Morgunblaðið - 04.09.1977, Blaðsíða 30

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. SEPTEMBER 1977
62
Konurnar láta ekki undir höfuð leggjast að þvo fötin og þrífa matarílátin fyrir utan dyrnar í skálunum
sfnum í flóttamannabúðunum. Ljósmyndir E.Pá.
hermönnum og fjölskyldum
þeirra. Þetta fólk var flutt burt,
er það fannst. Margir flóttamann-
anna höfðu heyrt skotin eða séð
líkahrúgurnar rotnandi í skógin-
um. Nú var farið að hafa strangt
eftirlit með því að ungt fólk væri
ekki að draga sig saman eða gifta
sig án leyfis Anka. Dauðarefsing
lá við því í að minnsta kosti sum-
um þorpunum, ef grunur lék á
slíku athæfi, sem ekki átti að lið-
ast i hinu nýja þjóðskipulagi. All-
ir eiga þar að lifa eftir boðorðinu:
Aldrei segja nei eða færast undan
nokkurri skipun, allir eiga að
hætta að hugsa um fjölskyldu
sína, einungis að vinna að hrís-
grjónauppskerunni fyrir föður-
landið. Þessu hefur verið fylgt
fast eftir í tvö ár og fólkið haldið
áfram að hrynja niður af fæðu-
skorti og sjúkdómum. Enga lækn-
ishjálp er að fá í þorpum þessum.
Veikir Kmerahermenn eru fluttir
burtu, segja flóttamennirnir. Þeir
efast þó um að þeir fái læknis-
hjálp að gagni, því allir læknar og
hjúkrunarfólk, sem enn kann að
vera á lífi, felur sig og þykist vera
alls ómenntað. Engir skólar eru
reknir, enda kennurum verið út-
rýmt sem öðrum menntamönnum,
en hermennirnir taka börnin í
hópþjálfun og kenna þeim að
Anka eigi að hlýða skilyrðislaust
og þau eigi að koma upp um
vonda fullorðna, sem séu með
undirferli. Oft eru börnin skilin
frá foreldrum sínum. Þau eldri
vinna á ökrunum með foreldrun-
um, en er gert að mæta í endur-
menntun á kvöldin og læra sjálfs-
gagnrýni. Ef tunglskinsbjart er,
er þó iðulega bætt við þriggja
tíma vinnu.
Sjálfsagt veit enginn hve marg-
ir hafa farizt á þessum tveimur
árum í Kambódíu. Nú virðist um-
heimurinn farinn að átta sig á því
sem er að gerast í þessum stóru
þrælkunarbúðum og farið er að
skrifa um það í blöð í Suðaustur-
Asíu og víðar um heim. Blaða-
mennirnir John Barron og
Anthony Pau, sem elt hafa uppi
hundruð flóttamanna, hlustað á
ríkisútvarpið frá Phom Pehn, sem
er eini fréttamiðillinn í Kam-
bódíu, og nýtt sér þekkingu sér-
fræðinga um Kambódíumál, sem
áður bjuggu i landinu, hafa áætl-
að dánartölur fram til ársloka
1976 á þessa Ieið: 1,2 milljónir
karla, kvenna og barna hafa verið
drepin af hermönnum Anka, 400
þúsund eða meira dáið af völdum
fyrstu þjóðflutninganna, 430 þús-
Þeir sem eru nýkomnir í flóttamannabúðirnar búa í einbýlishúsum úr
bambus og stráum. Holt er undir þau og svalirnar eru aðalsetustof n,
endagott skjól fyrir brennandi sólinni.
und eða meira fallið úr hungri og
sjúkdómum, 100 þúsund eða fleiri
verið drepnir í fjöldaaftökum og
myrtir og 20 þúsund fallið við
flóttatilraunir. Raunar má deila
um tölur og þær skipta ekki máli.
Þó ekki nema 10% af því sem sagt
er sé rétt, þá er það nógu skelfi-
legt. Kannski eru ummæli Pól
Pats, forsætisráðherra Kambódíu,
og utanrikisráðherrans, Ieng Sar-
is, í viðtali i útvarpinu í Víet-Nam
20. júlí í fyrrasumar vísbending
um ástandið. Þeir sögðu sem skýr-
ingu á þvi að ekki hefði náðst
betri árangur í framleiðslu hrís-
grjóna þá, að „80% af vinnuafl-
inu sé úrvinda af malariu og hita-
sótt og iðulega of veikt til að
vinna að uppskerunni. Meðul séu
ekki til, og þó leitazt hafi verið við
að þjálfa „læknaliða", þá sé þekk-
ing þeirra litil“.
Allir nýkomnir flóttamenn, sem
ég talaði víð í búðunum í Aran-
yaprahethet, sögðu að ástandið
versnaði stöðugt. Fólkið væri orð-
ið svo sjúkt af harðræði og matar-
skorti, auk vonleysis um að finna
aftur ástvini sína, að það væri
sljótt. Lítið kemur nú orðið af
konum eða börnum yfir landa-
mærin. Þau þola ekki hrakning-
ana og hinar löngu göngur gegn
um frumskógana í myrkrinu. Þeir
nýkomnu eru mest karlmenn.
