Morgunblaðið - 22.11.1996, Qupperneq 6

6 FÖSTUDAGUR 22. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Opinberri heimsókn forseta íslands
til Danmerkur lauk í gær
Islensk hand-
rit, fiskréttir
og flatbökur
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
OPINBERRI heimsókn forseta ís-
lands til Danmerkur lauk í gær. For-
setinn lagði í gær íslenskum fram-
leiðendum og útflytjendum lið.
„íslenskt? Já, takk“ var boðskap-
urinn í hverfisversluninni sem Ólafur
Ragnar Grímsson forseti Islands og
Guðrún Katrín Þorbergsdóttir heim-
sóttu í gærmorgun, eftir að hafa
kvatt Margréti Þórhildi Danadrottn-
ingu og Henrik prins. Á eftir var
farið í Ámasafn til að undirstrika
mikilvægi handritanna, en í hádeginu
var mikilvægi útflutnings efst á blaði
á ráðstefnu Útflutningsráðs þar sem
gestir gátu sannreynt íslenskan
gæðamat í listilegri útfærslu mat-
reiðslumeistaranna Stefáns Sigurðs-
sonar og Gísla Thoroddsen.
ísland land möguleikanna
í ræðu, sem forsetinn flutti á ráð-
stefnunni, sagði hann m.a. að áður
fyrr hefði einkum verið rætt um er-
lenda fjárfestingu á íslandi á þann
hátt að erlend fyrirtæki ættu að reisa
hús á íslandi og hefja þar fram-
leiðslu. „Nú er raunhæfara og árang-
ursríkara og í samræmi við hina
umfangsmiklu alþjóðavæðingu ís-
lensks atvinnulífs að tala um sam-
vinnu íslenskra og erlendra aðila til
markaðssóknar út um allan heim,“
sagði Ólafur Ragnar. „Þessi sam-
vinna gæti oft verið þríhymd í eðli
sínu. íslensk fyrirtæki, erlend sam-
starfsfyrirtæki, til dæmis frá Dan-
mörku, og samstarfsaðilar í mark-
aðslöndunum, til dæmis í Asíu eða
Suður-Ameríku. Við þurfum að til-
einka okkur nýja hugsun til að ná
árangri í því fjölþætta markaðskerfi
veraldarinnar sem nú þegar er veru-
leiki. Alþjóðavæðingin í íslensku at-
vinnulífi, einkum meðal yngri kyn-
slóðar íslenskra stjórnenda og at-
hafnamanna, hefur gert ísland að
landi möguleikanna."
Eftir hádegisverðinn var farið á
frumsýningu í Danmörku á Djöfla-
eyjunni og síðan j heimsókn á Pizza
67, sem er í eigu íslendinga. Sú heim-
sókn þótti svo sérstæður liður í heim-
sókn forsetans að þangað mættu
einnig danskir blaða- og fréttamenn.
Áður en keyrt var út á flugvöll var
fundað með íslendingum í Jónshúsi.
Við kjörbúðina í Hellerup, sem er
í eigu stóru verslunarkeðjunnar Su-
per Brugsen, var mannsöfnuður, sem
vildi sjá þjóðhöfðingja í hverfisbúð-
inni. Innandyra gátu gestir bragðað
á íslensku góðmeti og skolað því nið-
ur með íslensku vatni eða frönsku
kampavíni.
Síðustu handritin á heimleið
í Árnasafni tók Peter Springborg
yfirmaður þess á móti með þeim orð-
um að svo skemmtiiega hittist á að
verið væri að ganga frá síðustu hand-
ritasendingunni til íslands. Afhend-
ingin hefur tekið 25 ár, svo ljúka
mætti viðgerð og ljósmyndun hand-
ritanna, en 25 ár eru síðan fyrstu
handritin voru afhent. Peter Spring-
borg undirstrikaði að mörg handrit
yrðu þó eftir og safnið yrði áfram
fræðasetur og í röð stærstu handrita-
safna á Norðurlöndum.
Ólafur Ragnar sagðist koma í
þessa heimsókn með sérstökum hug,
því hans kynslóð hefði alltaf litið á
safnið sem „höfuðkirkju íslenskrar
menningar og þá sem þar störfuðu
hápresta hennar". Handritin hefðu
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Nordfoto
í KJÖRBÚÐ verslunarkeðjunnar Super Brugsen í Hellerup var m.a. bragðað á íslenskum fiski.
