Morgunblaðið - 13.04.1985, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. APRÍL 1985
Sólsetur
— eftir Gísla
Sigurbjörnsson
Fyrir nokkru skrifaði ég grein í
Morgunblaðið um konu, sem kom
of seint, sem leitaði of seint eftir
öryggi, athvarfi í ellinni. Minntist
ég þá á hugmyndina um Sólset-
ursheimili, sem ég nú rita aftur
um.
Greinin um konuna, sem kom of
seint, vakti nokkra athygli, a.m.k.
komu nokkrir og hringdu, og einu
sinni var ég tekinn tali á götu úti
vegna hennar, en venjulega kemur
enginn, enginn hringir, ekkert
gerist, alltaf þessi þögn.
í þetta skipti held ég þó, að ein-
hver árangur muni nást eftir allt
saman. Það var rætt um Sólset-
ursheimili á fundi í Safnaðar-
heimili Langholtskirkju nýlega, að
lokinni guðsþjónustu. En hvað eru
Sólsetursheimili? Þeirri spurn-
ingu verður reynt að svara hér á
eftir.
Ég tel, að vel athuguðu máli, að
hér sé kominn grundvöllur til að
reisa hjálparstarf fyrir aldraða og
ellilúna á. Áhuga- og hugsjóna-
fólk, sem ekki bíður eftir því, að
hið opinbera, ríki, bær eða borg,
geri allt fyrir alla, tekur þá til
sinna ráða. Reynslan hefur nefni-
lega sýnt, að það gerist seint og
biðin eftir aðstoð verður oft of
löng. Vissulega hefur margt og
mikið verið gert af því opinbera —
við erum velferðarríki, þar sem
allir eiga að fá allt frá vöggu til
grafar og helst fyrir ekki neitt,
nema fyrir fé frá því opinbera.
Þessu verður að sjálfsögðu haldið
áfram, en með hverju árinu verður
það fjárhagslega erfiðara fyrir
þjóðina og þess vegna er það sann-
færing mín, að samhjálp og
sjáifshjálp eldra fólksins þurfi að
koma til.
Vellr Ásgerðar
Búadóttur gefnir
út í litskyggnubók
Listasafn ASÍ hefur gefið út
litskyggnubók með verkum lista-
konunnar Ásgerðar Búadóttur.
Þetta er fjórða litskyggnuröðin
sem Listasafn ASÍ sendir frá sér.
Fyrri raðirnar eru um Gísla Jóns-
son, íslenska vefjarlist 1950—
1980 og Nínu Tryggvadóttur.
í litskyggnuröðinni eru 36
verk, sem spanna rúman þrjátíu
ára feril Ásgerðar sem veflista-
manns. Ljósmyndir af verkunum
tók Kristján Pétur Guðnason og
eru þær fjölfaldaðar í Bretlandi.
Ásgerður er fædd í Borgarnesi
árið 1920 og hóf nám í Handíða-
og myndlistaskólanum árið 1942.
Hún innritaðist í Konunglegu
akademíuna í Kaupmannahöfn
árið 1946. Árið 1956 var henni
boðin þátttaka í Alþjóðlegu list-
iðnaðarsýningunni í Múnchen og
hlaut hún þar gullverðlaun sýn-
ingarinnar fyrir mynd sína
„Stúlka með fugl“. Síðan hefur
Ásgerður haldið einkasýningar
og tekið þátt í fjölda samsýninga
bæði hér á landi og erlendis.
Hún var kjörin Myndlistarmað-
ur ársins 1982 af dómnefnd
menningarverðlauna DV og
einnig það ár var hún einn af
fulltrúum íslands á íslands-
Ásgerður Búadóttir
kynningunni i Bandaríkjunum,
„Scandinavia Today“. Árið 1983
fékk Ásgerður starfslaun
Reykjavíkurborgar og afrakstur
þeirrar vinnu mátti sjá á sýn-
ingu hennar haustið 1984 á
Kj arvalsstöðum.
Litskyggnur Listasafns ASÍ
eru seldar í Listasafni ASÍ á
sýningartímum.
Sú stefna, sem nú ríkir og hefur
gert í mörg ár, að eldra fólkið eigi
að vera þar, sem það er komið, en
senda því aðstoð, mat og hjúkrun-
arhjálp er ágæt að vissu marki.