Flestir vita ekki hvar konur
þeirra eða börn eru niður komin,
ef þau eru þá á lífi. En örvænting-
in og sannfæringin um að þeir
myndu ekki lifa af á þessum
nauma matarskammti, rak þá til
að hætta á að verða skotnir af
landamæravörðum eða stíga á
jarðsprengjurnar, sem eftir árs-
byrjun 1976 hefur verið komið
fyrir á öllum slóðum og stígum
við landamærin. Kváðust sumir
hafa séð rotnandi líka þeirra, sem
á undan þeim höfðu farið þar um
og ekki verið eins heppnir.
Landamæri Thailands og Kam-
bódiu eru 720 km löng og hlykkj-
ast gegn um frumskóga og fjöll,
með ár á stöku stað. I fyrstu var
brúin yfir ána hjá Arayaprathet
ein opin leið fyrir flutninga á
vörum, sem Kambódíumenn
keyptu af Thailendingum, enda lá
þar fyrrum járnbrautarlínan
milli,Bangkok og Phom Penh. Nú
hefur henni verið lokað líka og
engin samskipti lengur leyfð.
I siðari greinum mun ég reyna
að tíunda ummæli ýmissa þeirra
flóttamanna frá Kambódíu, sem
ég talaði við og lýsa lífinu í flótta-
mannabúðunum, eins og það kom
mér fyrir sjónir. I þetta sinn mun
ég láta nægja frásögn eins við-
mælanda míns, sem er dæmigerð.
— E.Pá.
Framhald af bls. 34
Þegar maður spyr hvort fólkið
geti ekki tekið sig saman og kom-
ið i veg fyrir slíkt, er svarið: —
En Mademoiselle, allir eru svo
veikir og þróttlitlir af hungri að
þeir eru algerlega á valdi her-
mannanna. I fyrstu byggðu menn
vonir sínar á þvi að matar-
skammturinn yrði rýmkaður þeg-
ar fyrsta uppskeran væri komin
af ökrunum. Svo reyndist þó ekki.
Öll hrisgrjónin voru flutt burt, en
jafn naumur skammtur kom svo
aftur í þorpið frá miðstöðinni. Og
það sem verra var, nú hófst önnur
herleiðing skv. skipun Anka.
Fólkið var aftur hrakið af stað frá
þessum fyrstu dvalarstöðum og
látið flytja sig annað, þar sem þar
þurfti iðulega að byrja upp á nýtt
að hrófla sér upp strákofum og
brjóta nýtt land. Fjölskyldur voru
aðskildar. Fólk vissi oft ekkert
hvað varð af sinum. Ymist höfðu
ættingjarnir týnzt í fyrstu flutn-
ingunum eða verið aðskildir sið-
ar. Sumir þeirra. sem ég talaði við
i búðunum, höfðu aldrei fundið
fjölskyldur sinar, enda ekki feng-
ið að leita þeirra.
í árslok 1975 voru hvorir
tveggja stóru þjóðflutningarnir
afstaðnir og búið að brjóta fólkið
algerlega niður. Rauðu Kmerarn-
ir höfðu allra ráð í hendi sér. Þá-
hófst önnur útrýmingarherferðin.
Strax eftir uppgjöfina höfóu ver-
ið drepnir allir, sem gegnt höfðu
æðri stöðum i her Lon Nohls og
fjölskyldur þeirra leitaðar uppi. 1
ársbyrjun 1976 hófst kerfibundin
leit að öllum þeim, sem unnið
höfðu einhvers konar störf í ríkis-
stofnunum, öllu námsfólki og
menntamönnum og óbreyttum
Þegar rignir flýtur lcðjan. Flótta-
mennirnir grafa skurði með
stígunum milli húsanna til að
veita vatninu frá.
Kambódía
Deirdrápualla
Flóttamaðurinn So Chantho komst út úr Kambódíu 14. júnl sl.
Fréttamaður Mbl. hitti hann í flóttamannabúðunum f Aran.va-
prathet í Thailandi. Það vakti almenna athygli í búðunum, þegar
farið var að mynda hann þar utan dyra.
Framhald af bls. 34
þeim fyrir í pagóðunni.
Drengirnir og stúlkurnar bjuggu
þannig í húsakynnum munkanna,
en munkarnir voru látnir fara út
á akrana að vinna. Þegar
ávextirnir á trjánum í þorpinu
voru þroskaðir, létu þeir safna
þeim öllum í geymslur, völdu þá
beztu úr, og skiptu svo
afganginum milli fólksins.
Strákarnir og steipurnar urðu
að vinna eins og fullorðna fólkið.
Stundum fengu þau þó kennslu,
sem stóð frá kl. 12 til 2. Ekkert
skólahús var, svo þeir urðu að
sitja undir einu húsinu og
kennarinn hafði enga kennara-
menntun Hann gat rétt lesið og
skrifað kmeramál. Eftir kennslu-
stund urðu kennari og nemendur
að fara út á akrana að grafa.
