Morgunblaðið - 30.07.1993, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. JÚLÍ 1993
Minning
Páll Sigbjömsson,
héraðsráðunautur
Fæddur 25. júní 1920
Dáinn 6. júlí 1993
Það var á kyrrlátu júlíkvöldi í
Brekkuskógi. Börnin sofnuð eftir
skemmtilegan dag, lognið algert,
birkikjarrið ilmaði í kvöldsólinni,
loftið ómaði af fuglasöng og yndis-
legt að vera til. Þá var okkur færð
sú harmafregn að Páll tengdafaðir
. minn hafí orðið bráðkvaddur þá
fyrr um daginn. Maðurinn, sem
aldrei hafði kennt sér meins og lif-
að lífinu lifandi, var skyndilega all-
ur. í kyrrðinni í skóginum skynjuð-
um við vel, hve lífið er fallvalt og
hvemig hamingja getur breyst á
augabragði í óhamingju. Af hverju?
Hver er tilgangurinn með því að
rífa hann á brott frá ástvinum sín-
um og hugðarefnum? Því er erfitt
að svara og eftir stöndum við hníp-
in og tóm.
Tengdaföður mínum kynntist ég
fyrst fyrir fimmtán árum þegar
ástin dreif mig austur á land til
fundar við son hans. Ég gleymi
aldrei þeim degi. Það rigndi mikið
I Reykjavík, en þegar Austurlandið
nálgaðist rofaði til. Sól skein í heiði
og Héraðið skartaði sínu fegursta.
Regnblautum Reykvíkingnum
fannst ekki ónýtt að koma í þvílíka
veðurparadís. Ekki spillti heldur
viðmót verðandi tengdaforeldra
minna. Inga stóð á hlaðinu á Skriðu
með bros á vör og bauð mig vel-
komna. Páll var að venju niðursokk-
inn í vinnu sína við gróðurrannsókn-
ir. Þegar verkinu lauk kom hann
með sitt hlýja og ljúfa viðmót og
■~feauð mig velkomna á þann hátt,
að ekki var hægt að efast um að
hugur fylgdi máli. Ekki hefur
skugga borið á samskipti okkar síð-
an. Oft hefur vík verið á milli vina,
en alltaf jafn gaman að hittast.
Minnist ég serstaklega heimsókna
þeirra til okkar, þegar við vorum
búsett í Danmörku. Þar var Páll í
essinu sínu, skoðaði fögur beykitré
og vildi helst taka allan skóg Dana-
veldis með sér heim. Þessi tími er
okkur fjársjóður nú.
Páll var einstakur maður, ljúfl-
ingur, glettinn, hlýr, pólitískur og
var þar fastur fyrir sem félags-
hyggjumaður. Stundum sló í brýnu
út af pólitíkinni og eru það einu
"^kiptin sem ég hef séð hann argan
og reiðan. í honum voru skemmti-
legar andstæður. Annarsvegar var
hann skarpgreindur og einbeittur,
hinsvegar gat hann verið „alger
prófessor“ sem skeytti lítið um dag-
lega smámuni og amstur þessa lífs.
Af honum lifa margar spaugilegar
sögur sökum þessa eiginleika.
Hann var svo lánsamur að geta
stundað vinnu sem jafnframt var
hans áhugamál og var alltaf á ferð
og flugi um Austurland til að þjóna
bændum. Hann stundaði vinnuna
af ástríðu eins og allt sem hann tók
sér fyrir hendur. Veraldleg gæði
og auður skipti hann litlu. Hugur
_hans var stöðugt að glíma við ný
og spennandi verkefni og hann gaf
sig allan í þau. Hugðarefni hans
voru mörg, meðal annars andleg
mál, pólitík, skógrækt, ættfræði og
landbúnaðarmál.
Þegar hann komst á eftirlaun
fékk hann tíma til að sinna hugðar-
829 Brauðkarfa
Verð: 3.700,-
VARIST EFTIRLtKINGAR
ALESSI
KRINGLUNNI S: 680633
efnum sínum. Hann helgaði líf sitt
skógrækt og fræðimennsku á sviði
ættfræði. Hann kom sér upp tveim-
ur gróðurhúsum þar sem hann sáði
til tijáa og uppfóstraði. Þau skipta
orðið þúsundum trén sem hann
hefur plantað og hafa orðið að
skógi. Þetta er hans framlag til
Héraðsins síns.
