Morgunblaðið - 04.09.1977, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. SEPTEMBER 1977
43
að sú breyting nái til Islands. ..
enda er Ifka það ætlanda þeim
sem eru oddvitar þjóðarinnar að
þeir láti ekki slíkt tækifæri hjá
iíða ónotað og leiði með því engu
vægari dóm yfir sig en með rétti
er felldur yfir þeim sem seldu
frelsi þjóðar sinnar fyrir vesæla
nafnbót og gáfu það sfðan fyrir
minna en ekkert.“ (J.S.: Hug-
vekja til íslendinga 1848). Slikur
klukknaglymur óróaárs og
febrúarbyltingar mátti aldrei
sljóvga næmleik og dómgreind
vora á hvað væru aðkallandi
breytingar og nothæf tækifæri til
þeirra en afstýra varð ótímabæru
flani.
Sá leiðtogi, J.S., sem við hlust-
um á enn í orðunum tilvitnuðu,
kaus um leiðir færar íslendingum
til nútímans með fordæmin f
huga. Rökrétt sneri hánn, eins og
ég útlegg „verdenshistorisk ud-
bytte“ hans, dæminu löngu
seinna við. Nú mundi hann því
krefjast að við styddum beint eða
óbeint þjóðir, sem feta svipaðar
leiðir og við fórum í heimastjórn
sinni. Rækt var í hans anda sam-
tíðarskyldan að sigla hin illfær-
ustu höf og styrkja landnám yzt á
jarðar jöðrum.
Hver trúir á,
að Grænland ráði bráðum
við meginvanda sína?
Við endurmat á menningar- og
ættar sé sú kurteisi þarlendra
táninga (fáeinna) að grýta kóng-
stjórnarskip send beinlínis til
heiðurs þeim. Og Islendingabrag-
ur J.Ö., sem þessu skilningsþrepi
samsvarar, eftir 17 vetra pilt,
varð aldrei heldur samningum við
Dani til fyrirstöðu.
Ég hef víst eytt fullmiklu af
greinarrúmi mínu til ábendingar
á heimastjórnar- og landgrunns-
réttarkröfur grannlands að ís-
lenzkri fyrirmynd. Fjárbúskapur
og vélbátaútgerð, flugmál ein-
hvers (grænlenzks) landshluta,
eitthvað í heilbrigðis- og skóla-
málum o.s.frv. væri kannski ekki
óverðugra svið til eftirbreytni ef
við kynnum að hafa ratað á hent-
ugri aðlögun harðbýls lands og
fámennis en Ðanir þar vestra.
Mér virðist hér heima kominn
skárri áhugi en fyrr á að greiða
fyrir öllum, sem af okkur gætu
kannski lært. Slíkt er sjálfþakkað
verk og ætlast ekki til launa. Það
er i anda og umboði Norðurhettu-
samtaka.
ísland er óliklegast landa til að
ásælast í Grænlandi fasteignir
eða verzlunargróða og mun ekki
heldur styrkja það land pening-
um sem máli skipta. Um veiðirétt
yrði samið á jafnskiptigrundvelli
en mest um friðun fisks i upp-
vexti. Þessi ,,nonprofit“-afstaða
kemur i veg fyrir margan mis-
Grænlenzkir veiðimenn gera að veiðarfærum sínum.
efnagrundvelii, sem útheimtist til
sjálfstæðis, og við spár um
spennu þá, sem frelsisvonir veita,
gæti sýnzt fifldjarft að treysta á
vaskleikann meira en stærðina,
þ.e. nota skilgreining á eðli
(quality) í þeim stað sem maður
vantreystir magngreiningu, þykir
hún gefa of vonda svartsýnisút-
komu. Magnið (quantity) nægir
t.d. i Brasiliu til að flokka hana
með stærstu heimsveldum og litið
yrði þá úr 3 milljóna Israel eða 4
milljóna Noregi, sem þó eru sterk,
við hlið á mannmergð hvers
gamalgróins ríkis Asíu sem væri.