GUÐRÚN Katrín og Ólafur Ragnar njóta leiðsagnar Bents A.
Koch í Árnasafni.
verið uppspretta þeirra sem börðust
fyrir sjálfstæði Islendinga og án
þeirra hefði sú barátta verið óhugs-
andi.
Þorbjörg Helgadóttir ritstjóri forn-
málsorðabókar safnsins sagði um
orðabókarstarfið að líkt og lamba-
kjötið og fiskurinn, sem nú mætti
kaupa í Super Brugsen, hefðu haldið
lífi í þjóðinni hefðu bókmenntirnar
haldið andiegu lífi í henni. Orðabók-
arstarfið fælist í að fiska á þeim
miðum, aflinn væri 750 þúsund orða-
bókarseðlar og hin fullunna vara sjálf
orðabókin.
Fylgdarmaður forsetans í Dan-
merkurferðinni er Bent A. Koch fyrr-
verandi ritstjóri og ötull stuðnings-
maður íslendinga í handritamálinu.
Það vakti með honum sérstakar til-
finningar að heimsækja nú hina stál-
vörðu handritageymslu, þar sem
gripunum hefur heldur betur fækk-
að, fyrir þrýsting hans og fleiri máls-
metandi manna.
Til Kaupmannahafnar í janúar
Guðrún Katrín hefur vakið at-
hygli og aðdáun þeirra danskra
fréttamanna, sem hafa komið að
heimsókninni fyrir skemmtilega og
óþvingaða framkomu og er til þess
tekið að hún fylgi manni sínum eftir
í stað þess að kjósa dömudagskrá.
Guðrún Katrín sagði að sér hefði
einfaldlega þótt dagskráin áhuga-
verð, auk þess sem sér þætti eðli-
legra að þau hjónin tækju sameigin-
legan þátt í því sem gert væri.
Um gagnrýni á að íslendingum
búsettum í Danmörku hefði ekki
gefist nægilegt tækifæri til að hitta
þau hjónin sagði Ólafur að hafa
bæri í huga að heimsókn af þessu
tagi væri fyrst og fremst til að kynn-
ast því landi, sem heimsótt væri.
Vináttufélag Dana og íslendinga og
íslendingafélagið hefðu haldið opna
samkomu. í tengslum við heimsókn
sína til Kaupmannahafnar í janúar í
tilefni af 25 ára stjórnarafmæli
Margrétar Þórhildar gæfist kannski
tækifæri til að hitta fleiri íslendinga.
Fundur íslandsbanka um sameiginlegan Evrópugjaldmiðil sem taka á gildi 1. janúar 1999
Þróunin í EMU mun
skipta öllu fyrir Island
Moi^unblaðið/Kristinn
GÓÐ aðsókn fólks úr viðskiptalífinu var að fundi Islandsbanka
um sameiginlega Evrópumynt.
AGNAR Hansson, deildarstjóri rann-
sókna fyrirtækjasviðs íslandsbanka,
sagði á fundi bankans um sameigin-
legan gjaldmiðil í Evrópu, sem hald-
inn var í gær, að þróun mála innan
væntanlegs Efnahags- og mynt-
bandalags Evrópu (EMU) gæti skipt
öllu máli varðandi framtíðarþróun á
Islandi. Ekki væri seinna vænna að
hefja skipulega upplýsingaöflun og
gagnaúrvinnslu varðandi EMU, sem
á að ganga í gildi 1. janúar 1999.
Agnar sagði að nú þegar rétt rúm
tvö ár væru í gildistöku EMU þyrftu
íslendingar m.a. að velta fyrir sér
hvaða eignir og skuldir íslenzkra
aðila væru bundnar á fyrirhuguðu
EMU-svæði og hvemig tekjustreymi
og útgjöldum væri háttað. Jafnframt
þyrfti að skoða hvernig sú gengisá-
hætta yrði, sem eftir stæði þegar
gjaldmiðlum í Evrópu hefði verið
fækkað verulega. Spuming væri
hvað yrði um núverandi samninga,
skuldabréf og annað slíkt eftir mynt-
breytingu. Þá þyrfti að athuga
hversu miklu þyrfti að breyta í tölvu-
og upplýsingakerfum, sem fyrirtæki
hefðu yfir að ráða. Síðast en ekki
sízt þyrfti að skoða hvemig banka-
stofnanir og fyrirtæki ætluðu að
standa að upplýsingastreymi til al-
mennings.
