Dagblaðið Vísir - DV - 23.05.1991, Blaðsíða 28

.I3>! 1/ !.í It SJOAÍTJTI/MH
FIMMTUDAGUR 23. MAÍ 1991.
36
Merming
Aldarafmæli Prokofievs
Tæplega hefur farið framhjá tónlistarunnendum að
tvö hundruð ár eru liðin síðan ástmögur guðanna,
Mozart, lést, langt um aldur fram. Allir sem vettlingi
geta valdið hafa notað þetta tilefni sér til framdráttar,
hljómplötufyrirtæki, bóka- og póstkortaútgefendur,
ferðamálayfirvöld, o.s.frv. Sérstakar Mozartuppákom-
ur hafa verið eða verða haldnar nánast um alla heims-
byggðina. Allt er þetta gott og blessað og vonandi í
þágu Mozarts og tónlistarinnar í heild.
Stórafmæli annars tónskálds hefur hins vegar fallið
í skuggann fyrir þessari Mozart-hátíð. Á þessu ári
hefði eitt helsta tónskáld á vorum dögum, Sergei Pro-
kofiev (1891-1953), nefnilega orðið eitt hundrað ára,
sem er ekki síður tilefni til fagnaðar og endurmats.
Prokofiev er ef til vill „týpískastur" allra tónskálda
á tuttugustu öld, því í tónlist hans og ferli kristallast
ýmis vandi nútíma listamanns, togstreitan milli róm-
antíkur og klassíkur, milli fortíðar- og nútíðarhyggju,
milli óháðrar listsköpunar og pólitískrar undanláts-
semi. Togstreita af þessu tæi reyndi mjög á þolrif
margra nútímalistamanna og varð sumum samlönd-
um Prokofievs raunar um megn.
Undrabarn af ríku fólki
En Prokofiev var ekki einasta gefin snilhgáfa, svo
mikil að á unglingsárum sínum gerði hann óspart og
snjallt grín að tónlistinni, heldur einstök aðlögunar-
hæfni. Hann brást ljúflega við utanaðkomandi þrýst-
ingi, hvort sem um var að ræða tískusveiflur í vestri
eða tilætlunarsemi yfirvalda í austri, en lagaði þennan
þrýsting hinsvegar að eigin forsendum. Fyrsti píanó-
konsert hans er þrunginn rómantík (1912), en þegar
frumstæð hrynjandi á la Vorblót var í tísku, samdi
Prokofiev „barbaríska" Skýþiasvítu (1916) sína, og
tveimur árum seinna fór hann álíka létt með nýklas-
sík í fyrstu sinfóníu sinni. Öll bera þessi verk samt
sterk höfundareinkenni, hljómmiklum laglínum er
teflt gegn kraftmiklum stefjum, auk þess sem tónskáld-
ið skirrist sjaldnast viö að nota mestallt „litaspjald"
tónanna í hljómsveitarverkum sínum.
Prokofiev var undrabarn af ættum úkraískra auð-
manna og missti því allt sitt í rússnesku byltingunni
árið 1917. Áriö 1936 fluttist hann samt aftur til Sovét-
ríkjanna og gerðist opinbert og ástsælt tónskáld þar í
landi.
Fjölhæfni
í síðari heimsstyrjöld samdi Prokofiev feiknin öll af
patríótískri tónlist fyrir rússneskar kvikmyndir
(þ.á.m. Alexander Nevsky og ívan grimma), lúðrasveit-
ir og karlakóra, en einnig óperutónlist sem menningar-
yfirvöldum þóttu helst til „formalistísk“. í seinni tíð
hafa menn einnig þóst fmna undirtón and-stalínískrar
gagnrýni í sumum tónsmíðum hans (t.d. Píanósónötu
nr. 6). Það voru þvi kaldhæðni örlaganna að þeir
skyldu deyja sama dag, Stahn og Prokofiev.
Það var eiginlega sama hvað Prokofiev tók sér fyrir
hendur í tónhstinni, allt lék í höndunum á honum.
Hann samdi átta óperur, sjö ballettsvítur, sjö sinfó-
níur, fimm píanókonserta, tvo fiðlukonserta, tvo sehó-
konserta og þar að auki feiknin öU af kvikmyndatón-
Sergei Prokofiev.
Tónlist
Aðalsteinn Ingólfsson
list, kammertónlist og sönglögum.
Prokofiev verður sennhega seint talinn meðal braut-
ryðjenda í nútímatónlist, þar sem sniUd hans fólst
framar öðru í umritun viðtekinnar tónhstarhefðar.
En hann var einstaklega glöggskyggn, sjálfum sér sam-
kvæmur og aðlaðandi í tónlist sinni.