Vopnaðir fordæmi Islands og ann-
arra jafnaumra nýrikja, sumra
miklu þróttlausari, höldum við
okkur samt í málum Grænlands
að djörfu eðlisgreiningunni ein-
samalli, trúum henni.
Þegar á örskammri stundu þarf
að gripa tækifærin, þvi ella
sundrast og ferst þegnheildin,
veltur minnst á magni, mest á
einbeitni, eins og annar þjóðleið-
togi sýnir í mynd (H.H.: Hafís-
inn): ,,0g þar opnast bil. Eins og
ógna gil/ stendur ísinn á hliðar
tvær./ Kringum stappar ís. Bak
við stormur rís./ Fyrir stafni er
opinn sær/ „Fram, hlýðir
mér“... þeir hlýddu, hans sjó-
vönu menn./ Eftir augnablik
lukti aldan kvik/ fyrir aftan með
nýrri spöng“.
Enn hættulegra en hugsanleg
misgrip mundi vera að þora ekki
af stað, biða oflengi átekta. Þetta
hefur verið gömul og ný aðvörun
til þjóða og i Grænlandi ber fyrsta
sinni mikið á henni núna. Ég full-
yrði ekkert i þá átt að þeirrar
skilning, sem tiðkast vill i þjóða-
þríhyrningi (seinna norrænum
þjóðafimmhyrningi?). Ekki má
þetta heldur verða bitbein i viður-
eign milli flokka.
Ef offáir trúa á Grænland er
þvi meiri siðferðiskylda okkar
hér að trúa á viðreisn þess.
Landnámstilraun feðra vorra
þar gafst verr en skyldi að lokum
en Grænlendingar þoldu og tóróu
af. Fyrir það verðskulda þeir
tryggðir vorar að þeir reyndust
færir að byggja heimsjaðar og
vilja nú gerast ein af Norður-
landaþjóðum, sem þeir margir
eru að helmingi blóðblandaðir við
en eiginlegt eskimóalíf er þeim
liðin og hverfándi saga, sem eng-
inn getur talið þá á að endurtaka.
Skipunartónn örlaga
og nauðsyn að gera
eina þjóð í landi
Þessi kaflafyrirsögn segir að
fyrir þá nývöknuðu landsþjóð
(ekki lengur sérkynþátt) finnst
engin leið til baka og aðeins ein
fram, sú er hún nú stefnir. Svona
bindandi aðstæður minna á skip-
unartóninn i freku og merku
stjórnarplaggi, sem stórbreyting-
um olli í Godtháb fyrir áratug:
„Den offentlige debat, som nær-
værende pjece máske vil udlöse,
kan ikke ændre den fastlagte
plans udförelse. Men den kan
bidrage til at give nye impulser."
Þjóðstofninn grænlenzkumæl-
andi mun áður ljúki drekka i sig
allt innflutt, sem þar hefur lang-
vistir. Sama hefur fyrr gerzt i
Þórshöfn og á íslenzka höfuð-
staðarsvæðinu að innfædda þjóð-
Framhald á bls. 50
álnavöru
markaður
GLÆSIBÆ
Urval af mynstruðum efnum
80 cm. á aðeins
Æ
Urval af mynstruðum efnum
90 cm. á aðeins
Einiit Crimpeiene efni
á aðeins
Nankin, 150 cm. breitt
á aðeins
Munstruð teryiene-jersey
á aðeins
Tweed efni á aðeins
Úrvai uiiarefna á aðeins
Riffiað fiauei, 115 cm.
á aðeins
Munstrað fínriffiað flaue/
á aðeins
Munstrað Denim
í barnafatnað á aðeins
Stðr baðhandkiæði á aðeins kr. 980
Venjuieg handkiæði
á aðeins kr. 340 og 450
kr. 150
kr. 190
kr. 090
kr. 980
kr. 690
kr. 690
kr. 590
kr. 490
kr. 590
kr. 980
kr. 980