Morgunblaðið - 11.05.1991, Blaðsíða 45

MORjGYN^LAÐIEt^yXjAfiDAfiLjg, 11. MA|,1991
45
*
Olafur Kjartansson
frá Seli - Minning
Fæddur 11. apríl 1902
Dáinn 29. apríl 1991
í dag verður Ólafur Kjartansson
frá Seli í Grímsnesi lagður til hinstu
hvíidar í Mosfellskirkjugarði. En
útförin fðr fram frá Skálholtsdóm-
kirkju.
Hann fæddist 11. apríl 1902 í
Laugarási í Biskupstungum. Sama
vor fluttist hann með foreldrum sín-
um að Seli í Grímsnesi og átti þar
heima þar til hann missti heilsuna
og varð að fara á Sjúkrahús Suður-
lands og elliheimilið Ljósheima á
síðasta ári.
Foreldrar Óia voru Kjartan Vig-
fússon, Ásmundssonar bónda frá
Stóruvöllum í Bárðardal Benedikts-
sonar og Þórunnar Björnsdóttur
bónda á Galtalæk í Biskupstungum
Björnssonar.
Óli ólst upp hjá foreldrum sínum
á Seli ásamt Guðrúnu hálfsystur
sinni og þrem yngri bræðrum, Birni
Árna og Sveini, þau eru nú öll látin
nema yngsti bróðirinn Sveinn sem
býr enn á Seli. Á uppvaxtarárum
Óla var tvíbýli á Seli. Á hinum
bænum bjuggu hjónin Guðbjörg
Eyjólfsdóttir og Guðmundur Bjarna-
son. Þau áttu 3 börn, Eyjólf, Helgu
og Bjarna. Allt þetta fólk var svo
samstillt og gott að það bjó þarna
sem ein íjölskylda. Hin sterku vin-
áttubönd þeirra héldust til æviloka.
Hygg ég að einkenni alls fólksins á
Seli hafi verið mikii einlægni, hjarta-
hlýja og hjálpsemi.
Öli lauk skyldunámi í barnaskól-
anum á Minniborg. Um frekari
menntun var þó ekki að ræða. það
var hinum unga manni þung. raun,
eins greindur og hæfileikaríkur og
hann var. Hann hélt þó áfram að
mennta sig alla ævi með lestri góðra
bóka. Hann hafði mikið yndi af bók-
um og las ævinlega fram á nætur.
Hann bætti stöðugt við bókasafn
sitt og hafði miklar mætur á stór-
skáldum þjóðarinnar. Óli hafði af-
burðagott minni. Það var alveg
sama hvaða málefni bar á góma,
innlent eða erlent, hann kunni skil
á flestu.
Hann fór aldrei út fyrir landstein-
ana, en þegar yngra fólk úr fjöl-
skyldunni kom heim úr ferðalögum,
vítt og breitt um heiminn, sagði
honum ferðasögu og sýndi myndir
þá vissi hann alltaf meira en það
um menningu og sögu þessara
landa. Þá var ekki ónýtt fyrir sömu
ungmenni að leita til hans um fróð-
leik eða bækur þegar þurfti að semja
ritgerðir í langskólanámi.
Oli unni fagurri tónlist. Allt frá
æskudögum dreymdi hann um að
læra að leika á orgel, en eignaðist
þó ekki hljóðfæri fyrr en heyrn hans
var orðin svo lítil að vum slíkt nám
var ekki að ræða.
Hann var heyrnarlítill um miðjan
aldur og varð það til þess að hann
átti erfitt með að tala við ókunn-
uga. Hann sagði oft að það sem sér
þætti sárast við heyrnarleysið væri
að geta ekki heyrt til blessaðra fugl-
anna þegar þeir færu að syngja á
vorin.
Óli var svo mikill vormaður. Hann
unni jörðinni og skepnunum og lét
þau sannarlega njóta þess. Hann
var sannur náttúruvinur. Þegar
hann gekk um úti komu kindur og
hestar til hans í hópum til að fá
klapp og vingjarnleg orð. Hann tal-
aði við þessa vini sína og þar ríkti
gagnkvæmur skilningur. Síðustu
árin heima fylgdi Tryggur honum
hvert fótmál úti. Þegar Óli hvarf
að heiman hafði Tryggur ekki áhuga
á neinu lengur, veiktist og dó mán-
uði seinna.
