Morgunblaðið - 13.04.1985, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAEKÐ, LAUGARDAGUR 13. APRlL 1985
Sýning Einars Þorlákssonar
Fassianos
Það er óvenjulegt að hingað á
norðurslóðir reki sýningar
grískra myndlistarmanna, er
lifa og starfa í París, og eigin-
lega vita íslendingar næsta lítið
um gríska nútímalist yfirhöfuð.
Grikkir eiga þó myndlistarmenn
er standa framarlega í röðum
umbrotasamra nýlistamanna og
vekja athygli á hinum stóru al-
þjóðlegu sýningum á meginland-
inu svo og annars staðar í heim-
inum. Sá er hér ritar þekkir all-
nokkuð til grískrar nútímalistar
af heimsóknum á slíkar stórsýn-
ingar og veit að einn þeirra er
hér hafa komist á blað er Alecos
Fassianos (f. 1935), er Listasafn
ASÍ kynnir um þessar mundir.
Fassianos hefur þá sérstöðu
umfram marga landa sína, að
hann sækir myndefni sitt í goða-
sögur og hina auðugu myndrænu
erfðavenju Forn-Grikkja og
staðsetur í nútímalegt umhverfi.
Hann er fulltrúi íhugullar kímni
og skáldlegs hugarflugs.
Myndir listamannsins bera
þess vott að hann kemur víða við
um listræna athafnasemi enda
er hann allt í senn málari, teikn-
ari, grafíklistamaður, leik-
myndateiknari, rithöfundur og
skáld.
Á sýningunni í Listasafni ASÍ
kynnumst við grafík — lista-
manninum og teiknaranum — og
þó hafði ég það á tilfinningunni
við skoðun myndanna, að leik-
myndateiknarinn og skáldið
væru þarna einnig til staðar.
Listamaðurinn virðist stöðugt
vera að segja okkur einhverja
sögu úr nútíð og fortíð og vinnu-
brögð hans, létt og áreynslulaus,
hafa yfir sér leikrænt yfirbragð.
Er líkast sem skoðandinn sé
staddur í grísku leikhúsi eða
myndskreyttu hofi, er hann reik-
ar á milli myndanna.
Listamaðurinn vinnur myndir
sínar mjög hreint og af óaðfinn-
anlegri tækni og á stundum
virka þær næsta of sléttar og
felldar. En stundum gengur
dæmið upp og úr verður mynd-
heild mettuð yndisþokka svo sem
myndirnar „Fiskimenn á hjóli"
(6), „Ávextir" (18), „Diana á
hjóli“ (27), „Seifur og Þetis" (28)
og „Heimsmaður á hjóli" (33).
Allar eru þessar myndir í háum
gæðaflokki sem grafíklist, ein-
faldar og tjáningarríkar.
En það voru þó nokkrar litlar
teikningar utan skrár er einkum
vöktu athygli mína (nr. 49—54),
vel gerðar og sterkar og gæddar
grísku andrúmi og lifun. í þeim
fannst mér sýning Alecos Fas-
sianos rísa hæst.
IVyndlist
Bragi Ásgeirsson
Málarinn Einar Þorláksson
hefur nokkra sérstöðu í íslenzkri
myndlist, bæði fyrir myndverk
sín og óbifanlega trú sína á mál-
verkið og yfirburðahlutverk þess
á sviði sjónlista. Hann hefur um
langt árabil ræktað garð sinn í
kyrrþey, — margvíslega flóru
lita, forma og lína er hann virkj-
ar fyrir athafna- og sköpunar-
þörf sína. Og hér er hann ekki
einhamur um vinnubrögð, jafn-
framt því sem hann málar eins
og honum kemur einum við og
hann álítur réttast.
Þetta er svo sannarlega ekki
auðveldasta né beinasta leiðin til
að ná til fjöldans nema að síður
sé en þó langsamlega farsælasta
leiðin til rannsókna á eðli og
lögmálum myndflatarins. Og
fyrir suma málara er ekki til
nein önnur leið, og enginn annar
valkostur ætli þeir að standa við
starfsheiti sitt. Og það er stórt
orð að standa við að vera málari.
