Morgunblaðið - 11.05.1991, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ LAUGAIIDAGUR 11. MAÍ 1991
29
Forseti Azerbajdzhans:
Samningar við Armena um
Nagomo-Karabak útilokaðir
Bakú, Kazakh. The Daily Telegraph, Reuter.
FORSETI sovétlýðveldisins Azerbajdzhans hét því í vikunni að herða
baráttuna gegn „armenskum hryðjuverkamönnum" og vísaði á bug
áskorunum um að hafnar yrðu samningaviðræður við Armena um hið
umdeilda hérað Nagorno-Karabak þar sem íbúarnir, að mestu Armen-
ar, vilja sameinast Armeníu. Hann segir Sovétstjórnina hafa brugðist
allt of seint við til stuðnings Azerum. íbúar í bæjum og þorpum í
norð-vesturhluta landsins, við landamærin að Armeníu, segja að Arm-
enar geri skyndiárásir á byggðir Azera með eldflaugum. Talsmaður
kommúnista í þessum landshluta segir að íbúarnir myndu verða að
yfirgefa svæðið ef ekki kæmi til vernd sovéskra skriðdreka.
Bqrist í Kákasws.
Armeníustjórn segir sov-
éskar herþyrlur hafa haldið
uppi hálftímalangri árás á
þorpið Paravakar.
Deilt hefur verið um Nagorno-
Karabak öldum saman en meðan
stalínisminn ríkti í Sovétríkjunum
komust slík mál sjaldan upp á yfir-
borðið. Deilurnar blossuðu aftur
upp 1988 og er talið að um 300
manns hafi fallið í átökum Armena,
sem eru kristnir, og Azera sem eru
múhameðstrúar. Héraðið er umluk-
ið landi Azera sem fengu þar yfir-
ráð að launum fyrir að styðja bols-
évikka í byltingunni. Hermenn sov-
éska innanríkisráðuneytisins hafa
að undanförnu aðstoðað vopnaðar
sveitir Azera í árásum á þorp Ar-
mena; markmið árásanna er sagt
vopnaleit. Tugir manna hafa fallið
síðustu daga og fjöldi Armena hef-
ur auk þess verið fluttur á brott
með þyrlum. Levon Ter-Petrosjan,
forseti Armeníu, segir að um nauð-
ungarflutninga sé að ræða og telur
auk þess Gorbatsjov vera að reyna
að velta úr sessi löglegri stjórn
Armeníu, þar sem kommúnistar
misstu völdin í frjálsum kosningum.
Ástæðan sé einföld; fullt sjálfstæði
er á stefnuskrá Armeníustjórnar.
Ætlunin sé að refsa Armenum fyr-
ir uppsteytinn. Stjórnvöld í Áz-
erbajdzhan eru hins vegar í hópi
stjórna níu Sovétlýðvelda er hafa í
hyggju að undirrita nýjan sam-
bandssáttmála að undirlagi Sovét-
forsetans. Kommúnistastjórnin hef-
Leiðrétting
Þau mistök urðu við vinnslu
gi-einar af erlendum vettvangi sem
birtist á miðopnu blaðsins á fimmtu-
dag að síðasta línan féll út. Rétt
hljóðar síðasta málsgreinin svo: „Af
þessum sökum hefði ekkert komið
fram sem benti til þess að raunveru-
legur ni^urskurður væri á döfinni
í varnarstöðinni í Keflavík þó svo
við blasti að dregið yrði verulega
úr herstyrk Bandaríkjanna á meg-
inlandi Evrópu."
ur eftir nokkrar þrengingar eflst í
Azerbajdzhan á ný vegna eindreg-
innar þjóðernisstefnu flokksins og
sovéskir harðlínumenn draga nú
opinberlega taum Azera í deilunni
við Armena. Sovétstjórnin með
Gorbatsjov í fararbroddi hefur lagst
á sömu sveif síðustu dagana.
Samningar útilokaðir
Fréttamaður breska blaðsins
Daily Telegraph náði nýlega viðtali
við Ajaz Mútalíbov, forseta Az-
erbajdzhans, er sagðist hafa kvart-
að yfir of litlum stuðningi er hann
ræddi við Míkhaíl S. Gorbatsjov
Sovétforseta í Kreml í síðustu viku.
Mútalíbov var heitt í hamsi í við-
talinu. Hann sagði Armena vera
eina um að nota orð á borð við
stríðsyfirlýsingar; Azerar væru á
hinn bóginn aðeins að veija landa-
mæri sín. „Við munum uppræta
Franjo Tudjman, forseti Króatíu,
lofaði samvinnu við herinn en sagði
að króatíska lögreglan yrði ekki
afvopnuð og hann áskildi sér rétt
til að senda fleiri lögreglumenn til
óróasvæða ef átök brytust út að
nýju. Leiðtogar serbneska minni-
hlutans í Króatíu fögnuðu samkom-
ulaginu, en Milan Martic, lögreglu-
stjóri í héraði þeirra, sagði að Ser-
bar myndu ekki láta vopn sín af
hendi fyrr en Króatar gerðu það.