Börnin voru horuð og höfðu
hvorki nægan mat að borða, né
sápu til að þrífa sig. Spftalinn var
Ifkastur helvíti. Þar eru hvorki
læknafné hjúkrunarkonur.
Kommúnistum nægir að kunna að
lesa og skrifa til að vera duhbaðir
upp í að vera læknar og
hjúkrunarkonur. Nær engin
meðul er að hafa, ekki einu sinni
aspirín. Fjöldi manns dó.
— Þegar kom fram á árið 1977
neyddu kommúnistarnir fólkið til
að leggja enn meira á sig við
vinnuna. Allir voru orðnir grind-
horaðir. Eftir að vinna á ökrunum
lauk, voru menn látnir halda
áfram og grafa fyrir tilbúinni
tjörn, til að safna í vatni. Þeir
sögðu að á næstg ári mundu þeir
láta rækta tvær uppskerur af hrís-
grjónum, þar sem þeir hefðu vatr
í tjörnum f áveitur. Ekki vildu
þeir leyfa neinum að fara frá til
að veiða sér fisk f matinn. Vegna
fæðuskorts hefur fólkið engan
þrótt til að vinna og horast
stöðugt. En hver sá sem ekki
vinnur, er sendur til „æðri dóm-
stóla“, sem þýðir að þeir eru
drepnir. Ofrískar konur verða að
halda áfram að vinna fram á
níunda mánuð og eru neydar til
að byrja aftur að vinna á
ökrunum 2—3 mánuðum e(tir að
barnið fæðist. Sumar dóu af
barnsförum. Enginn þorði að
æmta. En ef við heyrðum byssu-
skot, fórum við að vona að nú
yrðum við frelsuð úr þessu.
Rauðu kmerarnir eiga ekki
lengur ncinn stuðning mcðal
fólksins.
Ég var viss um að ég lifði það
ekki af ef ég þyrfti að lifa lengur
undir stjórn kommúnista í
Kambódfu, sagði So Chantho,
þegar ég spurði hann hvernig
hann hefði komizt á brott. Þess
vegna ákvað ég að flýja, hvað sem
það kostaði. £g lagði af stað 10.
júní og komst inn í Thailand 14.
júnf. Við vorum fjögur saman og
röktum okkur leiðgegn um frum-
skóginn, vorum svo heppin að
rekast ekki á neina Kmera fyrr
en við nálguðumst landamæri
Kambódfu og Thailands. Þeir
komu okkur að óvörum og
byrjuðu strax að skjóta á okkur.
Einn vina minna var drepinn.
Hann gat ekki hlaupið nógu hratt,
þvf hann var orðinn mjög þreytt-
ur og þróttlaus og þorstinn þjáði
hann. Við höfðum ekkert vatn að
drekka f þá þrjá daga, sem við
vorum á ferðinni. Þegar við
komumst yfir landamærin tóku
vopnaðir þorpsbúarnir f Thai-
þorpinu af okkur allt sem við
bárum á okkur og var einhvers
virði. Þá var farið með okkur til
lögreglunnar, sem spurði hvort
við værum Rauðir kmerar. Við
sögðum eins og var. Þá settu þeir
okkur f fangelsi, af þvf við
höfðum engan passa. Þar var ég í
19 daga, en 30. júní sl. var mér
sleppt. Og nú er ég hér í flótta-
mannabúðunum í Aranyaprathet
og hefi verið að punkta niður
frásögn af því sem fyrir mig
hefur komið.
So Chantho hefur sem aðrir
flóttamenn fengið til umráða svo-
Iftið pallskot í einum skálanum.
Þegar ég spyr hvað hann hyggist
fyrir, hvort hann ætli að reyna að
sækja um að komast til Banda-
rfkjanna eða Frakklands eða
kannski Astralfu, segist hann
ekki vita það. Hann þurfi að átta
sig. — Mann langar ekki til að fra
frá landinu sfnu, sagði hann
aðeins. Hann hafði verið heldur
tregur til að tala við mig um
morguninn, en þegar fór að Ifða á
daginn leitaði hann mig hvað
eftir annað uppi, til að bæta ein-
hverju f sögu sfna, og lét mig
meira að segja hafa punkta, sem
hann var búinn að skrifa hjá sér.
Honum þótti sýnilega gott að hafa
talað um þetta við einhvern, þó
ajókunnug manneskja væri. En
svipurinn var ekki jafn dapur.
Vonandi vill eitthvert land taka
við honum. Það er hin veika von
flóttamannanna. Annars verður
það hlutskipti þeirra að sitja
kyrrir og aðgerðarlausir í flótta-
mannabúðum. Hann á þó kannski
skárri möguleika en ýmsir aðrir
þarna, þvf sum löndin a.m.k. sem
taka flóttamenn velja úr þá betur
menntuðu. — E.Pá.