Morgunblaðið - 18.03.1975, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 18. MARZ 1975
7
Siðferði og þjónar
dönsku kirkjunnar
28 ár eru liðin frá þv! að
danska kirkjan veitti konum heim
ild til að gegna prestsþjónustu, og
hefur það yfirleitt gengið vand-
ræðalaust, en nú eru kirkjuyfir-
völd ! vanda stödd. Ástæðan er sú,
að ógiftur kvenprestur á von á
barni, og eru menn ekki á einu
máli um, hvernig bregðast skuli
við.
Séra Gitte Berg, presturinn sem
! hlut á, komst á forsíður danskra
blaða, er hún hafði lýst yfir stuðn-
ingi sínum við séra Erik Bock, sem
kirkjuyfirvöldin hafa viljað þvinga
til að ganga að eiga konu þá, sem
hann býr með, og hefur alið hon-
um börn.
„Ég hefði getað fengið fóstur-
eyðingu, og þar með hefði málið
verið leyst, en ég blygðast min
siður fyrir að fæða barn mitt,
óskilgetið, heldur en láta fram-
kvæma á mér fóstureyðingu,"
sagði hún nýlega ! viðtali við
danskt dagblað.
Hneykslið varðandi ófríska
prestinn þykir að sinu leyti hjákát
legt og hefur vakið almenna
athygli, en samt sem áður er séra
Bock meiri hneykslunarhella og
hefur valdið þyngri áhyggjum.
Sambands rikis og kirkju i Dan-
mörku er mjög náið sem og i
öðrum norrænum löndum og á
rætur að rekja til þess tima, er
einungis prestsembætti stóð
menntunargjörnum mönnum úr
borgarastétt til boða. Þannig fer
þingið með æðsta yfirvald i kirkju-
málum.
Séra Bock er hálfgert vand-
ræðabarn innan dönsku kirkjunn-
ar. Hann er sóknarprestur i Nörre-
bro i Kaupmannahöfn, þar sem
rikir fátækt og volæði, ólikt þvi
sem viðast hvar er i velferðarrik-
inu Danmörk. Þar hefur hann
reynt að gera þjóðkirkjuna að
raunverulegri kirkju fólksins.
Hann hefur ennfremur gengið
til liðs við hreyfingu hippa og
strokubarna, sem setzt hafa að i
hippahverfinu Kristjaniu. Hann
hefur verið leiddur fyrir biskup
sinn og embættismenn i kirkju-
málaráðuneytinu vegna náins
samgangs við eiturlyfjaneytendur,
THE OBSERVER
JJf^s
____________t *______________
kynvillinga og önnur olnbogabörn
þjóðfélagsins.
Kirkjumálaráðuneytið hefur
sent séra Bock bréf, þar sem hon-
um er fyrirskipað að ganga þegar í
stað að eiga sambýliskonu sína og
barnsmóður. Að öðrum kosti er
honum gert að víkja úr þjónustu
kirkjunnar. Bock svaraði þessu
blátt áfram á þá lund, að hann
hefði hvenær sem væri getað
gengið i heilagt hjónaband með
konu sinni, en hann ætlaði sér
bara ekki að gera það.
Hann kveðst þegar hafa hlotið
hjónavígslu innan „alheimskirkj-
unnar" í Kristjaníu, og það telur
hann fullnægjandi athöfn.
Hin danska lútherska kirkja
virðist að sumu leyti harla ósveigj-
anleg, en eigi að síður hefur
prestafélagið snúizt á sveif með
séra Bock. Prestarnir segja, að
kirkjan hafi vígt hann til prests-
starfa, og einkalíf hans komi mál-
inu ekkert við. Þeir benda á, að
við prestsvígsluna hafi hann ein-
ungis heitið því að vera sóknar-
börnum sínum gott fordæmi.
Hjónabandsmál hans hafi á engan
hátt borið á góma.
Jörgen Peder Hansen er kirkju-
málaráðherra i hinni nýju minni-
hlutastjórn Sósíaldemókrata í
Danmörku, og ekki er talið líklegt,
að hann beiti sér i máli þessu á
næstunni. Það er í nógu öðru að
snúast í dönskum stjórnmálum
um þessar mundir skömmu eftir
kosningar og stjórnarkreppu. Það
gæti líka verið erfitt að ákvarða,
hversu langt prestar mega ganga í
því að hegða sér eins og aðrir
dauðlegir menn, ekki sízt núna,
þegar kirkjunnar þjónn hefur ný-
lega lagt niður stjórnartauma.
