga uim þaiu efnd
fyrir næsta reglulegt Alþingi.
í sambandi við fiskveiðar, en
ekki úrvinnslu þess afla sem á
land kemur.
Það, hve vel hefur tekizt til
með þessar stofnanir, hefur orð
ið til þess að auka áhuga Vest-
mannaeyinga fyrir stofnun fisk-
iðnskóla og telja þeir, að þegar
það er orðið að veruleika, þá
sé orðinn fastmótaður grund-
völlur fyrir stofnun sem veitt
geti alhliða fræðslu og mennt-
un, jafnt þeim sem fiskveiðam-
ar stunda og þeim sem úr
aflanum vinna í landi, og
gera hann að söluhæfari fram-
leiðslu á erlendum markaði.
Að þessu marki stefna Vest-
mannaeyingar ákveðið og telja
því ekki náð fyrr en fiskiðn-
skóla hefur þar einnig verið kom
ið á fót. Hníga einnig öll rök
að því, að með þessu móti mætti
koma við nokkrum fjárhagsleg-
um sparnaði í sambandi við hús
næði og kennslu í bóklegum
fræðum.
Þá er komið að þeim rökum,
sem ég tel vera fyrir hendi fyr-
ir þvi, að hinn fyrsti fiskiðn-
skóli, sem stofnað verður til
hér á landi, verði staðsettur í
Vestmannaey j um.
En þau eru þessi helzt:
Eins og áður hefur verið bent
á, eru meiri og fjölbreyttari um
svif i fiskiðnaði í Vestmanna-
eyjum en á nokkrum öðrum
stað hér á landi. Þar á sér stað
samfelld vinnsla sjávarafurða
allt árið i öllum greinum fisk-
iðnaðarins og aðstaða er þar fyr-
ir hendi til verklegrar kennslu í
öllum greinum úrvinnslu sjávar-
afurða, og þvi alveg ástæðulaust
að ráðast í mjög kostnaðarsama
byggingu til verklegrar kennslu,
nema þá á síðara stigi, ef það
þykir henta. Þar er mjög góð
aðstaða til bóklegrar kennslu,
hvort heldur er í Iðnskóla-
byggingunni, eða í öðru hús-
næði, sem fyrir hendi er. Og
aðstaða til heimavistar er þar
einnig fyrir hendi, ef óskað er.
1 athugun er hjá forystumönn-
um fiskiðnaðarins, að koma upp
Framhald á bls. 17
Eiðar eða
Egilsstaðir ?
Skiptar skoðanir um staðsetningu
menntaskóla á Austurlandi
NOKKRAR umræður urðu í
ncðrideild Alþingis í gær um
staðsetningu menntaskóla á Aust
urlandi, en tilefnið var frum-
varp er Jónas Pétursson hefur
lagt fram, þar sem hann 1-egg-
ur til að skólinn verði að Eiðum.
Tveir aðrir þingmenn Austfirð-
inga, þeir Eysteinn Jónsson og
Lúðvík Jósefsson tóku til máls
og lýstu sig andvíga þessari
hugmynd og töldu skólann bet-
ur staðsettan á Egilsstöðum.
í fraimsögiuiræðu simini með
fruirwairpmiu sa-gði Jónas Pét-
ursson, að það hefði orðið mjög
til þess að tefja fyrir fratm-
kvæmdum við menmitasköla á
Aiusturlamdi, hve Austfiirðinigar
befðu verið ósaimimiála um stað-
setningu dkólams. Hefðu fjóriir
staðir verið tilrnefindir: Egils-
staðir, Eiðar, Reyðarfjörðiuir og
Neskaiupsttaiður. Væru lamgflestir
Austfirðingar fýlgjandi því að
síkólinin yrði aonað hvort á Eg-
iilsstöðum eða Eiðum. Frum-
varp þetta væri ílutt til þess að
freiista þess að bmda endi á
deilurnar ag ákveða sfcólamium
stað, þanmig að málið kæmist á
rekspöl. Fjölmörg rök mæiltu
með því að skóldnn yrði aið Eið-
um, og vitnaði Jómas m. a. í
ræðu er Skólastjóri Eiðaskóla,
Þorkell Steinar Ellertsson, hafði
fLutt við sfcólaisl'it þar, þar sem
Jónas Pétursson.
hanm taldi að uimsóknium um
skólann myndi fara fæfckandi á
fcomandi árum, og væru því ilik-
ur til þesis að þar yrði húsnœði
fyrir hendi fyrir memmitaskóla.
