Morgunblaðið - 16.10.1983, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. OKTÓBER 1983
Chaplin við töku myndarinnar „A Woman of Paris árið 1923, ári áður en hann hóf gerð Gullæðisins.
GULLNAR MINNINGAR
Chaplin í frægu atriði í fjallakofanum í Gullæðinu.
Regnboginn: GullæÖið —
The Gold Rush
Leikstj&rn, handrit, fram-
leiðandi: Charles Chaplin.
Kvikmyndataka Rollie
Totheroh, Jack Wilson. Að-
alhlutverk: Chaplin,
Georgia Hale, Mack Swain,
Bert Morrisey, Malcolm
Waite. Bandarísk, gerð
1925.
Myndirnar hans Chaplin, einkum
þær með litla flækingnum, eru sígild
sjónarspil um gaman og alvöru lífs-
ins — þar sem kostir mannskepn-
unnar verða löngum göllunum yfir-
sterkari. Fáar myndir eru því jafnvel
fallnar til endursýninga hverri
kynslóð til gleði og endurmats
manngildis og meistaraverk ('hapl-
ins frá öðrura og þriðja áratugnum.
Þær geisla af töfrum snillingsins,
hver gretta eða hreyfing getur komið
áhorfandanum til að gráta af hlátri
og viðkvæmnin er heldur aldrei
langt undan.
Það er vel til fundið að hefja
endursýningar Chaplinmynda að
þessu sinni með Gvllœdinu (sjálf-
ur hef ég ekki orðið tölu á hversu
oft ég hef séð sumar þeirra — en
flestar eiga þær það sameiginlegt
að vera gullnar minningar), því
sjálfur sagðist meistarinn vona að
menn myndu sig helst af henni.
Og ég er ekki einn um að álíta
þetta 58 ára meistaraverk sem
eina bestu skopmynd allra tíma.
í Gullœðinu leikur Chaplin — í
gervi litla flækingsins — gullgraf-
ara í Klondike, sem bögglast úr
einum óförunum í aðrar. I upphafi
sjáum við hann klöngrast eftir
einstigi utan í hengiflugi — með
bjarndýr á hælunum. Og I sönnum
anda litla mannsins taka ein
vandræðin við er öðrum lýkur og
fjendur hans bera löngum yfir
hann höfuð og herðar.
Eftir ævintýri á fjöllum uppi,
sult og góðmálmaleysi, heldur
Chaplin aftur niður í byggð, þar
sem ástin hvelfist yfir hann, er
hann sér eina af dansmeyjunum á
þorpskránni. En allt snýst til hins
verra í höndum lítilmagnans uns
gamall fjallafélagi hans birtist á
nýjan leik. Með hjálp litla manns-
ins finna þeir gnótt málmsins
góða og koma að lokum af fjöllum
moldríkir. Og eins og Chaplin seg-
ir í textanum, þá fær Gullædið svo
sannarlega giftusaman endi —
happy ending.
Það er unun að fylgjast með
meistaranum frá upphafi til enda
Gullœðisins. Hvert atriðið öðru
betra, hugmyndaflugið með ein-
dæmum, látæðið og svipbrigðin
hnitmiðuð. Inn í skopið blandast
svo hugljúf ástarsaga litla flæk-
ingsins og barstúlkunnar með
gullhjartað; þá leikur Chaplin sér
að hinum viðkvæmari tilfinning-
um áhorfandans og tekst engu síð-
ur að slá á strengi sorgarinnar en
gleðinnar.
Mörg atriði Gullæóisins eru
ógleymanleg — sígild. 1 þeim fara
saman einstakt skopskyn og hug
myndaflug, ólýsanlegt látbragð og
snilldarleg tímasetning. Nægir að
nefna dans brauðsnúðanna;
veisluborið á Þakkargjörðardag á
heiðinni, í hungri og hríðarbyl og
engin krás á borðum önnur en
mauksoðinn skógarmur flækings-
ins og reimin eina meðlætið;
darrðardansinn í fjallakofanum er
hann vegur salt á klettabrúninni,
og svo mætti lengi telja.
