Morgunblaðið - 20.02.1988, Blaðsíða 51

51
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. FEBRÚAR 1988
Miiming:
Hallgrímur Jónsson
frá Dynjanda
Fæddur 11. desember 1902
Dáinn 12. febrúar 1988 .
Gamall maður hefur hlotið
hvíldina. Hann afi, Hallgrímur
Jónsson, er dáinn. Og í dag verður
hann jarðaður.
Hann fæddist þann 11. desember
1902 á Kjarlaksstöðum í Dalasýsiu.
Foreldrar hans voru Jón Guðmunds-
son og Sigrún Guðmundsdóttir,
bæði ættuð af Ströndum. Þau Jón
og Sigrún fluttu árið 1909 á Vest-
fjarðakjálkann norðanverðan. Þar
háði afi sín stríð, starfaði og átti
síðar gleðistundir, allt þar til yfir
lauk.
Hann kvæntist árið 1925 henni
ömmu, Kristínu Benediktsdóttur
(1896—1979). Þau hófu búskap á
bænum Dynjanda, sem stendur við
Leiruflörð, einn JökulQarða. Þau
komu upp átta bömum, en flöldi
afkomanda þeirra hjóna mun nú
vera á milli 50 og 60.
Nokkm eftir seinna stríð var fyr-
irséð að hinar nyrstu og afskekkt-
ustu byggðir á Vestfjörðum myndu
ekki halda velli, en fara í eyði. Afi
og hans fólk fluttu sig þá um set
til Grunnavíkur. Þau vildu freista
þess að vera áfram í sinni sveit og
búa að sínu á stað sem þau þekktu
og unnu.
{ Sætúni í Grunnavík vaknaði ég
til vitundar um sjálfan mig. Undir
vemdarvæng afa og ömmu skopp-
aði ég þar um tún og ijörur og lék
mér við hundinn Vask. Þar gekk
ég á eftir afa um göngin sem hann
gróf gegnum heystálið í hlöðunni
og út í §ós. Einhvemveginn finnst
mér að í Grunnavík hafi enginn
brúkað blótsyrði og mun vist eitt-
hvað vera hæft í þeirri tilfinningu
minni. Segir það til um hugarfar
þess góða fólks sem þar bjó. Og í
Grunnavík horfði ég stundum á
stóm skipin sem sigldu hjá úti við
sjóndeildarhringinn í skini kvöldsól-
ar.
En nú er sólin þeirra afa og
ömmu hnigin til viðar. Þau fluttu
frá Gmnnavík ásamt sveitungum
sínum árið 1962 og fór þá sveitin
í eyði. Þau settust að á ísafirði.
Afi vann við ýmis störf til 1980,
er hann hætti að vinna launavinnu.
En hann sat ekki aðgerðarlaus
meðan hann hafði krafta til eín-
hverrar iðju. Óljósar fregnir fengust
um að hann sæti löngum stundum
við skrifborðið sitt og föndraði þar
með blöð og penna.
Árið 1983 komu út æfiminningar
hans „Saga stríðs og starfa". Það
er með allnokkm stolti sem ég
handleik þessa bók núna þegar afí
er allur. Best gæti ég trúað, að
hann hafi ritað minningar sínar af
þörf fræðimannsins. Afi vissi að
hann hafði reynt ýmislegt á sjálfúm
sér sem nútíminn hefur litlar for-
sendur til að skilja. Fyrir okkur sem
þekktum hann, skildi hann eftir sig
dýrgrip, sem er þessi bók.
Að horfa á sveitina sína fara í
eyði hlýtur að vera ömurleg
lífsreynsla. En aldrei heyrði ég að
afi væri beiskur. Hann var þvert á
móti fullur fjors og gáska til hins
síðasta. Áhugasamur um pólitíkina
og landsins gagn og nauðsynjar.
Þó kominn væri á níræðisaldur, sjón
og heym farin að bila og limimir
að stirðna lét hann það ekki aftra
sér. Og síðastliðið sumar lét hann
skutla sér norður í Gmnnavík til
að líta á byggingarframkvæmdir
afkomendanna, leggja sig í grasið
í síðasta sinn og tyggja strá.
Afi var alltaf manna kátastur og
skrafhreifnastur í Qölskylduveislum
og kaffiboðum af ýmsu tagi. Honum
þótti gaman að taka lagið, en þótti
verra ef við afkomendur hans tók-
um ekki nógu vel undir. Hann ólst
ekki upp á fjölmiðlaöld, en vissi þá
skemmtun besta að gleðjast með
sínu fólki. En nú er afi allur. |
Lífskertið hans bmnnið til fulls. En !
við sem stöndum honum honum
nærri getum yljað okkur við minn-
inguna um vænan og atorkusaman
mann sem lifði lffinu lifandi.