Óli var óþreytandi að vernda jörð-
ina og fegra. Hann gróðursetti tré
og þegar vatnið gróf jarðveginn í
sundur og jarðföll tóku að myndast
var Óli óðara kominn þar með skóflu
og hjólbörur, veitti vatni frá eða
lagði það í stokk og græddi jarðars-
árin. Hann hljóp upp hrunda veggi,
hélt við húsum og girðingum og var
sívinnandi alla daga. Hann var sér-
lega verklaginn og góður smiður.
Hann vann með föður sínum og síð-
ar Árna og Sveini bræðrum sínum
við búskapinn. Voru þeir bræður
mjög samrýndir og máttú vart hvor
af öðrum sjá.
Þegar ég kveð Óla minn er mér
þakklæti efst í huga og minningar
frá bernsku minni þyrpast að.
Fyrstu árin finnst mér hann alltaf
Fæddur 6. maí 1903
Dáinn 4. maí 1991
Þar kom að því að greinunum 16
að niðjum Gunnlaugsstaðaættarinn-
ar tæki að fækka, varð mér á að
hugsa er ég frétti lát bróður míns
Friðjóns Jónssonar fyrrverandi
bónda að Hóli í Svínadal í- Borgar-
fjarðarsýslu.
Fyrstu minningar mínar eru frá
því áður en ég var sendur í fóstur
að Helgavatni til Önnu móðursystur
minnar þá sex ára. Þær minningar
eru þannig að lítill munur var á
föður og bróður, ævinlega sama
skjólið hjá þeim báðum, þegar tröll-
in Leifur og Guðjón tókust á í bað-
stofugólfinu, og leikurinn gat þá
borist upp í rúmin þar sem þeir
yngri og minnimáttar höfðu leitað
sér griðastaðar, var þá ekki í annað
skjól að venda en fangið á þeim
Friðjóni eða Jóni, greindi maður þá
ekki hvor var faðirinn eða bróðirinn.
Svo munu tilfinningar mínar gagn-
vart honum hafa verið langt fram
eftir árum. Friðjón var hlýr og
traustur persónuleiki sem ekki hljóp
uppá nef sér við óvæntar uppákom-
ur, fastheldinn á fyrri lífsvenjur og
búskaparhætti, safnaði ekki auði til
neyslu, en stóð í skilum við samfé-
lagið og samtíðina. Hann var einn
síðasti fulltrúi þeirrar bændastéttar
19.-20. aldar sem þjóðfreisisbarátta
þeirra frænda hans Jóns Sigurðs-
sonar og Tómasar Sæmundssonar
byggði á.
Friðjón giftist 1937 Lovísu Guð-
jónsdóttur frá Tungu í Höfnum, hún
hafði þá verið starfsstúlka á næsta
bæ, Norðtungu. Þau bjuggu á Gunn-
laugsstöðum fyrsta árið, síðan reistu
hafa haldið í hönd mér eða borið
mig upp brattar túnbrekkurnar á
Seli. Fjárhúsin voru uppi í ijalli.
Þangað var löng og erfið leið fyrir
litlar fætur, en þangað vildi ég samt
endilega komast með Óla mínum.
Þá var ekkert sjálfsagðara en að
sitja ofan á heyinu sem hann bar
oft á bakinu þangað uppeftir eða
dró á sleða. Ekki nóg með það,
heldur þurfti hann líka að segja mér
sögur alla leiðina. Þetta voru ljúfar
stundir fyrir lítið barn að eiga slíkan
vin, stórgáfaðan og skemmtilegan.
þau bú að Uppsölum í Norðurái'dal
sem hafði þá verið í eyði um nokk-
urn tíma. Bæinn byggðu þau í göml-
um stíl, torf að útan, timburklæddur
að innan, lítill en hlýr og notalegur.
Þar bjuggu þau til ársins 1947 að
þau keyptu jörðina Hól í Svínadal,
bjuggu þar þangað til þau fluttust
að Jaðarsbraut 3 á Akranesi, hætt
öllum búskap, farin að héilsu og
kröftum. Lovísa dó skömmu eftir
flutninginn á Akranes, hún naut
þess því stutt að búa í nútíma íbúð.