Milan Babic, leiðtogi Serba í hér-
þessa glæpamenn," sagði hann um
armensku skæruliðana sem berjast
við Sovéthermenn og herlið Azera.
Forsetinn hélt því fram að sovésk
og vestræn blöð hefðu að mestu
látið hjá líða að skýra frá röksemd-
um Azera. Hann sagði kröfur um
samninga vegna Nagorno-Kara-
aðinu Krajina í suðurhluta Króatíu,
kvaðst reiðubúinn að ræða við leið-
toga Króata um ágreiningsmál
þeirra. „Serbar í Krajina og Króatíu
geta verið ánægðir með ákvörðun
forsætisráðsins vegna þess að her-
inn og júgóslavneska lögreglan eiga
eftir að binda enda á villimennsk-
una,“ sagði Babic. Hann krafðist
þó þess að yfirvöld í Króatíu
frestuðu þjóðaratkvæðagreiðslu um
framtíð lýðveldisns, sem fyrirhuguð
er 19. maí, þar sem hún gæti stuðl-
að að borgarastyijöld. Króatískir
baks út í hött og líkti málinu við
deilur frönskumælandi Quebec-búa
við alríkisstjórnina í Kanada. „Hvað
myndi umheimurinn segja ef [Fran-
cois] Mitterrand Frakklandsforseti
krefðist þess að [Brian] Mulroney,
forsætisráðherra Kanada, ræddi við
hann um málefni Quebec?“
embættismenn höfnuðu þessari
kröfu.
Fréttamenn í Júgóslavíu skýrðu
frá því í gær að vegatálmar, sem
reistir voru við þorp í austurhluta
Króatíu, þar sem átökin voru einna
hörðust, hefðu verið teknir í burtu.
Þorpsbúar námu einnig á brott
vegatálma umhverfis bæinn Listica
í lýðveldinu Bosníu-Herzegovínu,
og hleyptu skriðdrekum framhjá
eftir að hafa haldið vegunum lokuð-
um í þrjá daga. Ta/yug'-fréttastofan
greindi frá skothríð og tveimur
sprengingum í bænum Borovo í
austurhluta Króatíu en sagði að
enginn hefði særst og allt væri með
kyrrum kjörum í nágrannabæjun-
um.
Rudolf Serkin
Píanóleikar-
inn Rudolf
Serkin látinn
Boston. Reuter.
PÍANÓLEIKARINN Rudolf
Serkin lést á miðvikudag í
Vermont í Bandaríkjunum.
Banamein hans var krabba-
mein. Serkin kom nokkrum
sinnum til Islands og lék hér
á tónleikum, fyrst á fimmta
áratugnum með tengdaföður
sínum, fiðluleikaranum
Adolf Busch, en síðar einn.
Serkin fæddist árið 1903 í
austurrísku þorpi sem nú er
innan landamæra Tékkósló-
vakíu og kom fyrst fram opin-
berlega 6 ára gamall. Hann lék
fyrst í Bandaríkjunum árið
1936, þá einleik með Fíl-
harmóníuhljómsveit New York-
borgar. Hann kenndi í 36 ár
við við Curtis-tónlistarháskól-
ann í Fíladelfíu og var lengi
stjórnandi hans.
Serkin var stofnandi tón-
listarhátíðarinnar í Marlboro í
Vermont árið 1949 og átti hún
hug hans og hjarta um árarað-
ir. Fjölmargir heimsfrægir tón-
listarmenn, s.s. Pablo Casals,
Alexander Schneider Jaime og
Ruth Laredo hafa komið fram
á hátíðinni.
Að sögn Rögnvalds Sigur-
jónssonar píanóleikara var
Serkin ákaflega hlýtt til íslands
og höfðu hann og fjölskylda
hans mikil tengsl við íslendinga
allt frá því Serkin kom hingað
fyrst með tengdaföður sínum.
Serkin eignaðist góða vini á
ferðum sínum hingað og opnaði
hann heimili sitt í Bandaríkjun-
um fyrir þeim.
Þjóðaólgan í Júgóslavíu í rénun:
Herinn stillir til friðar
Belgrad. Reuter.
ÞJÓÐAÓLGAN í Júgóslavíu virtist í rénun í gær eftir að forsætisr-
áð landsins hafði komist að samkomulagi um að fela hernum að
binda enda á átök Serba og Króata, sem kostað hafa átján menn
lífið. Ymis ágreiningsmál stefndu þó samkomulaginu í hættu.