Börn löðuðust að honum og hann
hafði einstakt lag á þeim. Barna-
börnin dáðu afa sinn og hann átti
trúnað þeirra. Það var heldur en
ekki upphefð að fá að taka þátt í
því sem afi gerði og hjálpa honum,
hvort sem það var að ná í jarðarber
eða fá afa til að spila Ólsen Ólsen.
Hann dó þar sem hann var einn
við gróðursetningu í lundinum sín-
um á ættarbóli þeirra systkina frá
Rauðholti í Hjaltastaðaþinghá. Þar
fæddist hann og þar dó hann. Hug-
ur hans dvaldist þar mörgum stund-
um. Friðsælla og betra andlát er
vart hægt að hugsa sér. Hann fór
bara alltof fljótt frá okkur. Við
mannanna börn erum svo eigin-
gjörn. Eftir á finnst okkur að við
höfum átt eftir að upplifa svo margt
með honum, en þar hafði fjarlægð-
in sitt að segja. Hann á Egilsstöð-
um, en við í Reykjavík. Ég mun
alltaf minnast hans þegar ég lít
trén í garðinum mínum. Þar á hann
dijúgan skerf. Við munum eftir
mætti reyna að miðla dætrum okk-
ar af andblæ og hugsjónum afa
þeirra.
Elsku Inga mín. Guð gefi þér
styrk til að lifa áfram lífinu lifandi
og milda missinn sem þú hefur orð-
ið fyrir.
Guð blessi minningu Ijúflingsins
og eldhugans með þökk fyrir allt.
Minning hans verður ljós í lífi okkar.
Bergrún Gunnarsdóttir.
Hinn 6. júlí síðastliðinn varð Páll
Sigbjörnsson fyrrverandi ráðunaut-
ur á Egilsstöðum bráðkvaddur.
Hann var við áhugastarf sitt að
planta tijám í minningarlund for-
eldra sinna í Rauðholti er hann lést.
Það var ef til vill táknrænt fyrir líf
hans og starf að fegra og bæta
landið. Páll og systkini hans hafa
komið upp tijálundi í Rauðholti til
minningar um foreldra sína. Auk
þess hafði hann tekið þar frá og
girt 10 hektara af landi, sem hann
hugðist klæða skógi.
Páll Sigbjörnsson fæddist 25.
júní 1920 í Rauðholti í Hjaltastaða-
þinghá. Foreldrar hans voru hjónin
Sigbjöm Sigurðsson bóndi og odd-
viti og Jórunn Anna Guttormsdótt-
ir. Þau voru bæði af traustum aust-
firskum ættum, en Sigbjörn rakti
einnig ættir í Hornaíjörð og Eyja-
fjörð.
í Rauðholti ólst Páll upp í stórum
systkinahópi. Hann stundaði nám á
Eiðum og lauk þaðan prófi árið
1939. Síðan lá leiðin í Bændaskól-
ann á Hvanneyri og hann varð bú-
fræðingur vorið 1942. Hann gerðist
síðan bóndi á Hjaltastað í nokkur
ár, eða þar til hann ákveður að
fara til framhaldsnáms við fram-
haldsdeildina á Hvanneyri haustið
1949. Hann útskrifaðist sem bú-
fræðikandídat þaðan vorið 1951
Stretsbuxur
kr. 2.900
Mikið úrval af
allskonar buxum
Opið á lauaardögum
kl. 11-16
með góðum vitnisburði, enda náms-
maður ágætur.
Hinn 16. desember 1945 kvænist
Páll eftirlifandi konu sinni Ingunni
Gunnarsdóttur, ljósmóður frá
Hjaltastað, greindri og mikilhæfri
konu. Hún er einnig af austfirskum
ættum komin. Að loknu námi á
Hvanneyri setjast þau að þar og
Páll verður ráðunautur hjá Sam-
bandi nautgriparæktarfélaga í
Borgarfirði. En vorið 1954 hverfa
þau til átthaganna, og Páll gerist
ráðunautur hjá Búnaðarsambandi
Austurlands með aðsetri á Egils-
stöðum. Því starfí gegndi hann til
ársloka 1988, að undanteknu fimm
ára tímabili er hann vann hjá Rann-
sóknarstofnun landbúnaðarins og
við jarðræktartilraunir á Skriðu-
klaustri. Þetta er í stórum dráttum
starfsferill Páls, en segir lítið um
manninn annað en það, að hann
kaus að helga sig störfum fyrir
landbúnaðinn.