En hvar eru mörkin? Um það er
deilt og verður endalaust gert. Ég
ætla mér ekki þá dul að reyna að
rökræða eða benda á reynslu og
árangur hérlendis og erlendis, það
er alveg vonlaust, við verðum
aldrei sammála, hvorki í því né
öðru. Við erum deilugjörn þjóð,
allir vita allt betur en hinir.
Þess vegna skrifa ég eingöngu
um Sólsetursheimilin, sem eiga að
vera sjálfseignarstofnanir, starf-
ræktar af áhuga- og hugsjónafólki
til hjálpar aldurhnignu fólki, oft
einstæðingum. Rauði þráðurinn í
þessu starfi, á Sólsetursheimilinu,
er samhjálp og sjálfshjálp. Ékki
stórar stofnanir, heldur heimili,
þar sem allir hjálpast að, þar er
mikill munur á. Reynt er að fá
hentugt húsnæði fyrir slíka
starfsemi, það ætti að takast. En
það verður að vanda til alls, vegna
þess að hér erum við að tala um
hinsta heimilið, sem helst ætti
líka að vera það besta. Mér er
kunnugt um, að unnið er að því
hér í borg, og við hér á Grund
munum hjálpa eftir bestu getu,
vegna þess að ég tel að slík heim-
ili, sjálfseignarstofnanir, muni
breyta miklu í llknar- og mannúð-
armálum.
Þessi grein birtist á sínum tíma
í stærsta blaði landsins og er hún
Gísli Sigurbjörnsson
„Rauði þráðurinn í
þessu starfi, á Sólset-
ursheimilinu, er sam-
hjálp og sjálfshjálp.
Ekki stórar stofnanir,
heldur heimili, þar sem
allir hjálpast aö, þar er
mikill munur á.“
ekki aðeins rituð fyrir Stór-
Reykjavíkursvæðið. Sólseturs-
heimili geta komist upp víðar en
hér og munum við á Grund reyna
að aðstoða við það.
„Þetta tekur langan tíma,“ segja
ýmsir, en það þyrfti ekki að gera
það, ef hann Jón eða þér, sem lesið
þessa grein, eða þér frú Guðrún
tækjuð hana til yðar. Líkklæðin
hafa enga vasa og húsin ykkar,
íbúðirnar ykkar, gætu orðið Sól-
setursheimili fyrir fólkið, sem
gleymist svo oft, en við öll stönd-
um í þakkarskuld við.
Öldruð hjón óskuðu eftir plássi
á Grund, þau voru einsömul og
voru orðin heilsutæp. Einkasonur-
inn, ellistyrkurinn þeirra, sjómað-
ur, hafði drukknað fyrir nokkrum
árum, ókvæntur og barnlaus. Þau
voru algjörir einstæðingar. Og
hvað gat ég gert? Hvað gat ég
sagt? Jú, þetta venjulega, því mið-
ur allt yfirfullt, hvergi pláss að fá.
Þetta er fljótlesið, en það var
erfitt að segja það. En það var þó
hálfu verra að heyra konuna segja
við manninn sinn: „Góði minn, við
höfum margt gert rangt um
ævina, okkur hefur orðið mörg
skyssan á, en það versta er, að við
höfum lifað of lengi. Nú er okkur
ofaukið."
Hvað gat ég gert? Orð gömlu
konunnar voru ekki ásökunarorð,
aðeins voðaleg staðreynd í okkar
velferðarríki.
Þannig hafa árin óðfluga liðið.
Ýmislegt er gert og af mörgum, en
fleira er ógert. Ég sé ekki aðra leið
úr þessum ógöngum en þá að
reyna með öllum ráðum að vekja
áhugafólk, hugsjónafólk, til að
stofna og starfrækja sjálfseign-
arstofnanir — Sólsetursheimili.
Um þetta má endalaust skrifa,
en fólk hefur svo lítinn tíma. En,
ef einhver vill tala nánar um mál-
ið, þá tali hann við okkur I Elli-
hjálpinni á Grund, síminn er
91-23620. Morgunblaðinu er ég af-
ar þakklátur fyrir skilning og
velvild.
Gísli Sigurbjörnsson er forstjóri
Klli- og hjúkrunarheimiUsins
Grundar.
Stutt svar til Bjarna
Braga Jónssonar
— eftir Magna
Guðmundsson
Bjarni Bragi Jónsson sendi mér
kveðju í Morgunblaðinu 8/3 í til-
efni útvarpserindis míns 25/2.