EMU „þagað í hel“
Agnar benti á að ef gengið væri
út frá því að sex ríki, Þýzkaland,
Frakkland, Benelux-ríkin og Austur-
ríki, væru ákveðin EMU-ríki, lægi
fyrir að a.m.k. 26% vöruútflutnings
Islands færu til EMU-ríkja eftir 1.
janúar 1999, 28% innflutnings kæmu
þaðan, 23% gjaldeyrisviðskipta væru
við EMU-ríki, 25% erlendra skulda
íslendinga væru í þessum ríkjum og
sennilega um 18% erlendrar verð-
bréfaeignar íslenzkra fjárfesta.
„Sama er hvar gripið er niður.
Þessi lönd skipta geysilega miklu
máli fyrir okkur Islendinga. Sú þró-
un, sem þarna er að eiga sér stað,
kemur til með að skipta öllu máli
varðandi framtíðarþróun á íslandi,"
sagði Agnar.
Hann sagði að EMU yrði væntan-
lega mikilvægasta einstaka efna-
hagssvæðið fyrir íslenzk fyrirtæki.
„Þess vegna er ákaflega mikilvægt
að markviss upplýsingaöflun fari
fram af okkar hálfu,“ sagði Agnar.
„Ég hef heyrt sagt að það sé ótrú-
legt hvernig Efnahags- og mynt-
bandalagið hafi verið þagað í hel á
undanförnum misserum. Ég held að
beina verði þeirri áskorun til fyrir-
tækja og fjármálastofnana, sem og
fjölmiðla, að beita sér fyrir mark-
vissri upplýsingaöflun og gagna-
úrvinnslu þannig að menn geri sér
Ijóst hvað er á döfinni og hvemig
þeir ætla að bregðast við.“
Hugmyndir um aðgang
EFTA-ríkja að greiðslukerfi
Yngvi Örn Kristinsson, fram-
kvæmdastjóri peningamálasviðs
Seðlabankans, sagði að Seðlabank-
inn og önnur stjórnvöld hefðu ekki
skoðað áhrif EMU á ísland til hlítar.
Skoðun á þessum málum væri að
heijast í Seðlabankanum. Evrópu-
sambandið og EMI, Peningastofnun
Evrópu (undanfari Evrópska seðla-
bankans), hefðu heldur ekki haft á
reiðum höndurn svör um það, hver
staða EFTA-ríkjanna, þar á meðal
íslands, yrði í þinu nýja kerfi. „Þó
liggja fyrir nýlegar hugmyndir um
aðgang að greiðslumiðlunarkerfi
Evrópska seðlabankans, TARGET-
kerfinu,“ sagði Yngvi. „011 ESB-ríki,
hvort sem þau verða aðilar að mynt-
bandalaginu eða ekki, munu hafa
aðgang að kerfinu, þó með þeim
mikilvæga mun að lönd, sem standa
utan myntbandalagsins, munu aðeins
geta innt af hendi greiðslur í kerfinu
ef þau eiga innstæður í Evrópska
seðlabankanum. Enginn aðgangur
er að lánafyrirgreiðslu eða stjórn-
tækjum seðlabankans."
Bæði kostir og gallar við aðild
Yngvi Örn benti á að ríki gæti
ekki öðlazt aðild að EMU nema vera
í Evrópusambandinu, en það væri
ekki nóg, einnig þyrfti að uppfylla
ákvæði Maastricht-sáttmálans um
frammistöðu í ríkisfjármálum og
efnahagsmálum. ísland uppfyllti þau
skilyrði hins vegar að mestu leyti.
Yngvi sagði að rök fyrir aðild Is-
lands að EMU væru einkum lægri
viðskiptakostnaður, sem gæti numið
0,1-0,2% af landsframleiðslu, lægri
langtímavextir og lægri verðbólga
til langs tíma. Rök gegn EMU-aðild
væru hins vegar að sjálfstæði til
peningamálastjórnar yrði úr sög-
unni, óljóst væri hvort Island og evró-
svæðið væru hagkvæmt myntsvæði
og jafnframt kæmu upp sömu álita-
mál og varðandi aðild að Evrópusam-
bandinu sjálfu; sérstaða íslenzks
hagkerfis, sem byggðist á öðrum
auðlindagrundvelli og byggi við aðrar
hagsveiflur en efnahagslíf ESB-ríkj-
anna.
ll

I

t
i