Siðasti forsætisráðherra Dana var
séra Paul Hartling.
Hansen ráðherra hefur um
langa hrið starfað við dönsku toll-
gæzluna, og mætti ætla, að hann
hefði einhverjar hugmyndir um,
hvar setja ætti mörkin. En þar sem
einnig hefur komið í hans hlut að
sinna málefnum Grænlands, sem
eru mjög viðamikil, er ólíklegt, að
hann einbeiti sér að því að setja
reglur um rétta og ranga hegðun
presta, og kveða á um, hvort
prestar megi vera ófrískir eða i
óvígðri sambúð. Þvi er þess að
vænta að biskuparnir sitji uppi
með hinar siðferðislegu byrðar.
Konur hvattar
til uppreisnar
Húsmæður, byltingin er i nánd.
Þið hafið engu að tapa öðru en
viskastykkjum og afþurrkunarklút
um. Vanþakklátustu störf í heimi,
— húsverkin, munu innan tiðar
verða metin í réttu Ijósi, og þá
mun verða breyting á högum hús-
mæðra. Þett snjalla heróp og
hvatning um að rísa úr öskustó,
kemur frá laglegri, þritugri hús-
móðir i London.
Hún heitir Ann Oakley, og vill
ekki hafa það, að menn titli hana
sem frú. Hún er mjög eindregin
kvenréttindakona i þjóðfélagi karl-
manna, sem hún kallar svo.
Hún berst hvað ákafast gegn
þeim hugsunarhætti, að heimilis-
störf séu sérstök viðfangsefni
kvenna og tilheyri þeim einum.
„Hver er það sem segir, að konur
eigi að sjá um uppþvott, þrif og
matseld?" spyr hún. „Það eru
auðvitað karlmennirnir, og mál er
til komið að það breytist."
Hún segir, að karlmenn vilji al-
mennt engan þátt taka i heimilis-
störfunum, en neiti jafnframt að
viðurkenna, hvilik hörmungar-
vinna þetta sé. Hún hefur kafað
rækilega ofan i þetta viðfangsefni,
og hefur nú gefið út fræðilega
bók. þar sem þvi eru gerð skil.
Bókin ber heitið: „ Heimilisstörf í
félagslegu samhengi", og er
uppistaða hennar doktorsritgerð.
sem Ann Oakley vann að, en hún
er sem sé doktor i þjóðfélagsfræð-
um auk þess að vera húsmóðir.
Bókin er afar fræðileg, eins og
áður segir, og venjuleg húsmóðir
þyrfti að taka sér vikuhlé frá störf-
um til að melta hana. En hér á
eftir fara í hnotskurn skoðanir
Ann á húsverkum.
Húsmóðir er yfirleitt mjög
óhress yfir starfi slnu. Það er ekk-
ert eðlilegra. Þetta er vanþakklát-
asta starf i heimi. En hún þarf að
gera sér grein fyrir þessu án þess
að blygðast sín. Niðurlæging og
óánægja húsmæðra er sök þjóðfé-
lagsins en ekki þeirra sjálfra.
Margar húsmæður telja, að það
sé eitthvað athugavert við þær, af
þvi að þeim gengur illa að sætta
sig við hlutskipti sitt. En það er
ekkert að þeim. heldur þurfa þær
að gjalda rangra þjóðfélagsskipan-
ar.
Ann byggir þessar niðurstöður
sinar á viðtölum við 40 húsmæður
í London og á afstöðu þeirra
til heimilisverka. Hún hafði komizt
að raun um, að enginn hafði gert
þjóðfélagslega rannsókn á hús-
móðurstarfi, eins og gert hafði
verið við mörg önnur störf, og
taldi mál til komið. að úr þvi yrði
bætt. Ekkert af þvi. sem hún rakst
á i könnunum þessum, kemur
konum á óvart, en hins vegar telur
hún, eða vonar öllu heldur, að
ýmislegt þar að lútandi geti ýtt við
karlmönnum og fengið þá til að
endurskoða afstöðu sina til hús-
verka.
„Ég varð þess meðal annars
áskynja," segir hún, ,,að vinnu-
vika húsmæðra er að meðaltali 77
klukkustundir. Þetta starf er drep-
leiðinlegt og þreytandi, sifelldar
endurtekningar og aldrei sér högg
á vatni. En það sem er verst við
húsmóðurstarf er það, að það er
ákaflega einangrað. Húsmæður
þjást af ótrúlegri einmanakennd."