Chandos
í tilefni af aldarafmæh Prokofievs hefur breska
Chandos-útgáfufyrirtækið (sem gert hefur úgáfusamn-
ing við Sinfóníuhljómsveit Islands) bætt fjöldamörgum
geisladiskum viö Prokofiev safn sitt, sem var talsvert
fyrir. Nú er fyrirtækið með á boðstólum tuttugu og
fimm diska með tónhst hans.
Á Uestum þeirra (eða sextán) er við stjómvölinn einn
helsti núlifandi túlkandi Prokofievs, eistneski hljóm-
sveitarstjórinn Neeme Járvi, ásamt Skosku þjóðar-
hljómsveitinni, sem í dag leikur austurevrópska tón-
list öðrum sveitum betur - þökk sé Járvi.
Ein af eftirminnUegustu tónlistarupplUunum mínum
er raunar leikur þessarar hljómsveitar á sinfóníum
eftir Prokofiev og Rachmaninov, undir stjórn Járvis,
í Glasgow fyrir nokkram árum. Það er sama hvar
borið er niður í þessari geisladiskaútgáfu frá Chandos
(ég er aðallega búinn að vera með sinfóníur nr. 1,2 &
4, auk sinfónískra verka úr tveimur óperum „Semyon
Kotko“ og „FjárhættuspUarinn“ til hlustunar), alls
staðar er tónhstin kristaltær og kraftmikil og upptök-
ur eins og best verður á kosið.
Ég hlakka því til að heyra árangur af samstarfi Sinfó-
níuhljómsveitarinnar við þá vandfýsnu menn sem
augsýnUega eru við stjómvölinn hjá Chandos.
Laugavegi 3-101 Reykjovík - Simi: (91) 626362
Fjoroargötu 8,710 Seyðisfjörður. Simi:(97) 21111
EFSTABAIíGI:
A1 ISLKXSK/ 'IM bi
ORDABOKIX
Gandhl, Rajlv, f.
1944: indv.
8tjómmálam.; i
sonur I. Gandhi;
starfaði sem j
fiugmaður þar til
hann var kosinn i
á þing 1981 fyrir '
kjördæmi bróður
síns, S. Gandhi;
aðalritari Þjóð-
þingsfl. (I) 1983,
útnefndur for-
sætisráðh. eftir
dauða móður sinnar 1984 og kosinn for-
maður flokksins sama ár. G. reyndi að
koma á sáttum milli stríðandi trúaríylk-
inga og landshluta og stóð að nýjungum
á sviði tækni, efnahagsmála og stjóm-
skipunar; lét af embætti 1989 eftir kosn-
ingaafhroð Þjóðþingsfl. (I).
Andlát
Gísli Benjamínsson múrari, Logafold
26, Reykjavík, lést í Landspítalanum
18. maí.
Elfar Schiöth Haraldsson lést í Borg-
arspítalanum 22. maí.
Jarðarfarir
Guðfmna Guðmundsdóttir frá Finn-
bogastöðum verður jarðsungin frá
Ámeskirkju fóstudaginn 24. maí kl.
14.
Jóhann Sigurlaugsson bifvélavirki,
Klettagötu 4, Hafnarfirði, verður
jarðsunginn frá Víðistaðakirkju
föstudaginn 24. maí kl. 13.30.
Stefán Þ. Sigurjónsson, Brautarlandi
24, Reykjavík, verður jarðsunginn
frá Bústaðakirkju fostudaginn 24.
maí kl. 10.30.
Sigurður Helgason, Skólavörðustíg
18, sem lést 17. maí, verður jarðsung-
inn frá Fossvogskirkju fóstudaginn
24. maí kl. 15.
Daníel Friðriksson bifvélavirkja-
meistari, Akranesi, sem lést hinn 17.
maí sl., verður jarðsunginn föstudag-
Ferðir FÍ
24.-26. maí: Helgarferð til Vestmannaeyja
Ferðast með Herjólfi eða flugi til Eyja. Gist í svefn-
pokaplássi. Skoðunarferðir um nýja hraunið. Gengið
á Eldfell. Á siglingu umhverfis eyjarnar gefur að líta
iðandi fuglalíf, stórbrotna hamraveggi og hella. Leit-
ið upplýsinga á skrifstofu Ff.
Laugardaginn 25. maí verður ferðakynning í Upplýs-
ingamiðstöð ferðamála, Bankastræti 2. Ókeypis
skoðunarferðir um Reykjavík með leiðsögn kl. 14.00
og kl. 16.00.
Hinn árlegi göngudagur Ferðafélagsins er á sunnu-
daginn, 26. maí. Gengið verður um skógarstíga í
Vífilsstaðahlíðinni og áð í trjásýnireitnum (opnaður
1990). Skipulagning miðast við að fjölskyldan geti
öll verið með á göngudegi FÍ.