Fyrstu kynni mín af Páli og Ing-
unni konu hans voru á Hvanneyri
þegar ég dvaldi þar við nám, og
Páll var ráðunautur hjá Borgfírð-
ingum. Þau kynni áttu eftir að verða
mikil og góð síðar, því að sumarið
1956 réðst ég sem aðstoðarmaður
hjá Búnaðarsambandi Austurlands
á milli námsára í búvísindadeild.
Bjó ég þá hjá Ingunni og Páli á
heimili þeirra í Hvassafelli. Þar leið
mér vel því að hjónin voru bæði
afar þægileg, og ég varð eiginlega
án þess að verða mikið var við það,
eins og einn af fjölskyldunni. Vorið
eftir 1957 fluttum við hjónin til
Austurlands og ég hóf störf sem
ráðunautur hjá Búnaðarsamband-
inu. Mikill skortur var þá á hús-
næði á Egilsstöðum og ekki auð-
velt að útvega það, enda kauptúnið
þá í örum vexti. Til þess að leysa
málið buðust Páll og Ingunn til að
rýma til í Hvassafelli og láta okkur
í té tvö herbergi með aðgangi að
eldhúsi sínu. Auk þess var skrif-
stofa Búnaðarsambandsins í hús-
inu.
Eftir á að hyggja finnst mér með
ólíkindum hvernig þetta gat gengið,
og raunar undarlegt að þau skyldu
þora að hleypa ókunnugu fólki inn
á sig. Svona var þetta þau tvö ár,
sem við bjuggum á Egilsstöðum.
Þrátt fyrir að þröngt væri búið,
minnist ég þess ekki, að sambúðar-
vandamál hafí nokkurn tímann
komið upp þennan tíma. Það var
ekki síst Ingunni og Páli að þakka
og að konur okkar áttu vel saman.
Margir komu á skrifstofu sam-
bandsins og oft var hellt upp á
könnuna, enda hjónin með afbrigð-
um gestrisin og þægileg í viðmóti.
Veit ég að margir minnast góðra
stunda við spjall í eldhúsi eða stofu
og ekki skorti umræðuefnið. Hjónin
bæði greind og vel menntuð, og
heimilið lifði og hrærðist í þeim við-
fangsefnum, sem Páll var að fást
við. Sjaldan fóru menn bónleiðir til
búðar frá Páli, ef hann gat fundið
lausn og orðið að liði, enda leituðu
bændur mikið ráða til hans á þess-
um árum. Páll hafði gaman af rann-
sóknum og tilraunum og oft fús til
þess að gera hið óvenjulega. Þurfti
oft ekki nema rétt aðeins að ýta
við honum.
Mér er í fersku minni þegar við
ræddum eitt sinn um hversu erfítt
væri að halda góðu sambandi við
bændur norðan Smjörvatnsheiðar
vegna samgönguerfíðleika. Töldum
við að mikla nauðsyn bæri til að
gera veg milli Héraðs og Vopna-
fjarðar. Til þess að ýta við ráða-
mönnum, ákváðum við eitt sinn,
sumarið 1958, að fara á Land-
Rovemum yfír Smjörvatnsheiði. Við
bjuggum okkur út með skóflur og
tilheyrandi útbúnað og lögðum á
heiðina upp frá Hofteigi. Ferðin
gekk merkilega vel, og í Hrapp-
staði í Vopnafirði komum við laust
eftir háttatíma öllum að óvörum.
Vopnfirðingar trúðu því varla, að
við hefðum komið yfír Smjörvatns-
heiði. Þrátt fyrir þessa tilraun okk-
ar Páls að hvetja til bættra sam-
gangna við Vopnafjörð, hefur lítið
gerst í þeim efnum.