Sjálfsagt þykir mörgum ekki
mikið til tæknibragðanna koma,
en þá er hollt að hafa í huga að
Guílæðið er hartnær sextíu ára
gömul og þá getur maður ekki
annað en dáðst að útliti hennar.
Reyndar er hér ekki um 150 mín.
frumútgáfuna að ræða, heldur þá
styttri sem Chaplin klippti niður í
70 mín. árið 1941 og samdi við tón
og texta sem hann las síðan inn á
filmuna.
Það er tilhlökkunarefni að vita
af Chaplinhátíðinni í Regnbogan-
um á næstu mánuðum sólarleysis
og suddaveðra. Ég vona að einstök
kímnigáfa og ekki síður mann-
gæska meistara Chaplin megi
fylla hjörtu áhorfenda birtu og
gleði, á hvaða aldursskeiði sem
þeir eru — enn sem fyrr. Og skilja
eftir í huganum gullnar minn-
ingar.
Sæbjörn Valdimarsson.
KIKT INNI
KVIKMYNDAHÚSIN
Á meðan ég var á ferðalagi er-
lendis í rúman mánuð, hefur tals-
vert vatn runnið til sjávar í kvik-
myndahúsunum.
Sögulegasta má telja frumsýn-
ingu íslensku myndarinnar Nýtt líf
— vanir menn, í Nýja bíói, sem
fjallar um brall tveggja æringja
úr bænum á vertíð í Eyjum. Við-
skipti þeirra við aflann og eyjar-
skeggja. Myndin hlaut jákvæða
dóma fyrir skemmtilegheit og fýs-
ir mig að sjá hana við fyrsta tæki-
færi.
Regnboginn hóf sýningar á Öðr-
um dansi, sænskri mynd, leik-
stýrðri af Lárusi Ými Oskarssyni
og hefur hún hlotið allgóða dóma
undantekningarlítið hér og er-
lendis.
Leigumorðinginn með Belmondo
er heldur flausturslega gerð.
Söguþráðurinn endasleppur og at-
burðarásin illa útskýrð og flestar
persónurnar hanga í lausu lofti.
Hins vegar er oft talsverð
spenna í átakaatriðum myndar-
innar og Belmondo er ætíð jafn
frísklegur þó árin líði. Hefur
skrattakornið ekkert breyst frá
því hann fletti uppum Jean Se-
berg, sællar minningar. í Á Bout
de Souffle Godards í Firðinum um
árið!
Shirley McLain, James Coburn
og fleiri góðir leikarar gera stutt-
an stans í A-sal Regnbogans í
myndinni Lausakaup í læknastétt.
Ástæðan er sú að í dag, (13.10), er
frumsýnd, (rétt einu sinni), ein af
eldri myndum meistara Chaplin,
Gullæðið — The Gold Rush og mun
ég fjalla nánar um þetta sígilda
verk, annars staðar í blaðinu.
í Bíóhöllinni varð ég fyrir tals-
verðum vonbrigðum með hina um-
töluðu mynd Coppola, One From
The Heart, sem kom kvikmynda-
veri hans og fjárhag endanlega á
kaldan klakann.
OFTH, eða Glaumur og gleði í
Las Vegas, sem er heiti myndar-
hittir aðra en nær svo að lokum
gömlu vinkonunni á nýjan leik úr
örmum kvennagullsins. Og allt
fellur í ljúfa löð.
Vissuiega eru tjöldin hrífandi,
(og titlarnir smart), tónlistin
áheyrileg, ekki síst söngur Crystal
Gayle. Þá má sjá allgóða spretti
hjá Teri Garr, Harry Dean Stant-
on og Raul Julia, þeim magnaða,
vel þekkta leikara sem komið hef-
ur við sögu fjölmargra, frægra
Broadway-söngleikja í seinni tíð.