Agnar Hauksson
Hallgrímur Jónsson, fyrmrn
hreppstjóri og bóndi, Dynjanda í
Gmnnavfkurhreppi, andaðist á
Fjórðungssjúkrahúsinu á ísafírði
hinn 12. febrúar sl. verður jarð-
sunginn í dag frá ísafjarðarkapellu.
Hallgrímur Jónsson var fæddur
11. desember 1902 að Kjarlaksstöð-
um í Dalasýslu og vom foreldrar
hans Sigrún Guðmundsdóttir ogJón
Guðmundsson. Faðir hans var frá
Kjörvogi í Strandasýslu. Svo vill
til, að ég sem þessar línur rita, man
eftir Sigrúnu, móður Hallgríms,
eftir að hún fiuttist til ísafjarðar.
Hún var mikil myndarkona, ræðin,
hafði álrveðnar skoðanir og var
ófeimin að halda þeim fram. Hún
var mjög eðlisgreind, hafði fádæma
gott minni og var gaman að ræða
við hana.
Frá fæðingarstaðnum í Dalasýslu
fluttust foreldrar Hallgríms að
Drápuhlið á Snæfellsnesi, en þegar
Hallgrímur var um 7 ára lá leið
foreldra hans fyrst vestur til Bol-
ungarvíkur á árinu 1909 og síðan
áttu þau heima f þijú ár á Minna-
Hrauni í Skálavík. Eftir það lá leið-
in norður á Strandir og þar bjuggu
þau fyrst að Hrauni í Bjamamesi,
og þar næst á Hrafnsfjarðareyri í
Gmnnavíkurhreppi. Það má því
segja að heimili, æfi og starf
Hallgríms hafi bundist Gmnnavík-
urhreppi upp frá því þangað til að
Gmnnvfkurhreppur fór í eyði og
hann flutti ásamt konu sinni til ísa-
fjarðar, þar sem þau bjuggu ávallt
síðan.
Á árinu 1983 komu út æfiminn-
ingar Hallgríms Jónssonar, sem
hann nefndi „Saga stríðs og starfa"
og var sú bók búin til prentunar
af Erlingi Davíðssjmi. í bókinni lýs-
ir hann æfi sinni og kjörum,
mannlffinu í Gmnnavíkurhreppi og
Homströndum þegar hann var að
alast upp og til þess dags er síðustu
íbúamir yfirgefa byggðina.
Hallgrímur Jónsson var einn af
þeim alþýðumönnum sem þurftu að
heyja harða og stranga lífsbaráttu.
Hann var fæddur og uppalinn í fá-
tækt og foreldramir börðust hetju-
legri baráttu að koma bömum
sínum til manns. Þau komu upp
stómm bamahópi, en aðeins tvö
systkini em á lífi, Sveinbjöm, sem
búsettur er í Reylq'avík og Jóhanna,
sem býr á Droplaugarstöðum í
Reykjavík.
Hallgrímur lagði fyrir sig öll störf
sem þá féllu til. Hann gerðist vinnu-
maður á sveitaheimilum og vann
hörðum höndum. Hann fór ungur
að ámm að stunda sjóinn, bæði
heima í Jökulfjörðum og eins sunn-
an við ísafjarðardjúp og þá mest í
Hnífsdal. Hann var harður og dug-
mikill maður og lagði gjörva hönd
á margt. Hann mundi tfmana
tvenna, blómlega byggð og harða
lífsbaráttu þar norður frá öll þessi
ár. Hann bjó áratugum saman á
gömlu höfuðbóli, Dynjanda í Jökul-
^örðum, en sfðustu 10 árin, sem
hann var bóndi í Gmnnavík, bjó
hann í Sætúni. Hann var kallaður
til mannaforráða, sat í hreppsnefnd
í 25 ár með hinni miklu kempu
séra Jónmundi Halldórssyni á Stað
í Gmnnavík, en við lát Jónmundar
varð hann oddviti hreppsins og jafn-
framt hreppstjóri allmörg sfðustu
árin og gegndi flestum trúnaðar-
störfum sem gegna þurfti í hreppn-
um. Hallgrímur ber hinum aldna
heiðursklerki, Jónmundi Halldórs-
syni, góða sögu og lýsir því hve
mikill dugnaðarforkur og ham-
hleypa hann var til allra verka,
sómi, sverð og skjöldur sveitar
sinnar áratugum saman.