Þau Lovísa og Friðjón eignuðust 5
börn. Þau eru: Fríða Dagbjört, fædd
að Uppsölum 29. ágúst 1941, dó
23. júlí 1942. Guðmundur Þórir,
bóndi að Hóli, fæddur 26. maí 1944,
Anna Ragnheiður, húsmóðir í Vík í
Mýrdal, Guðjón, bóndi og verkamað-
ur, Akranesi, fæddur 29. júní 1948,
og Olga, húsmóðir að Brekku í
Skaftafellssýslu, fædd 14. júlí 1956.
Eftir lát Lovísu var Guðjón sonur
þeirra hans stoð og stytta, hefur
víst oft reynt á hans eðliskosti við
umönnun föður síns. Friðjón var
elstur okkar systkinanna 16 á Gunn-
laugsstöðum, studdi okkur fyrstu
sporin, og tekur nú forystuna fyrir
okkur yfir móðuna miklu og mun
fagna okkur þar á strönd, sem senn
munum leita í hans spor. Þessvegna
syrgi ég eigi bróður sælan, en minn-
ing hans í blóminu bláa sem engin
gleymir, og bið allar góðar vættir
að verna og styðja börn hans og
niðja, í sorgum og gleði, andstreymi
og meðbyr.
Oskar
Látinn er aldraður erfiðismaður
Friðjón Jónsson, fæddur á Gunn-
laugsstöðum í Stafholtstungna-
Ekki taldi hann þetta erfiði eftir
sér. Hann var svo einstaklega barn-
góður. Ég veit að öll þau börn sem
dvöldust á Seli um lengri eða
skemmri tíma minnast Óla með
þakklæti fyrir allar hans velgjörðir
við þau. Hann var óþreytandi að
gefa og gleðja.
Óli siníðaði flest sem börn van-
hagaði um í þá daga, t.d. rúm, litlar
hrífur, sleða, skíði, læsta kistla fyr-
ir leyndarmálin, galdraþrautir og
jólatré.
Þegar Vigíús afi hans var jarðað-
ur lagði presturinn út af orðum
Péturs postula: „Silfur og gull á ég
ekki, en það sem ég hefi það gef
ég þér.“ Þessi orð eiga ekki síður
við Óla. Allt hans líf var fögur Guðs
gjöf. -
Fyrsta minning mín frá Seli er
að ég vaknaði ein í myrkri að kvöld-
lagi og grét af hræðslu. Þá kom
Óli með lítið kerti, kveikti Ijós við
i'úmið mitt og ljósið og huggunarorð
hans bægðu óttanum frá. Þannig
var hann. Hann kveikti ljós í lífi
samferðamanna sinna, sem þekktu
hann best.
Minningin um góðan mann mun
lifa með okkur. Við vorum lánsöm
að eiga hann að og kveðjum hann
með virðingu og þökk fyrir allt. Guð
geymi hann.
Að lokum færi ég starfsfólki Ljós-
heima innilegat' þakkir fyrir hlýhug
og góða umönnun í veikindum hans.
Sigrún
hreppi 6. maí 1903, það vantaði
einn dag upp á áttugasta og átt-
unda aldursárið, þegar hann lést á
Sjúkrahúsi Akraness. Hann var elst-
"ur 16 barna þeirra hjóna Jóns Þ.
Jónssonar og Jófríðar Ásmundsdótt-
ur á Gunnlaugsstöðum. Þessi hjón
bjuggu við einstakt barnalán, allt
eru þetta mætir þegnar okkar smáa
þjóðfélags, alþekkt dugnaðar- og
myndarfólk. Glaðvært fólk og vin-
sælt af sinni samtíð. Ég held rétt
að Friðjón kveðji lífið fyrstur þeirra
systkina. Þarna sannast að glað-
værðin lengir lífið. Einhverntímann
hefur verið þröngt í Iitla bænum á
Gunnlaugsstöðum, en þar er aldrei
þröngt. sem hjartarýmið er nóg. Sá
sem þessar línur ritar kynntist Frið-
jóni sem bónda á Hóli í Hvalfjarðar-
strandarhreppi, þar mun hann hafa
keypt jörð árið 1947, áður var hann
bóndi á Uppsölum í Norðurárdal í
Mýrasýslu. Jörðin Hóll er ekki stór
jörð, en þar búnaðist Friðjóni vel.