FERÐAFÉLAG ÍSLANDS
Myndgáta dv
inn 24. maí nk. Utförin fer fram frá
Akraneskirkju og hefst kl. 14 síðdeg-
is.
Lára Laufey Sigursteinsdóttir, Heið-
mörk 1, Selfossi, sem andaðist 18.
maí, verður jarðsungin frá Selfoss-
kirkju föstudaginn 24. mai kl. 14.
Útför Ástu Stefánsdóttur, Hávalla-
götu 38, er lést á hjúkrunarheimilinu
Skjóh 13. maí, fer fram frá Dómkirkj-
unni í Reykjavík föstudaginn 24. maí
kl. 13.30.
Guðni Þorgeirsson frá Ásvelli í
Fljótshlíð, til heimihs í Grænumörk
1, Selfossi, verður jarðsettur frá Sel-
fosskirkju laugardaginn 25. maí kl.
15.
Þorgerður Guðmundsdóttir lést 13.
maí. Hún fæddist aö Seljum í Helga-
fellssveit hinn 27. mars 1930. Foreldr-
ar hennar voru þau hjónin Guð-
mundur Bjami Halldórsson og Petr-
ína Sæmundsdóttir. Eftirlifandi eig-
inmaður hennar er Hólmsteinn Hall-
grímsson. Þau hjónin eignuöust fjög-
ur böm. Útför Þorgerðar verður gerð
frá Bústáðakirkju í dag kl. 13.30.
Tilkyimingar
Björgvinskvöld í Minja-
safninu á Akureyri
„Björgvinskvöld" þar sem sungin verða
einsöngslög eftir Björgvin Guðmundsson
og lesið úr endurminningum hans, verö-
ur haldið í Miryasafninu á Akureyri nk.
fimmtudagskvöld og hefst dagskráin kl.
20.30. Söngvaramir Þuríður Baldurs-
dóttir og Öm Viðar Birgisson syngja ein-
söngslög eftir Björgvin við undirleik
Guðjóns Pálssonar. Þráinn Karlsson leik-
ari les úr endurminningum Björgvins.
Félag eldri borgara
Dansleikur í Risinu í kvöld kl. 20.30.
Munið dagsferðina nk. laugardag 25. maí
í Selvog, Herdísarvík og Hveragerði. Upp-
lýsingar og pantanir á skrifstofu félags-
ins.
Flóamarkaður FEF
Félag einstæðra foreldra heldur flóa-
markað í Skeþahelli, Skeljanesi 6, laugar-
daginn 25. maí. Ágætur fatnaður, búsá-
höld, bækur og alls kyns dót. Leið 5 geng-
vu- að húsinu. Opið kl. 14-17.
Súldin á Púlsinum
í kvöld leikur hin rómaða djasssveit Súld
á Púlsinum. Hljómsveitin mun leika lög
af nýútkomnum diski ásamt nýju efni. A
undan mun Frönsk big-band sveit leika.
Hljómsveit þessi er hluti af áhöfn franska
herskipsins Jeanne d’arc sem statt er í
Reykjavík.
Drag-show í Berlín
í kvöld verður boðið upp á allóvenjulegt
skemmtiatriði á veitingastaðnum Berlín.
þar munu valkyrjur flytja dagskrá í tah
og tónum eins og þeim er einum lagið.
Píanóundirleik annast Karl Olgeir 01-
geirsson.
Fyrirlestrar
Fyrirlestur hjá Foreldra-
félagi misþroska barna
Sálfræðingamir Málfríður Lorange og
Einar Hjörleifsson starfa bæði hjá Dag-
vist bama í Reykjavík. Þau hafa sýnt
málefnum Foreldrafélagsins mikinn
áhuga og vora m.a. fulltrúar á þingi um
MBD í Finnlandi í haust. Þau verða gest-
ir foreldrafélagsins í kvöld, 23. maí, og
segja frá því hvemig tekið er á málefnum
misþroska bama á leikskólum borgar-
innar. Er hér um mjög áhugavert efni að
ræða, einkum fyrir foreldra þeirra bama
sem era í eða á leiðinni í leikskóla. Stjóm-
in hvetur alla áhugamenn til að koma á
fyrirlesturinn sem hefst kl. 20.30. Að
fundi loknum svara þau Málfríður og
Einar fyrirspumum og verða almennar
umræður. Fundarstaður er eins og
venjuiega Æfingadeiid Kennaraháskóla
íslands á mótum Háteigsvegar og Ból-
staðarhlíöar, gengið inn frá Bólstaðar-
hlíð.