Morgunblaðið - 24.02.1996, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 24. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
♦
Kólesteról og kransæðasjukdómar
KÓLESTERÓL er
ein tegund blóðfitu-
efna og gegnir mikil-
vægu hlutverki í eðli-
legri starfsemi frumna
líkamans. Sýnt hefur
verið fram á að magn
kólesteróls í blóði vest-
rænna þjóða er að
meðaltali tvisvar sinn-
um hærra en það þarf
að vera til að mæta
þörfum líkamans.
Kólesteról er að
talsverðu leyti (2/3)
myndað í líkamanum,
einkum í lifrinni, en
hluti þess (V3) kemur
Gunnar
Sigurðsson
úr fæðunni. Frá lifr-
inni berst það með
blóðinu til veljanna
sem á því þurfa að
halda. Kólesterólið
berst síðan aftur til
lifrarinnar frá vefjun-
um sem hluti af svo-
kölluðu HDL-kóleste-
róli. Þetta er oft kall-
að góði hluti kóleste-
rólsins. Hátt HDL-
kólesteról endur-
speglar gott flutning-
skerfi frá vefjunum
og virðist vera vernd-
andi gegn kransæða-
sjúkdómum. Heildar-
kólesteról að frádregnu
HDL-kólesteróli er því
sá hluti sem er slæmur
fyrir æðakerfið ef það
er í miklu magni.
Kólesterólmagnið í
blóði hvers einstaklings
ákvarðast af erfðum
(50%) og öðrum þáttum,
einkum mataræði, líkamsþyngd
o.fl. Konur hafa talsvert hærra
magn af góða kólesterólinu (HDL-
kólesteról) en karlar. í sumum
ættum eru sterkir erfðaþættir að
verki sem valda mikilli hækkun á
kólesteróli og unnið er að rann-
sóknum á þessum erfðaþáttum
hérlendis til að unnt sé að greina
þessa einstaklinga á
unga aldri.
Athuganir á æða-
skemmdunum í krans-
æðasjúklingum sýna
verulegar kólesteról-
útfellingar í æðaveggj-
unum og þetta kóleste-
ról hefur síast inn í
æðavegginn úr blóðinu á löngum
tíma.
Hóprannsóknir, þar á meðal
hóprannsókn Hjartaverndar, hafa
sýnt að þeim mun hærra sem kó-
lesterólið er í blóði einstaklingsins
þeim mun meiri er áhætta hans á
að fá kransæðasjúkdóm í framtíð-
inni. Kólesteról er því einn af
Greiðsluáskorun
Innheimtumenn ríkissjóðs skora hér með á gjaldendur, sem enn hafa ekki staðið skil á staðgreiðslu og
tryggingagjaldi til og með 12. tímabili með eindaga 15. janúar 1996 og virðisaukaskatti til og með 48.
tímabili með eindaga 5. febrúar 1996 og gjaldföllnum álagningum og ógreiddum hækkunum er féllu í
gjalddaga til og með 15. febrúar s.l. á staðgreiðslu, tryggingagjaldi og virðisaukaskatti, virðisaukaskatti í tolli,
áfengisgjaldi, launaskatti, bifreiðagjaldi, slysatryggingagjaldi ökumarina, föstu árgjaldi þungaskatts, þunga-
skatti skv. ökumælum, viðbótar- og aukaálagningu söluskatts vegna fyrri tímabila, skemmtanaskatti og miða-
gjaldi, virðisaukaskatti af skemmtunum, tryggingagjaldi af skipshöfnum ásamt skráningargjöldum, vinnu-
eftirlitsgjaldi, vörugjaldi af innlendri framleiðslu, aðflutningsgjöldum og útflutningsgjöldum, skilagjaldi á
umbúðir, verðbótum á ógreiddan tekjuskatt og verðbótum á ógreitt útsvar, skipulagsgjaldi, skipagjaldi,
fisksjúkdómagjaldi, jarðaafgjaldi og álögðum opinberum gjöldum, en þau eru:
tekjuskattur, útsvar, aðstöðugjald, sérstakur tekjuskattur manna, eignarskattur, sérstakur eignarskattur, slysatrygginga-
gjald vegna heimilisstarfa, tryggingagjald, iðnlánasjóðs- og iðnaðarmálagjald, þróunarsjóðsgjald, kirkjugarðsgjald, mark-
aðsgjald, gjald í framkvæmdasjóð aldraðra, skattur af verslunar- og skrifstofuhúsnæði, ofgreiddar bamabætur, ofgreiddur
bamabótaauki og ofgreiddar vaxtabætur.
Gjaldendum skal bent á að gera skil nú þegar eða í síðasta lagi innan 15 daga frá dagsetningu
áskorunar þessarar.
Fjámáms verður krafist án frekari fyrirvara fyrir vangoldnum eftirstöðvum gjaldanna ásamt dráttarvöxtum
og öllum kostnaði sem af innheimtu skuldarinnar kann að leiða, á kostnað gjaldenda, að þeim tíma liðnum.
Athygli skal vakin á því að auk óþæginda hefur fjámámsgerð í för með sér verulegan kostnað fyrir gjaldanda.
Fjámámsgjald í ríkissjóð er allt að 10.000 kr. fyrir hverja fjámámsgerð. Þinglýsingargjald er 1.000 kr. og
stimpilgjald 1,5% af heildarskuldinni, auk útlagðs kostnaðar eftir atvikum. Eru gjaldendur hvattir til að gera
full skil sem fyrst til að forðast óþægindi og kostnað.
Jafnframt mega þeir gjaldendur, sem skulda staðgreiðslu, tryggingagjald, vörugjald og virðisauka-
skatt, búast við því að starfsemi þeirra verði stöðvuð án frekari fyrirvara.
