Morgunblaðið - 04.09.1977, Blaðsíða 18

50
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. SEPTEMBER 1977
— Nam sér lönd
Framhald af bls. 43
ernið gersígraði. Þarf þð heima-
stjórnar við áður. Lítum á stærð
og fjölgun þjóðbrotanna.
A vestursti öndinni er lands-
kjarninn. Þar sitja um 5 þúsund
Damnerkurfæddir fbúár (auk
skammtímagesta við vinnu) móti
50 þúsund Grænlandsfæddum.
Þannig er „þjöðerni" reiknað
samkvæmt lögum frá 1964 og telj-
ast Grænlandsfædd börn
evrópskra fóreldra í seinni hópn-
um, enda læra þau að skilja græn-
lenzku nú. I fáeinum veiðistöðum
fjarlægra stranda á landinu búa
svo 6 þúsund í viðbót, lítill hluti
þeirra evrópskur.
F.igi að tala um ,,danskt“ varn-
arvirki í landinu.'hefur það ekki
nærri eins styrka stöðu til lengd-
ar og. þjóðernið danska hafði i
Færeyjum framan af ævi minni.
Meðal hins margþætta. sem trygg-
ir að danskmenntað fólk verði
dýrmætust útflutningsvara úr
þessari klakanýlendu sinni. skal
ég aðeins nefna tvennt, því engu
ádeiluhlutverki gegnir grein min:
Annað er flótti vaskasta háseta-
liðs og langskólaæsku, kannski
líka brúðarefna; þann veg grisj-
ast nú sérhver frumstæð þjóð,
hafi þröaðra land veitt henni slík-
an atvinnurétt sein „eskimóum"
gefst í Danmörku. Ilitt eru téð lög
frá 1964, sem gera dönskum for-
eldrum ófært að nota til vinnu í
þessu landi börn sín þar fædd.
Þvi unglingur eða menntaung-
menni slíkt má þar ekki fá nema
matvinnungskaup sem aðrir inn-
fæddir, meðan Danmerkurfætt
fólk fær mörgum sinnum meira
og i tilbót húsnæði eða önnur sér-
hlunnindi (á rikiskostnað eða
verzlunar). Apartheid er engin
nema misrétti slíkt, sem ásamt
stéttarlegri einangrunarlagni
danskrar tungu verkar fast i eina
og sömu átt. Því hlýtur danski
kjarninn að gufa upp jafnskjött
og annað fölk, statt í heimastjórn-
arlandi, megnar að gegna flestu
hinu hrýnasta, sem nú felst i
merku hlutverki hans.
Hinn kunni Grænlandsnefndar-
maður, séra Jonathan Motzfeldt,
skýrði 1976 í Norræna húsinu í
Rvk. heimastjórnartillögurnar og
sumt af ávöntunum þeirra. Hann
skelfdist eilitið af bráðlæti yngri
helmingsins af þjóð sinni. Hann
hafði m.a. við orð, án fullyrðing-
ar, að hundrað ár kynni enn að
þurfa áður en (færeyskt og ís-
lenzkt) sjálfstraust og sjálfstæðis-
fyrirkomulag dygði í Grænlandi.
Ég hef andæft þessu i Mbl. í
fyrra.
Vel má deila um hver aðferð og
undankomuleiö í þróun sé bezt.
Stofulært draumsjónafólk í
félagsvísindum vill hreinsa þau
óþrif, sem kallist evrópsk menn-
ing, af hinni blendnu Vestur-
Grænlandsþjöð og ímyndar sér að
þá kæmi út (eða hefði fyrir 1950
getað komið út) hinn syndlausi
alþroskaði eskimóakynstofn, von
og hjálpræði heimsins. Sértrúar-
söfnuðir frelsa sig, enga aðra,
ekki svo mikið sem kaupin-
hafnska kristianíu.
Hin seinfæra þróun, sem séra
Motzfeldt er frekar bjartsýnn um
ef gætni fái að ráða, sbr. silagang-
inn næstliðnu 130 árin á íslandi,
kann að vera óráðleg nú, miklar
stökkbreytingar séu hið eina sem
nær oft tilgangi meðal ungþjóða,
sem hin grænlenzka er svipuð. Og
,,nye impulser."