Bjarni setur sjálfan sig á háan
hest og tekur mikið upp í sig, enda
þótt hagfræðiþekkingu hans sé
augljóslega mjög ábótavant.
Hroki og fávisi eiga gjarnan sam-
leið. Efnislega er þessi grein
Bjarna samfelldur þvættingur frá
upphafi til enda, rangfærslur og
misfærslur, sem eru ekki svara-
verðar. Það verður þó að virða
manninum tii vorkunnar, að hann
er að vinna fyrir kaupi sínu. Hann
„Hið háa Alþingi
verður að taka á sig
rögg, draga lærdóm af
reynslunni og stöðva
verðbólgu-hrunadans-
mn.
Fyrirliggjandi í birgðastöð
Stálgæöi: Remanit 4301 IIIC
Stálgæði: Remanit 4016
Plötuþykktir:
Plötustærðir:
SINDRA
0.8 - 3.0 mm
1250x 2500 mm
STALHF
Borgartúni 31 sími 27222
er launaður starfsmaður Seðla-
bankans og var nýlega dubbaður
upp í stöðu „aðstoðarbanka-
stjóra". Ætla mætti, að þessi að-
stoðárbankastjóri ætti þátt í mót-
un peningamálastefnu, enda reyn-
ir hann af sinni alkunnu drýldni
að gefa slíkt í skyn. Því fer þó víðs
fjarri. Stefnuna móta yfirboðarar
hans. Hann er aðeins lítið peð á
þeirra taflborði.
Ég hefi annað og meira við
minn tíma að gera en að standa í
orðaskaki við Bjarna Braga. Hins
vegar skal ég sýna honum þá til-
litssemi að taka upp orðrétt þann
kafla í grein hans, sem Morgun-
blaðið birtir með feitu letri og tel-
ur þar með kjarnann i málflutn-
ingi hans. Hygg ég, að Morgun-
blaðið hafi hitt naglann á höfuðið.
Feitletraði kaflinn er svona:
„Ástæðan til þess, að menn
leggja höfuðáherzlu á raunvexti
fremur en nafnvexti er fyrst og
fremst málefnislega til komin af
þeirri ákvörðun íslenzku þjóðar-
innar, sem bundin er í lögum, að
láta órétt verðbólgugróða á annan
bóginn og eignaupptöku á hinn
ekki viðgangast lengur, né heldur
það sukk og þá spillingu sem því
fyigir.“
Lesendur Morgunblaðsins geta
reynt að melta þetta. Merkur mað-
ur hefir sagt: „Sá, sem skrifar
óskýrt, hugsar óskýrt.“
Það er ríkjandi skoðun meðal
yngri hagfræðinga í hinum vest-
ræna heimi, að vaxtahækkanir
fari beint út í verðlagið. Jafnvel
Dr. Magni Guðmundsson
steinrunnir fræðimenn af gamla
skólanum eru óðum að átta sig á
þessu. Ógerlegt er til nokkurrar
lengdar að reka þjóðfélag með
þeim okurvöxtum, sem beitt er
hérlendis. Lánskjaravísitalan,
eins og hún er uppbyggð, er aðal
bölvaldurinn. Hún hækkar skuldir
óðfluga í verðbólgu, en lækkar
ekki skuldir í verðfalli. Þess vegna
leiðir hún til hrauns. Meðan fjár-
magn er tengt vísitölu, en vinnu-
laun ekki, skapast óverjandi fé-
lagslegt misrétti. Mér hefir verið
þakkað útvarpserindi mitt 25/2 af
gáfuðu fólki úr öllum landsfjórð-
ungum og úr öllum starfsstéttum.
Hið háa Alþingi verður nú að taka
á sig rögg, draga lærdóm af
reynslunni og stöðva verðbólgu-
hrunadansinn. Við höfum frá því
að verðtrygging fjárskuldbindinga
var almennt upp tekin 1982 og til
þessa dags sokkið í skuldafen
utanlands og búið við peningalega
ringlureið innanlands. Hingað og
ekki lengra, ef við ætlum að vera
áfram efnahagslega sjálfstæð
þjóð.
Dr. Mngni Guðmundsson starfar
rið hagrannsóknir í forsætisriðu-
nejtinu.