Einar er einn af stofnendum
Listmálarafélagsins, sem hefur
Listakonan Sigrún Guðjóns-
dóttir, eða Rúna, eins og hún
nefnir sig, kynnir þessa dagana
nokkrar nýjar myndir í Gallerí
Langbrók. Myndirnar eru unnar
með sérstöku kínversku bleki á
japanskan pappír.
Rúna er mjög vel þekkt lista-
kona hérlendis og þá aðallega
fyrir myndskreytingar sínar á
leirmuni og lágmyndir. Hér hef-
ur hún víða komið við allt frá þvi
að hún varð fyrst þekkt fyrir
listfengt handbragð við gerð
Laugarnesleirsins svonefnda á
árunum eftir stríð.
Það er léttur og lifandi yndis-
þokki, sem er aðal mynda Rúnu
Einar Þorláksson
þann tilgang að lyfta undir mál-
verkið. Hugmyndin varð til
mörgum árum áður en það var
formlega stofnað, á árum þrúg-
andi vanmats á málverkinu ...
í Galleríi Islenzk list, á Vest-
urgötu 17, stendur nú yfir sýning
á 24 málverkum eftir þennan
staðfasta áhangenda málverks-
ins. Er það angi stærri sýningar,
og styrkleiki hennar felst í því
að hún getur í sífellu markað sér
nýjar leiðir innan annars mjög
takmarkaðs myndsviðs. Blæ-
brigðaflóran er hér hreint ótrú-
leg og kemur manni einatt á
óvart.
Myndir þær er hún sýnir í
Galleríi Langbrók eru hér engin
undantekning og bera hand-
bragði listakonunnar fagurt
vitni. Hið grófa efni japanska
pappírsins hefur um margt svip-
aða áferð og yfirborð lágmynda
og leirmuna í þrívídd, sem hún
hefur áður fengist við að
skreyta. Rúna er þannig um
margt á heimavelli en þó er það
er listamaðurinn hugðist opna á
Kjarvalsstöðum sl. haust, en
ekki varð af vegna ófyrirsjáan-
legra orsaka. En sú sýning verð-
ur vonandi að veruleika fyrr en
síðar.
Það er mjög heillegur svipur
yfir sýningu Einars og hún
kynnir hann vel sem málara.
Fram kemur hve breitt litasvið
listamaðurinn hefur og hve mjög
hann sækir á stemmningarík
mið í listsköpun sinni. Samsemd
hans með því sem hann er að
gera hverju sinni er það sem
máli skiptir.
Til áréttingar máli mínu vil ég
vísa til mynda eins og „Veizla"
(I), sem bjartir og glaðlegir litir
einkenna, „Ægishjálmur“ (10),
sem er vafalaust öflugasta
myndin á sýningunni, sterk og
ákveðin í formum, og svo hina
hugnæmu mynd „Húm“ (19),
sem er fjölbrögðótt í formi og lit,
dökk og dularfull og gædd fjar-
rænu seiðmagni. Allar litlu
myndirnar við innganginn eru
og mjög frísklega málaðar.
Hver og einn verður að skoða
þessa sýningu eins og hún leggur
sig, hreint og beint, og til þess er
leikurinn gerður.
naumast hennar sterkasta hlið
að vinna á þennan hátt. Efnis-
kenndin er vafalítið sterkasta
hlið Rúnu og nýtur sín vel í
myndum eins og „Gullregn yfir
brúna" (2), „Vatnagyðjan Dit-
urna“ (3) og „Daphne“ (6). Hér
er um mjög fagurt handverk að
ræða. Litla einfalda myndin „í
gullnum sandi“ (7) hittir í mark
og er ein heilsteyptasta myndin
á sýningunni. Átakamest þykir
mér þó myndin „Goðsögn" (17)
en fuglarnir gera hana þó einum
of skreytikennda að mínu mati.