í bók sinni „Saga stríðs og
starfs" er eftirtektarvert hvað
Hallgrímur Jónsson gefur sam-
ferðamönnum sínum góðan vitnis-
burð og hve mikill hlýleiki er til
allra samferðamanna. Þótt kastað-
ist stundum í kekki, eins og gerist
og gengur, þá sá hann samferða-
menn sína og nágranna í ljósi
lffsbaráttunnar, kunni að meta þá
og þótti vænt um þá eins og þeir
komu honum fyrir sjónir.
Margt í bókinni sýnir glöggt
hversu skýrum augum hann leit á
samveruna og tilveruna í kringum
sig og það er á eftirtektarverðan
hátt hvemig hann lýsir því þegar
fer að halla undan fæti í byggðinni
þar norður frá. Fyrst fer sá mann-
margi hreppur, sem lengi var
Sléttuhreppur, í eyði og sfðan fer
fólkið að jrfirgefa Grunnavíkur-
hrepp og hann var meðal þeirra sem
fóru sfðastir.
Eftir að Hallgrímur fluttist frá
Djmjanda og Sætúni í Grunnavík,
þar sem hann bjó í tíu ár, stundaði
hann landbúnað, sjósókn og físk-
verkun, en það er haustið 1962 sem
er örlagastundin í byggðasögu
þessa norðurhrepps í Norður-ísa-
fjarðarsýslu, en þá fljdja sfðustu
íbúamir f burtu.
Haustið 1962 fluttust Hallgrímur
og kona hans til ísafjarðar og þar
stóð heimili þeirra æ síðan. Hann
kvæntist Kristínu Benediktsdóttur
frá Dynjanda árið 1925, en hún
lést fýrir tíu árum eftir mikla van-
heilsu í allmörg ár. Hjónaband
þeirra var með miklum ágætum.
Böm þeirra 6ru Bentey, gift Einari
Alexanderssjmi, húsasmið í
Reykjavík, Siguijón, skipaeftirlits-
maður á ísafírði, kvæntur Sigríði
Guðjónsdóttur, Margrét, gift Mar-
inó Magnússjmi, búsett á Ólafs-
firði, Gunnar, húsvörður í
Reykjavík, sambýliskona hans er
Jóna S. Bender, Rósa, ljósmóðir á
ísafirði, giftist Héðni Jónssyni, sem
lést fyrir nokkrum ámm, Halldóra,
gift Erlingi Pilsrud, flugvallar-
stjóra, þau bua í Noregi, María,
gift Kjartani Sigmundssyni, sjó-
manni á ísafirði, en jmgst er Sigríð-
ur, sem gift er Sigurði Kristins-
Birtíng afmælis- og
minningargreina
Morgunblaðið tekur afmælis- og minningargreinar til
birtingar endurgjaldslaust. Tekið er við greinum á rit-
stjórn blaðsins á 2. hæð í Aðalstræti 6, Reykjavík og á
skrifstofu blaðsins í Hafnarstræti 85, Akureyri.
Athygli skal á því vakin, að greinar verða að berast með
góðum fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði að berast síðdegis á mánudegi og hliðstætt er með
greinar aðra daga.
sjmi, viðskiptafræðingi, Reykjavík.
Öll eru böm þeirra dugnaðar- og
ágætisfólk, sem hefur komið sér
vel áfram í lífinu.
Ég þekkti Hallgrím Jónsson í
nokkra áratugi. Hann kom mér fyr-
ir sjónir sem hógvær, greindur,
heiðarlegur og vænn maður. Við
áttum oft samleið, bæði meðan
hann bjó á Djmjanda, sfðar í Sæ-
túni, og ekki síst eftir að hann flutt-
ist til ÍSafjarðar. Hallgrímur átti
sæti í fulltrúaráði Sjlfstæðisfélag-
anna á ísafirði um árabil. AUtaf lét
hann gott af sér leiða. Hann var
prúður í málflutningi, sanngjam í
dómum sínum um aðra og maður
fann fljótt að þar sem hann var fór
góður drengur sem óhætt var að
treysta og taka fullt tillít til. Nú
eru þeir óðum að hverfa sem háðu
hina hörðu lífsbaráttu á Ströndum
norður í byijun og frameftir þess-
ari öld.