Friðjón Jónsson
frá Hóli - Minning
Hann Óli föðurbróðir minn á
Seli er látinn. Hann fæddist að
Laugarási í Biskupstungum, en
fluttist ungur að Seli í Grímsnesi
og bjó þar allan sinn aldur að und-
anskildu síðasta árinu; fyrst í skjóli
foreldra sinna, Þórunnar Björns-
dóttur og Kjartans Vigfússonar,
en síðar ásamt bræðrum sínum og
mágkonum. Þegar ég var um það
bil sex ára var ég sendur til sum-
ardvalar að Seli. Eg hef örugglega
verið bæði lítill og leiður. Eg var
látinn sofa í rúminu hans Óla, fyr-
ir ofan hann, og hann veitti mér
öryggi og hlúði að mér af hlýju
og alúð eins og honum var lagið.
Einnig var hann ólatur að lesa
fyrir mig eða smíða leikföng. Hann
gladdist ef börn komu í heimsókn
og þau löðuðust fljótt að honum,
enda gaf hann sér tíma til að tala
við þau og sýna þeim eitt og ann-
að fróðlegt og skemmtilegt í sveit-
inni. Hann var sívinnandi meðan
heilsa og kraftar entust, bæði að
almennum bústörfum, en ekki síð-
ur við smíðar og hverskonar við-
hald girðinga, bygginga og hús-
muna. Hann var vel gefinn, víðles-
inn og átti gott bókasafn. Ég og
mín fjölskylda kveðjum hann með
virðingu og þakklæti fyrir sam-
fylgdina og biðjum Guð að blessa
hann og alla ástvini hans.
Sigurður Björnsson
Hann var hygginn bóndi, gætinn
og búnaðist vel. Friðjón hafði gott
vit á búfé og umgekkst það af sinni
alkunnu natni og alúð. Hann fóðr-
aði vel og hafði góðan arð af búi
sínu, arð sem hann hélt vel á, svo
vel var fyrir öllu heimilishaldi séð,
þó ekki væri stórt búið. Friðjón var
vinnusamur og umhyggjusamur um
sitt heimili. Hann var greiðamaður
og gestrisinn. Hann var hvers
manns hugljúfi og vandur að virð-
ingu sinni. Góður börnum sínum og
eiginkonu, frændum og vinum.
Hann hafði á sér hið besta orð, sem
sómamaður sinnar sveitar. Kona
Friðjóns var Lovísa Guðjónsdóttir,
hún er látin fyrir nokkrum árum,
börn þeirra eru þessi: Guðmundur,
hinn mesti myndar bóndi á Hóli,
hans kona er Sigríður Illugadóttir,
þau eru búin að gera jörðina Hóí
að hinu mesta myndarbýli og er það
ánægjulegt að sjá fyrir þá öldnu sem
kveðja lífið og alla sanna íslend-
inga. Anna og Olga eru giftar kon-
ur úti á landi og Guðjón bjó með
föður sínum hér á Skaganum. Við
Friðjón vorum bændui' í Hvalfjarð-
arstrandarhreppnum á sama tíma í
áratugi, ekki langt hver frá öðrum
og áttum stundum ánægjuleg vinnu-
skipti, sem hentuðu báðum vel. Mér
líkaði öll viðkynning við þennan
drengskaparmann, eins og best get-
ur orðið, fyrir þau góðu kynni færi
ég mínar bestu þakkir nú við leiðar-
lok. Það var ánægjulegt að kynnast
slíkum heiðursmanni og um hann á
ég aðeins góðar minningar. Hjónin
á Hóli voru höfðingjar heim að
sækja, þau bjuggu við barnaián og
áttu ánægjulegt sveitalíf, sem þau
kunnu vel að meta. Við hjónin, sem
áttum góð kynni og vinsamleg við
Hólshjónin, munum minnast þeirra
með þökk og virðingu og biðja þeim
allrar blessunar.
Aðstandendum sendum við sam-
úðarkveðjur.
Valgarður L. Jónsson
frá Eystra-Miðfelli.
E0ŒU
Ósvikið kaffibragð
Með aðeins hálfu
koffeinmagni
&
s.s
s &