Þetta er lítil en mjög menn-
ingarleg sýning og Rúnu til
sóma.
'KÚNt'r
í
&HJLER) LPtmffiÓK
Sú gamla kemur f heimsókn
Silfræðingurinn og sá sjúki í The Sender.
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
Regnboginn: The Sender **'/t
Leikstjóri: Roger Christian.
Framleiðandi: Edward S. Feldman.
Handrit: Thomas Baum.
Tónlist: Trevor Jones.
Aðalhlutverk: Kathryn Harrold,
Zeljko Ivanek, Shirley Knight,
Paul Freeman, Sean Hewett.
Bresk/bandarísk, gerð 1982.
Dreinng: ParamounL 91 mín.
Það vill til að vorið er komið
og sólin hátt á lofti, því drauga-
sögurnar hellast yfir mann
þessa dagana. The Sender er sem
sagt ein til viðbótar, og talsvert
illkvittnisleg á köflum!
Ungum manni, Zeljko Ivanek,
er bjargað frá drukknun eftir
misheppnaða sjálfsmorðstilraun
og tekinn til meðferðar á geð-
sjúkrahúsi. Sá sem mest annast
hann er sálfræðingurinn Kathr-
yn Harrold. Nú, það líður nátt-
úrlega ekki á löngu uns ofsjónir
og voveiflegir atburðir fara að
hrjá Harrold og er engu líkara
en hún sé að upplifa martraðir
sjúklingsins, því þeir gerast ein-
göngu er hann sefur.
Ivanek er í meira lagi kolslútt-
aöur, hefur misst minnið að
mestu leyti en virðist þó óttast
móður sína, sem enginn veit
hver er. En þar að kemur að sú
gamla fer að koma f heim-
sókn...
Ég þekkti hvorki haus né
sporð á þessari prýðilegu
draugahrollvekju. Taldi hana
eina af þessum fjölmörgu bíl-
skúraframleiðslumyndum sem
eingöngu er ætlað til uppfyll-
ingar í kvikmyndahúsum og
enda svo sitt dauðastríð ryk-
fallnar í hornum myndbanda-
leiganna í henni veröld. En öðru
nær. The Sender hefur eitt sinn
verið borubrött Paramount-
framleiðsla og þeir hafa meira
að segja látið svo mikið með
hana að gæða hana Dolby
hljómi. En einhverra ástæðna
vegna hafa vinsældirnar ekki
orðið umtalsverðar og því sting-
ur hún upp kollinum hér í C-sal
Regnbogans (leigður af Háskóla-
bíói).
En það þarf engum að leiðast,
ef hann á annað borð rekst þang-
að á næstunni því hryllingurinn
í The Sender kemur manni fram
á sætisbrúnina í svæsnustu köfl-
unum. Efnið er að sjálfsögðu
með afskaplegum ólíkindum,
sem vonlegt er í draugamögnuð-
um sjúkrahússþriller, en hryll-
ingssenurnar, sem koma með
taktföstu millibili eru flestar
gerðar af eftirtektarverðri og
áhrifaríkri fagmennsku (enginn
var að tala um snilld).
Shirley Knight, sem er þekkt-
ust þeirra leikara sem hér koma
fram, tekst ári vel upp í
ógnþrungnu hlutverki þeirrar
gömlu. Áðalleikararnir báðir
sleppa fyrir horn. Sá sem leikur
brjálæðinginn, sem telur sig
Drottin, getur tæpast verið al-
heilbrigður í kollinum. Fagvinn-
an er allgóð, einkum margar
tæknibrellnanna. Leikstjórinn
hefur gert betri mynd en fólk
hefur almennt fattað, en endir-
inn er þó ómerkilegur stuldur úr
Carrie.
Sem sagt, lítilþæg mynd,
óvænt og allgóð skemmtun fyrir
þá sem hafa gaman af að láta
hræða sig svolítið...