Um manninn Pál væri margt
hægt að segja en verður ekki gert
hér. Það yrði of langt mál, ef gera
ætti því skil sem vert væri. En eitt
verð ég að segja, að ekki hefði ég
viljað missa af því tækifæri að
kynnast Páli. Það var góður skóli
að starfa með honum, enda maður-
inn vitur og gott að eiga hann að
vini. Hann gat verið gamansamur
í besta lagi, og oft komu hnyttin
tilsvör frá honum sem ekki gleym-
ast. Þeir sem gerst þekktu, vissu
líka að hann var hagorður, en flík-
aði því lítt. Af sérstöku tilefni
síðastliðið haust, sendi hann okkur
hjónum ljóð, sem okkur þykir vænt
um og munum geyma.
Það er varla að maður trúi því
enn, að Páll sé horfínn sjónum okk-
ar. Síðastliðinn vetur heimsóttu þau
hjónin okkur, og var sú stund okk-
ur til mikillar ánægju eins og endra-
nær. Þá átti ég þess kost 9. júní
síðastliðinn að koma á heimili þeirra
að Utgarði á Egilsstöðum. Ekki
hvarflaði þá að mér, að við ættum
ekki eftir að eiga endurfundi síðar.
Ég er samt þakklátur fyrir að hafa
notið samverustundar með þeim
hjónum þá. Þeim var glatt í sinni
eins og oftar, og við skruppum sam-
an með Jóhanni bónda út í Breiða-
vað í síðdegiskaffi.
Páll og Ingunn voru traustir vin-
ir sem ekki gleymast. Þau áttu allt-
af hlýlegt heimili, sem gott var að
koma á. Þau eignuðust þrjá syni,
sem bera foreldrum sínum gott
vitni. Þeir eru Ófeigur búfræðingur
og húsasmiður, nú við nám í Sam-
vinnuháskólanum, kvæntur Sigur-
björgu Flosadóttur; Gunnar verk-
fræðingur, kvæntur Bergrúnu
Gunnarsdóttur og Sigbjöm Hamar
byggingatæknir, kvæntur Ketilríði
Benediktsdóttur. Allir hafa synirnir
gengið menntaveginn eins og for-
eldrarnir. Öll eiga þau afkomendur
sem voru augasteinar afa og ömmu.
Páll var kvaddur frá Egilsstaða-
kirkju 10. júlí síðastliðinn að við-
stöddu fjölmenni.
Að lokum viljum við María enda
þessi orð með broti úr ljóðinu sem
Páll orti til okkar og gerum þau
að okkar kveðjum þegar við hugsum
til þeirra hjóna.
Strengir hrærast í huga
ef horft er til liðinna daga
með ykkur vinir - er áttum
ófáar gleðistundir.
Kæra Ingunn og fjölskylda. Við
sendum ykkur innilegustu samúð-
arkveðjur og vonum að gleðistund-
irnar með Páli verði ykkur efst í
huga, þegar frá líður.
Leifur Kr. Jóhannesson.
Páll Sigbjörnsson, fyrrverandi
héraðsráðunautur á Egilsstöðum,
varð bráðkvaddur hinn 6. júlí síðast-
liðinn þar sem hann var að planta
tijám í tijálundi á fæðingaijörð
sinni, Rauðholti í Hjaltastaðaþing-
há.
Fundum okkar Páls bar fyrst
saman þegar ég var vinnumaður á
Skriðuklaustri sumurin 1958 og
1959. Kynni okkar hófust hins veg-
ar ekki fyrr en ég flyst að Klaustri
árið 1962, til að taka þar við til-
raunastjórastöðu. Búnaðarsamband
Austurlands og tilraunastöðin unnu
að sömu málum hvort frá sinni hlið,
leiðbeiningum og rannsóknum í
landbúnaði, sem jafnframt var meg-
inlífsbjörg íbúa svæðisins, þannig
að tilefni til samskipta og sam-
starfs voru næg. Við það bættist
að Páll var sérstakur áhugamaður
um rannsóknir og þekkingarleit
sem enn jók á samskiptin.
Fljótt kom þó í ljós að í samskipt-
um okkar var það Páll sem var
gefandinn og ég þiggjandinn. Bæði
var það að mig skorti reynslu, ný-
kominn frá prófborði, en Páll var
eldri og reyndur í starfí. Það sagði
þó ekki alla sögu, heldur hitt að
Páll var fræðari af guðs náð og sem
slíkra var fræðsla hans jafnt maður-
inn sjálfur, verk hans og fram-
koma, eins og orð hans og skoðanir.