Hallgrímur Jónsson, fyrrum
bóndi á Djmjanda, var einn þeirra
manna sem lengst þraukuðu í hinni
hörðu lffsbaráttu. Hann lét aldrei
hugfallast og var alltaf trúaður á
það ætti eftir að birta yfir þessum
byggðum, en hann gerði sér grein
fyrir því að þær miklu þjóðfélags-
breytingar sem vom óðum að verða
að veruleika mundu bitna á þessum
byggðum. Því sætti hann sig við
eins og aðrir að bíða ósigur og verða
að viðurkenna að byggð mundi ekki
lengur haldast og hann valdi sér
þann kost að ffytjast ekki suður,
heldur til ísaflarðar sem var og er
fólksflesti staðurinn á Vestfjörðum
og þar starfaði hann meðan heilsa
og kraftar leyfðu. Síðustu æfiárin
var heilsa hans léleg, en æðruleysi
hans og viðhorf til lífsins voru aldr-
ei með öðrum hætti en þeim að
hann skildi allt sem skeði og hann
reiddist engum manni. Hann harm-
aði mjög konu sína og þó sérstak-
lega hversu erfið ár hún átti eftir
að hún missti heilsuna. Það sýndi
eins og margt annað í fari þessa
góðs drengs að það sem honum
þótti vænt um það kunni hann að
meta og þau skipti sem hann minnt-
ist konu sinnar talaði hann um hana
með þeirri hlýju, ást og tryggð, sem
honum var svo eiginleg. Hann bar
mikla ást og umhyggju fyrir börn-
um sfnum, tengdabömum og bama-
bömum og skyldfólki sínu og ekki
síst fyrir systkinum sfnum.
Ég kveð þennan gamla vin minn
með trega. Löngu lífsstarfi er lokið,
heilsan var biluð og hvfldin kær-
komin. Eftir lifir minning um góðan
dreng, mann sem lét ekki hugfall-
ast, mikinn sómamann. Blessuð sé
minning Hallgríms Jonssonar.
Matthías Bjarnason
t
Maðurinn minn,
ÁRNI í. H. BACHMANN,
Borgarvegi 3,
Njarðvík,
lést á Landakotsspítala að kvöldi 18. febrúar.
Ásta Geirsdóttir.
t
Eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir og amma
HILDUR SIGRÍÐUR SVAVARSDÓTTIR,
Skólavörðustig 23,
Reykjavik,
er lést 12. febrúar sl., verður jarðsungin frá Fossvogskirkju mánu-
daginn 22. febrúar kl. 13.30.
Ármann Jakobsson,
Jakob Ármannsson, Signý Thoroddsen,
Svavar Ármannsson, Ingibjörg Egilsdóttir,
og barnabörn.
t
Föðursystir okkar og uppeldissystir mín,
GUÐRÚN KRISTÍN BENEDIKTSDÓTTIR,
frá Suðurkoti, Vogum,
andaöist í sjúkrahúsi Keflavíkur fimmtudaginn 18. febrúar.
Særún Jónsdóttir,
Ólafur Þ. Jónsson,
Sigríður S. Jónsdóttir,
Guðmundur M. Jónsson.
t
Innilegar þakkir færum við öllum þeim sem sýndu okkur samúö
og hlýhug vegna fráfalls og minningarathafnar um
ELFAR ÞÓR JÓNSSON,
Tunguvegi 10,
Ytri-Njarðvík.
Sérstakar þakkir til allra björgunarsveitamanna á Suðurnesjum
og til séra Þorvaldar Karls Helgasonar sóknarprests í Njarðvík-
urprestakalli.
Halldóra Grétarsdóttir og börn,
Rósa Arngrímsdóttir, Jón Sigurjónsson,
Arnar Jónsson,
Sigurður Jónsson, Ásta Jónsdóttir,
Guðbjörg Jónsdóttir, Jóhann lngiþórs$on,
Svanhildur Jónsdóttir, Guðbjartur Greipsson,
Halldór Jónsson.
t
Við viljum koma á framfæri innilegum þökkum til allra þeirra sem
sýndu okkur samúð og hlýju vegna fráfalls og minningarathafnar
um eiginmann minn, föður okkar, tengdaföður og afa,
MAGNÚS GEIR ÞÓRARINSSON
skipstjóra,
Óðinsvöllum 1,
Keflavfk.
Sérstaklega viljum við þakka stjórn og félagsmönnum í skip-
stjóra- og stýrimannafélaginu Vísi, björgunarsveitum á Suðurnesj-
um og sóknarprestinum i Keflavíkurprestakalli, séra Oddi Jónssyni.
Ásta Erla Ósk Einarsdóttir,
Einar Þórarinn Magnússon, Bryndís Sævarsdóttir,
Guðbjörg Magnúsdóttir, Vignir Demusson,
Sigurvin Bergþór Magnússon, Sævar Magnús Einarsson.