85% brezkra kvenna eru hús-
mæður. þannig að vandamálið er
víðfeðmt. Ann Oakley hvetur hús-
mæður til að bregðast við vandan-
um á eftirfarandi hátt:
„Umfram allt á húsmóðirin að
gera sér grein fyrir þvi. að það er
ekkert við hana sjálfa að athuga.
Það er starfið en ekki hún
sjálf, sem er litilmótleg. Og
þetta er ekki hlutskipti, sem hún
hlaut i vöggugjöf, af þvi að hún
var kvenkyns. heldur er þetta
starf, sem fólk á að vinna i sam
einingu. Það á einnig að gera hús-
verk eins auðveld og kostur er. Ef
húsmæður gætu byrjað á þvi að
gera sér grein fyrir þessum stað
reyndum, er það þó nokkuð i átt
ina."
Og hún hefur einnig fram að
færa tillögur um, hvernig brezkir
karlmenn geti tekið þátt i heimilis
störfunum. „Þeir gætu reynt að
haga vinnu sinni þannig, að þeir
geti verið meira heim," segir hún.
„Margir karlmenn gætu starfs
sins vegna verið meira heima en
þey kjósa visvitandi, þvi að sum
störf eru þess eðlis að hægt er að
sinna þeim heima við. Þannig
gæfist þeim kostur á að létta undir
með konum sínum á ýmsan hátt,
þegar tóm gæfist til.
Þá eru fjölmargir menn, sem
telja sig þurfa að sinna aukastörf
um til að framfleyta heimilinu, en
þeir gætu látið konurnar um auka
störfin, en verið sjálfir heima og
tekið að sér nauðsynlegustu heim
ilisstörfin."
En þótt Ann Oakley sé gallhörð
kvenréttindakona, viðurkennir
hún, að fullkomið jafnrétti náist
ekki með þessari kynslóð. Það er
næsta kynslóð. sem á að njóta
góðs af rannsóknum hennar og
hugmyndum. „Byrjið strax aí
kenna börnum ykkar," segir hún
„Segið þeim, að heimilisstörf séu
skitverk en verði skárri, ef fólk
vinnur þau í sameiningu Segið
þeim, að það sé þjóðfélagslegur
misskilningur, að konur einar eig
að sinna þessum störfum."
Springdýnur Tökum að okkúr að gera við springdýnur samdægurs. Sækjum og sendum ef óskað er. Opið til 7 alla daga. KM springdýnur, Helluhrauni 20, Hafnarfirði. Simi 53044. Brotamálmur Kaupi allan brotamál langhæsta verði. Staðgreiðsla. NÓATÚN27 Sími 25891.
Rennilásar og happar í miklu úrvali. Haraldur Árnason Heildverzlun Sími 1 4483. JBörgunblatiit* nucivsincRR ^Ur>«22480
Þjálfari óskast
Ungmennafélagið Einherjar, Vopnafirði óskar
eftir að ráða knattspyrnuþjálfara fyrir sumarið
'75.
Uppl. gefur Gunnlaugur Ólafsson í sima 97-
3235 Vopnafirði.
Norton-T riumph-BS A
bifhjólaeigendur vinsamlega athugið:
Um leið og vér þökkum viðskipti á liðnum
árum, þá tilkynnum vér, að
V élhj ólav erzlun
Hannes Olafsson,
DUNHAGA 23, REYKJAVÍK,
hefur nú tekið við allri varahlutaþjónustu í
ofangreind hjól. FÁLKINN
ELDTRAUSTIR
SKJALASKÁPAR
3ja og 4ra skúffu.
SÆNSK
GÆÐAVARA
k
E.TH.MATHIE
STRANDGÖTU 1 —
Veraldarsagan
2. bindi Veraldarsögu
Fjölva kemur út síðar i
mánuðinum Takmörk-
uðum fjölda einstaklinga,
skóla og stofnana er gef-
inn kostur á áskrift á hag-
stæðu verði, sem gildir til
útkomudags. Upplýsingar
veittar, ef þér klippið út
seðilinn og sendið hann til
Fjölva.
Síðustu forvöð
Til Fjölva, Pósthólf 624, Reykjavík
Eg undirritaður óska upplýsinga um áskrift á hag-
stæðu verði að Veraldarsögu Fjölva.
Nafn
Heimilisfang