Mikið og náið samband tókst á
þessum árum milli Búnaðarsam-
bands Austurlands og Tilrauna-
stöðvarinnar á Skriðuklaustri um
framkvæmd dreifðra tilrauna í jarð-
rækt á sambandssvæðinu. Af hálfu
búnaðarsambandsins átti Páll
stærstan þátt í að svo tókst til. í
tengslum við þetta samstarf voru
mikil ferðalög og góð tækifæri til
samræðna, sem jafnframt leiddu til
persónulegra kynna fjölskyldna
okkar utan vinnutíma. Þau sam-
skipti öll eru ein af mörgum dýr-
mætum minningum mínum frá veru
minni á Austurlandi. Þær minning-
ar eru allar hver með sínu móti, en
minningin um Pál er tengd einstak-
lega fijóum huga hans og skarp-
skyggni við að kafa undir yfírborð
hlutanna.
Annað sem einkenndi Pál var
heiðarleiki hans og samviskusemi,
jafnframt því sem hann var einstak-
lega laus við alla sérdrægni. Hann
myndaði sér sjálfstæðar skoðanir á
flestum málum og lét sig engu
varða hvort þær væru í samræmi
við viðteknar skoðanir eða nytu
meirihlutafylgis. Jafnframt átti
hann auðvelt með að umbera skoð-
anir annars fólks og sóttist ekki
eftir fylgi annarra við sig. Með
þessu móti kallaði hann á að við-
mælandi hans myndaði sér einnig
sínar eigin skoðanir, þannig að úr
yrði fijó umræða. Þegar upp var
staðið var það því á við háskólanám
að vera miðlað af brunni þekkingar
og lífsskoðana Páls Sigbjörnssonar.
Hann átti einnig þann eiginleika
sem kenndur er við prófessora að
geta verið annars hugar og gleym-
inn og sögur af því alþekktar um
Austurland.
Hér hefur Páli verið lýst almenri-
um orðum, en sem dæmi um mál-
efni sem Páll hugsaði dýpra en all-
ir aðrir menn sem ég hef kynnst,
var búskaparsaga Austurlands á
þessari öld í tengslum við aðra at-
vinnustarfsemi í landsfjórðungnum.
Alkunna er að Austurland og þar
með Fljótsdalshérað var í farar-
broddi um atvinnuuppbyggingu frá
því síðla á síðustu öld, að Norðmenn
hófu þar atvinnurekstur sinn, og
fram undir 1920. Eftir það tóku
aðrir landsfjórðungar við sér og
fóru fram úr Austurlandi í þessum
efnum. Þetta ræddi Páll við mig
af djúpum skilningi, en þarna liggja
að baki margir samverkandi þættir,
sumir augljósir en aðrir ekki eins.
Páll Sigbjörnsson var ræktunar-
maður í fleiri en einum skilningi.
Hann gekk skógræktarhugsjóninni
á hönd og sat lengi í stjórn Skóg-
ræktarfélags Austurlands á þeim
árum sem skógrækt og búíjárhald
voru ekki að öllu leyti samstiga hér
á landi. Þetta áhugamál tók huga
hans og starfsorku jafnvel enn
sterkari tökum þegar um hægðist
í ráðunautsstarfí hans, eins og
kringumstæður við fráfall hans
sýndu. En Páll stundaði einnig með
vaxandi áhuga eftir því sem á ævi
hans leið ræktun huga síns. Hann
var áhugamaður um mystík og las
sér til og iðkaði þau fræði fram til
hins síðasta.
Kona Páls var Ingunn Gunnars-
dóttir, jafningi hans, stoð og stytta
og átti sinn ómælda þátt í því hve
mikið tilhlökkunarefni það ætíð var
að koma inn á heimili þeirra eða
eiga von á þeim í heimsókn. Þau
áttu þijá syni sem upp komust.
Ég votta þeim og öðrum aðstand-
endum þeirra dýpstu samúð okkar
hjóna.
Matthías Eggertsson.
Þann 6. júlí síðastliðinn varð
bráðkvaddur Páll Sigbjörnsson, hér-
aðsráðunautur, og vil ég hér minn-
ast hans nokkrum orðum. Það var
fyllilega í samræmi við og táknrænt
fyrir ævistarf hans, að hann skyldi
vinna að gróðursetningu tijáplantn-