En þetta dugar hreint ekki til að
lífga nóg uppá útslitið efni og
ófrumlega leikstjórn Coppola, sem
stjórnaði þessu nýjasta stórvirki
sínu mestmegnis með hjálp mynd-
bandatækninnar.
Enn gefur að líta í Bíóhöllinni
mun betri mynd eftir Coppola,
sem er Ctangarðsdrengirnir og
Laumuspil, eftir annað undrabarn
bandarískrar kvikmyndagerðar á
síðasta áratug, Peter Bogdano-
vich, sem hefur ekki getað fylgt
eftir mikilleik sinna fyrstu verka.
Þá býðst enn tækifæri að sjá Get
Crazy í kvikmyndahúsinu, en
myndin „floppaði" hér sem í Vest-
urheimi.
f Laugarásbíói standa enn yfir
sýningar á mynd Carpenters, The
Thing. Má segja að hún sé frekar
sniðin í kringum ótrúlegar tækni-
brellur og hryllingsleikbrúður, en
persónur myndarinnar og er það
megingalli hennar. En það verður
gaman að sjá hvernig þessum at-
hyglisverða leikstjóra tekst til við
kvikmyndagerð nýjustu bókar
Stephen King, Christine, (sem und-
irr. er að lesa sér til óblandinnar
ánægju þessi kvöldin), en það er
gælunafn á Plymouth Fury ’58,
sem að sjálfsögðu er haldinn illum
anda!
Þá hefur kvikmyndahúsið hafið
sýningar á þeirri sögufrægu mynd
Bítlanna, A Hard Days Night, en
nafnið eitt vekur ljúfsárar endur-
minningar hjá undirr. og sjálfsagt
Tveir af aðalleikurunum í Glaum og gleði í Las Vegas, Frederic Forrest og
Nastassia Kinski.
innar á okkar ylhýra máli, er
draumkennd dans- og söngva-
mynd. Fjarlægð hennar frá raun-
veruleikanum er undirstrikuð með
álfaborgarlegum ieiktjöldum svo
myndin er öll tekin í Zoestrope,
kvikmyndaveri höfundar. (Þetta
er sögufrægt stúdíó og var byggt
af Samuel Goldwyn, komst mörg-
um árum síðar í eigu Desi Arnas
og Lucille Ball, (Desilu Play-
house), en komst svo í hendur
Coppola eftir Godfather milljóna-
ævintýrið.) Þar endurbyggði
meistarinn aðalgötu Las Vegas,
með öllu sínu neon-ljósaflóði og
prjáli.
Inní þetta skrautlega umhverfi
fellir svo Coppola hina útslitnu
sögu af strák sem tapar stelpu.
flestum af hans kynslóð. Annars á
það einkar vel við að endursýna
myndina núna, á meðan Bítlaæðið
skekur að nýju • einn stærsta
skemmtistað borgarinnar.
f Tónabíói gengur Svarti Folinn
við miklar vinsældir, einkum
yngri kynslóðarinnar, og dagar
Gandhi eru ekki enn taldir í
Stjörnubíói, en myndin hefur vikið
í B-sal fyrir enskum þriller, Á ör-
lagastundu.
Bíóbær býður uppá nýjan vestra
í þrívídd og á nýju silfurtjaldi — í
opna skjöldu. Og pornóið skýst
uppá silfrið undir miðnættið. Þá
skemmta kvikmyndahúsgestum
þau blondínan Seka og Holmes
hinn hreðjamikli ..
SV
STJ0RNUGJ0FIN
Gullæðið ★★★★
Leigumorðinginn ★★
Saturn III ★14
Gandhi ★★★'/2
The Thing ★★
Ránið á týndu örkinni ★★★
Glaumur og gleði í Las Vegas ★'/2
Utangarösdrengirnir ★★★ SV
Úr heimi kvikmyndanna