1 svipinn er hinni ofsalegu
fjölgunarhneigð hennar t.d. hald-
iö i skorðum með ráðum, sem
heimastjórn mun missa úr hönd-
um sér. Kaupjöfnuður með inn-
fæddum og innfluttum brýzt hún
vafalaust í að tryggja á 9. áratugn-
um, hvað sem kosti. Varizt mun
verða því aö innlimast i EC. Pln
átök um olíu og námurétt eru
aðeins að byrja. Skriðjöklar fara
sér mishratt, stundum hlaupa
þeir óvænt langan veg fram á
láglendið og þesslegur breði sýn-
ist mannlíf næsta granna okkar á
Jöklajörð ætla að verða.
Undan bráðnuðum jaðri fram-
hlaups koma furðu frjóar jökul-
garðakvosir, sem sáningartækni
úr lofti gæti gert sterkgrænar á
fáum árum. Sé það ekki gert, blæs
i stormum þykkan moldarmökk
þaðan yfir grannland.
25. 8. 1977
Það leynir
sér ekki
skólaárið er að hefjast. Það
hefst á hverju hausti hjá okkur eins
og hjá ykkur.
Hjá ykkur: Nýjar námsgreinar, nýjar
bækur, ný áhöld.
Hjá okkur: Nýjar sendingar af
gömlu góðu skólavörunum
og nýjungum í meira úrvali en
nokkru sinni fyrr.
Ein ferð í einhverja af þrem
verzlunum Pennans nægir, — þar
fást allar skólavörurnar, sem þið
þurfið að taka með í skólann,
— og meira til!
Hafnarstræti 18
Laugavegi 84
Hallarmúla 2

Málfríður Björnsdótt•
ir Fáein kveðjuorð
F. 29. september 1893.
D. 29. ágúst 1977.
Fáein kveðjuorð.
Ég ætla ekki að rekja ætt eða
uppruna Málfríðar, til þess
skortir mig kunnugleik, ég veit þó
að hún var Borgfirðingur að ætt.
Málfríður var gift Frím.anni
Jónassyni sem mörg ár var skóla-
stjóri og kennari að Strönd á
Rangárvöllum, þar var heima-
vistarskóli og voru nemendur
mánuð í einu í skólanum. Það er
ekki á færi nema einstaka manna
að veita forstöðu heimavistar-
skóla fyrir börn, svo vel sé.
Ég var svo lánsöm, ég segi lán-
söm að vera einn af nemendum
þeirra hjóna og ég minnist þess
ekki að skuggi ósamlyndis hafi
nokkurntíma fallið á milli þeirra
hjöna og nemendanna, þau leystu
líka öll deilumál á milli barnanna
með einskærri lipurð og velvild.
Við elskuðum þau og virtum og
vildum áreiðanlega reyna að gera
eins og þeim líkaði i flestu. Og nú
er mér efst í huga þakklæti til
þeirra beggja og þakklæti til for-
sjónarinnar fyrir að hafa notið
samveru við Frímann og Málfríði,
en annars þeirra verður ekki
minnzt svo hins sé ekki getið líka,
svo samofin er mynd þeirra í
huga gamals nemanda.
Mér er í fersku minni fyrsti
skóladagurinn minn í byrjun
október 1942, ég kom í roki og
rignirtgu, öllum ókunn, og átti að
dvelja í mánuð fjarri heimili
mfnu og var hálf kvíðin; fyrsta
manneskjan sem ég hitti á Strönd
var Málfríður, hún heilsaði mér
með sínu bjarta brosi og hlýja
handtaki og allur kvíði var þar
með rokinn út i veður og vind.
Þannig var það alltaf, Málfríður
bætti úr öllu böli hjá okkur skóla-
stelpunum. Hún kenndi stundum
leikfimi, oft undruðumst við hvað
hún var lipur og kom okkur til að
gera æfingar sem okkur þóttu
óframkvæmanlegar í fyrstu, en
reyndust ekki svo erfiðar þegar
til kom. Málfriður kenndi
stúlkunum handavinnu, og ég
fullyrði.að hún var frábær handa-
vinnukennari, til dæmis sagði
hún alltaf við okkur: „Gangið þið
vel frá endunum, stelpur mínar,
maður á að ganga þannig frá að
allir megi sjá rönguna án þess að
við þufum að blygðast okkar.“
Þannig var hún, vammlaus á allan
hátt.