Gjaldheimtan í Reykjavík
Tollstjórinn í Reykjavík
Sýslumaðurinn í Kópavogi
Gjaldheimtan á Seltjamamesi
Gjaldheimtan í Garðabæ
Sýslumaðurinn í Hafnarfirði
Gjaldheimtan í Mosfellsbæ
Sýslumaðurinn í Keflavík
Sýslumaðurinn á
Keflavíkurflugvelli
Sýslumaðurinn á Akranesi
Sýslumaðurinn í Borgamesi
Reykjavík, 24. febrúar 1996
Sýslumaðurinn í Stykkishólmi
Sýslumaðurinn í Búðardal
Sýslumaðurinn á ísafirði
Sýslumaðurinn í Bolungarvík
Sýslumaðurínn á Patreksfirði
SýslumaðUrinn á Hólmavík
Syslumaðurinn á Siglufirði
Sýslumaðurinn á Sauðárkróki
Sýslumaðurinn á Blönduósi
Sýslumaðurinn á Akureyri
Sýslumaðurinn á Húsavík
Sýslumaðurinn á Ólafsfirði
Sýslumaðurinn á Seyðisfirði
Sýslumaðurinn á Neskaupstað
Sýslumaðurinn á Eskifirði
Sýslumaðurinn á Höfn
Sýslumaðurinn í Vestmannaeyjum
Sýslumaðurinn á Selfossi
Sýslumaðurinn í Vík
Sýslumaðurinn á Hvolsvelli
Gjaldheimta Vestfjarða
Gjaldheimta Austfjarða
Gjaldheimtan í Vestmannaeyjum
Mataræði er horn-
steinninn, segir Gunnar
Sigurðsson, í meðferð
við hárri blóðfitu.
sterkustu áhættuþáttum fyrir
kransæðasjúkdómi. Þetta er sér-
staklega áberandi þegar kólesteról
viðkomandi einstaklings er veru-
lega hærra en gengur og gerist
og sérstaklega þegar aðrir
áhættuþættir eins og reykingar
eða hár blóðþrýstingur eru einnig
til staðar.
Á síðustu árum hafa verið gerð-
ar miklar rannsóknir til að athuga
hvort koma megi í veg fyrir þessa
auknu áhættu með því að lækka
kólesteról í blóði með breyttu
mataræði eða með kólesteróllækk-
andi lyfjum. Nýleg tímamótahóp-
rannsókn _ frá Norðurlöndunum,
þar sem ísland var þátttakandi,
sýndi að slík kólesteróllækkandi
lyfjameðferð meðal sjúklinga sem
þegar voru komnir með kransæða-
sjúkdóm lækkaði tíðni alvarlegra
afleiðinga sjúkdómsins um þriðj-
ung, m.a. þurfti þriðjungi færri
hjartaaðgerðir í lyfjahópnum sbr.
lyfleysuhóp. Önnur nýleg hóp-
rannsókn frá Skotlandi sýndi einn-
ig fram á notagildi þessara lyfja
meðal rétt valinna einstaklinga
með kólesteról í hærri kantinum.
Þessar rannsóknir hafa því
sannað að kólesteróllækkandi
meðferð, mataræði og lyfjameð-
ferð, geta dregið verulega úr
áhættu á kransæðasjúkdómum og
afleiðingum hans. Þessi lyf eru
hins vegar dýr en séú þau gefin
einstaklingum sem þeirra þurfa
með hefur verið reiknað út að þau
svara mjög vel kostnaði og bæta
horfur þessara sjúklinga verulega.
Lyf þessi hafa reynst örugg og
fylgikvillalítil.
Þrátt fyrir þessi virku kóleste-
róllækkandi lyf er mataræði horn-
steinninn í meðferð við hárri blóð-
fitu. Sýnt hefur verið fram á að
mestu máli skiptir að takmarka
neyslu á feitum dýraafurðum, svo-
kallaðri mettaðri dýrafitu, t.d. úr
feitum mjólkur- og kjötafurðum.
í staðinn geta menn leyft sér að
borða meira af mögrum land-
búnaðarafurðum. Fiskafurðir inni-
halda hins vegar fjölómettaðar
fitusýrur sem lækka fremur kó-
lesteról í blóði og eru því ákjósan-
legar. Megrun hefur einnig sín
áhrif til lækkunar kólesteróls.
Breytingar á íslensku mataræði
síðustu 20 árin hafa leitt til þess
að meðalgildi kólesteróls hér á
landi hefur lækkað um 7-10%.
Þetta hefur átt sinn þátt í því að
kransæðasjúkdómar eru á undan-
haldi. Þrátt fyrir það er fituneysla
íslendinga enn mikil og kólesteról-
gildi hériendis er ennþá of hátt
og kransæðasjúkdómar og aðrir
æðasjúkdómar eru vissulega enn-
þá stórt vandamál.
Kólesterólgildi einstaklingsins
hækkar oft verulega eftir þrítugs-
aldurinn, væntanlega tengt
þyngdaraukningu á þessu aldurs-
skeiði. Því er margt sem bendir
til að æskilegt sé að mæla kóleste-
rólgildið um þrítugt þannig að
unnt sé að gefa ráðleggingar varð-
andi mataræði o.fl. Ef sterk ættar-
saga er um háa blóðfitu eða krans-
æðasjúkdóma getur vissulega ver-
ið ástæða til að mæla það fyrr.
Höfundur er yfirlæknir við
Lyflækningadeild Borgarspítal-
ans og prófessor við Læknadeild
Háskóla íslands.
...blabib
- kjarni málsins!