Þá benti Jómas Pétursson einmig
á það, að á Ei'ðum væri mú
starfrækt fraim/haldisdeiJM gagn-
fræðaniáims.
Eysteinn Jónsson, sagði það
ekfcert vafamál, að mikill mieiri
hluti Auistfirðiniga væri því
fylgjamdi að menintasfcóli Aust-
Oddur Andrésson
Ásgeir Pétursson
Taka sæti
á Alþingi
TVEIR vara/þinigmienin Sjálfstæð-
isflcfcksims hafa nú tefcið sæbi á
AHþimigi. Oddur Andrésson bóndi
hefur telkið sæti Axels Jónsson-
ar í efri-dieitd, en Axel verður
fjarveraindi frá þimigstörfum um
tíma. Hefur Oddur áður átt sæti
á Alþinigi. Þá hefiur Ásgeiir Pét-
ursson sýslumaðiuir tekið sæti
Friðjón'S Þórðarsonar, sem 4.
þimgmaður Vesturlands. Bnn-
fremur hefur svo Björn Pálssom
tekið sæti sitt á Allþimgi, en
banm befur verilð fjairveraindi
þingstörf fram tdil þessa og ihefuir
Magnús Gislason venið vara-
maður hans.
urlamds yrði á Egiilssböðuim.
Sagði hann að Jónas Péturssom
hefði raunverulega efcki getað
borið fraim neim rök fyrtr því að
skólinn yrði að Eiðum, önniur en
þau, að þar kæmi til með að
losna húsmæði. Þaiu rölk væru
þó haldla'us. þar sem fyrir lægi
að það væri nauðsyn að haMa
áfraim starfrætosilu Eiiðasfcóla
sam gagnfræðasfcóla uim ófyrir-
sjáanlega framitíð. Þá benti Ey-
steimn á skoðamakönmiuin sem
fram hefði farið mieðal sveitar-
stjórm'airmamn'a á Aiusturlandi
um þetta mál. Sagði hamn að
forráðamenm 19 sveitairfélaga
befðu verið því fylgjandi að
Skóiliinm yrði á Bgillsstöðuim, og
væru íbúar í þeiim svieitairfélög-
um samtals 4109; forráðamenm
4 sveitairfélaga með 2251 íbúa
hefðu mælt mieð Eiðuim, 2 sveit-
arfélaga með Norðfirði og eins
sveitarfélags mieð Reyðarfirði.
Eysteinm taMi sáðan upp nokk-
ur rök fyrir því að sfcóilimm yrði
á Egilsstöðuim og benti m. a. á
að þar væri fulltoominm fLuig-
völluir, læknisþjónusta, verzliun-
airþjónusta og aiufc þeisis myndi
vera muin auðveildara að fá hæfa
ken'nara þaingað tiíl stairfa en ef
sfcólinin yrði að Eiðum. Þá sagði
Eysteimn að emmfremuir mætti
benda á, að heppi'legt gæti orðið
að nýba Skólann sem veitim.ga-
og gistilhús yfir sumartimanm, em
ferðamanmastraiumur hefði aulk-
izt mjög mifeið á Eglsstöðium
yfiir sumartíimamm.
Jónas Pétursson tók aftur til
máls og sagði að of mifcið væri
gert úr aðstöðumun á EgiLssböð-
uim og Eiðum. Þau rök sem
Eysteinn hefði fært fyrir sbað-
setningu skólans á Egilsstöðum
gætu eins gilt fyrri Eiðar, þar
Framhald á bls. 17