Þessum fátæklegu orðum fer
nú að ljúka, ég er aðeins að reyna
að tjá Málfríði og þeim hjónum
báðum lítið bot af því þakklæti
sem ég og að ég hygg allir fyrr-
verandi nemendur þeirra á
Strönd beri í huga til þerra fyrir
svo ótal margt.
Hafi hún hjartans þökk fyrir
allt það fagra og góða sem hún
sáði í barnSsálirnar, það verður
aldrei metið til fulls. Frimanni og
börnum þeirra og öllu skyldfólki
sendi ég innilegar samúðarkveðj-
ur og bið góðan guð að blessa þau
öll.
Guðþjörg Böðvarsdóttir
Kvenfélag Kópavogs kveður nú
eina af sínum elztu og beztu
félagskonum, frú Málfríði Björns-
dóttur. Hún var cin af stofnend-
um félagsins, var kosin í fyrstu
stjórn þess og stai faði í stjórninni
rúman áratug. Hún var mæt og
mikilsvirt félagskona, sem ævin-
lega vakti eftirtekt með málfiutn-
ingi sínum og störfum í þágu
félagsins. Gáfur, glaðlyndi og góð-
vild voru áberandi í öllu hennar
dagfari.
Málfríður var óvenju glæsileg
kona og prúðmennskan var henni
meðfædd. A fyrstu árum félags-
ins, þegar erfitt var um húsnæði
fyrir starfsemina, nutum við oft
gestrisni þeirra hjóna, sem var
einstök.
Eftirlifandi maður Málfríðar er
Frímann Jónasson, fyrrverandi
skólastjóri Kópavogsskóla.
Kvenfélag Kópavogs minnist
þess, hve velviljaður hann var fél-
aginu, þegar það hafði starfsemi
sina í skólanum hans. Það var
mikið lán fyrir Kópavog að fá
slikt úrvalsfólk til starfa við skól-
ann.
Málfríður var fædd 29. septem-
ber 1893 í Innsta-Vogi við Akra-
nes. Foreldrar hennar voru Björn
Jóhannsson og kona hans,
Sesselja Ölafsdóttir. Þau voru
mikil dugnaðar- og myndarhjón.
Málfríður fór á unga aldri í
Flensborgarskólann i Hafnarfirði
,og tók þaðan gagnfræðapröf.
Smábarnakennslu stundaði hún á
Akranesi í þrjá vetur. Siðan fór
hún í Kennaraskólann og tók
kennarapróf árið 1923. Eftir það
stundaði hún kennslu af og til.
Alla tíð tók hún mikinn þátt í
félagsstörfum, bæði í ungmenna-
félagi, G.T. reglunni og kvenfél-
ögum. Hún hafði því mikla
reynslu í félagsstörfum þegar
hún flutti í Kópavog. Við kven-
félagskonur i Kópavogi nutum oft
leiðsagnar hennar i störfum okk-
ar, enda var hún Ijúfur og góður
leiðbeinandi. Þetta kunnu félags-
konur vel að meta og voru því
sammála um að gera hana að heið-
ursfélaga á tuttugu ára afmæli
Kvenfélags Kópavogs árið 1970.
Nú, þegar okkar eini heiðursfél-
agi er látinn er margs að minnast,
meira en upp verður talið. Þakk-
lætið er okkur efst í huga fyrir
samfylgdina á liðnum árum. Ösk-
ir okkar um eilífa blessun fslgja
henni yfir landamærin.
Að endingu sendum við Fri-
manni, börnum þeirra, tengda-
börnum og öðrum ástvinum inni-
legar samúðarkveðjur.
Konur í Kvenfélagi Kópavogs
Birting
afmælis-
og minning-
argreina
ATHYGLI skal vakin á þvf, að
afmælis- og minningargreinar
verða að berast blaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig verð-
ur grein, sem birtast á í mið-
vikudagsblaði, að berast í síð-
asta lagi fyrir hádegi á mánu-
dag og hliðstætt með greinar
aðra daga. Greinar mega ekki
vera f sendibréfsformi eða
bundnu máli. Þær þurfa að
vera vélritaðar og með góðu
línuhili.