Helgarpósturinn - 29.02.1996, Blaðsíða 7

FlMIVmiDAGUR 29. FEBRÚAR1996
7
Jón telur að ef saga
kristinnar kirkju sé
skoðuð hafi kristin
samfélög algerlega
vinninginn yfir islam
hvað varðar grimmd,
ofsóknir og árásargirni
áönnur samfélög.
„Islam er til að mynda
mun umburðarlyndara
gagnvart öðrum
trúarbrögðum en
kristin trú, sem hefur
sérstöðu hvaðvarðar
lítið umburðarlyndi
gagnvart öðrum
trúarbrögðum.11
Úr þessu varð svo til grautur af
hreinum gerviríkjum, sem enn
eru til staðar. Ríki eins og Jórd-
anía, Sýrland, Saudi-Arabía,
Líbanon og sérstaklega írak
höfðu aldrei verið til fyrr en
bresku nýlenduherrunum datt
í hug að skapa þau.“
Ofsatrú sjaldan
komid upp í sögu islam
Jón Ormur telur ofsatrú í
hinum múslimska heimi mjög
sjaldan hafa komið upp í sög-
unni og þá hafi hún oftast ver-
ið einangruð við stutt tímabil
eða svæði. „í þrettán hundruð
ára sögu islam hefur ofsatrú
aldrei verið eins útbreidd og
jafn ráðandi og einmitt núna,“
segir Jón. „Nokkrar veigamikl-
ar ástæður eru fyrir því. Á
fyrrihluta þessarar aldar höfðu
vestræn heimsveldi lagt undir
sig hvert einasta múslimskt
ríki í veröldinni nema Afganist-
an. Sjálfstæðisbarátta þessara
landa hefur því að miklu leyti
verið fólgin í trúarlegri og
menningarlegri vakningu, en
trú og menning eru í raun nán-
ast eitt og hið sama í islömsk-
um löndum. Trúin er svarið
við spillingunni, við fátæktinni,
við undirlægjuhættinum gagn-
vart vestrænum hagsmunum.
Eins er trúin svarið við ósigri
múslimskra landa gagnvart
Vesturlöndum í efnahagslegu,
pólitísku og menningarlegu til-
liti á þessari öld. Trúin er leið
múslima til að losa sig undan
kúgun og áhrifum Vesturlanda
og um leið aðferð til að öðlast
góða og sterka sjálfsímynd.
Ég tel að áhrif og völd ofsa-
trúarmanna í löndum múslima
eigi eftir að aukast á næstu ár-
um. Þó tel ég að þau séu að
nálgast hámark og muni fara
rénandi strax á fyrstu áratug-
um næstu aldar.“
Alger bylting í réttindum
kvenna meo tilkomu islam
„Staða konunnar í flestum
löndum múslima myndi trú-
lega, frá okkar sjónarhorni,
teljast mjög slæm,“ segir Jón.
„Það fer þó eftir hinum mis-
munandi ríkjum múslima. Fyrir
daga islam var staða konunnar
hrikaleg og nánast litið á konur
sem búfénað. Með tilkomu is-
lam hafa stærri skref í átt til
réttinda kvenna varla verið
stigin í sögunni. Þá varð alger
bylting í réttindum kvenna,
þótt þær hafi ekki verið metn-
ar til jafns við karlmanninn og
séu það ekki enn. Kristin trú er
þó engu betri hvað varðar rétt-
indi kvenna en islam og auð-
velt er að finna heimildir í
Biblíunni sem réttlætir kúgun
á konum. Það var ekki fyrr en á
þessari öld sem réttindi krist-
inna kvenna fóru að aukast að
einhverju marki og var það
ekki í krafti kristinnar trúar
heldur vegna mikilla samfé-
lagsbreytinga.
A næstu öld tel ég að konur í
löndum islam öðlist svipaðan
rétt og vestrænar konur hafa í
dag. Verður það fyrst og
fremst vegna þeirra samfélags-
breytinga sem nú eiga sér stað
í þessum löndum."
Fáfræði og fordómar
Islendinga gagnvart islam
Að sögn Jóns ríkja oft fá-
fræði og fordómar gagnvart
hugsunarhætti og trúarbrögð-
um ólíkra þjóða. Hann telur að
í kristnum samfélögum nútím-
ans sé til að mynda lítill skiln-
ingur á múslimskri trú, sér-
„Það er beinlínis hvatt
til kynlífs í Kóraninum
og sagt að kynlíf sé ein
af stórkostlegum gjöfum
guðs til manna og því
skyldu þeir njóta þess.
Lögð er áherslaáað
konan njóti kynlífsins
til jafnsvið karlmanninn
og er honum skylt að
sjá til þess.“
staklega hjá frekar einangruð-
um þjóðfélögum líkt og á ís-
landi. Það sama er upp á ten-
ingnum í mjög einangruðum
samfélögum múslima. Þar eru
ráðandi mjög undarlegar hug-
myndir um kristin vestræn
samfélög. „Ég var eitt sinn á
ferðalagi um Indónesíu og kom
við í litlu sveitaþorpi,“ segir
Jón. „Þorpsbúar, sem allir eru
múslimar, spurðu mig, hálfhik-
andi, hvort það væri virkilega
satt, sem þeir hefðu heyrt, að
þegar gamalt fólk hætti að geta
unnið fyrir sér væri það sent á
sérstök heimili, elliheimili. Það
fannst fólki vera mikið ódæðis-
verk og eldra fólkinu sýnd lít-
ilsvirðing.“
Jón segir að í flestum lönd-
um utan Vesturlanda sé gamla
fólkið venjulega hjá fjölskyldu
sinni fram á dánardægur og
ennfremur njóti það mun meiri
virðingar en yngra fólkið. Fólk
beinlínis hlakki til ellinnar, því
virðingin við þá aldurhnignu
er slík að allir eru boðnir og
búnir að hjálpa þeim. Þar er
hlustað af eftirtekt á ráð gamla
fólksins. „Fólki fannst það mik-
il efnishyggja á Vesturlöndum
að þegar eldra fólk gæti ekki
unnið fyrir sér lengur, og það
þyrfti að fara að hafa fyrir því,
væri best að pakka því inn á
stofnun þar sem það væri ekki
fyrir neinum. Ég hafði aldrei
séð elliheimili fyrir mér á
þennan hátt áður. Þetta dæmi
sýnir glöggt hvernig menning
getur litið mismunandi út eftir
því hvert sjónarhornið er.
Ég held að engin þjóð í Evr-
ópu þekki eins lítið til islam og
íslendingar, því trúlega er ekki
til eitt einasta samfélag í ver-
öldinni þar sem búa eins fáir
múslimar. Þekkingin hér er því
í algeru lágmarki og vanþekk-
ing skapar fordóma. íslending-
ar sjá í sjónvarpinu myndir af
grimmum islömskum ofsatrú-
armönnum sem drepa hver
annan og hata allt vestrænt.
Eins og gefur að skilja er þetta
mikil einföldun og brenglar í
raun hið rétta. Hins vegar finn
ég að mikil forvitni um islam
ríkir meðal landa minna og ég
tel flesta íslendinga tilbúna til
að læra og skilja hvað islam í
raun er,“ segir Jón Ormur Hall-
dórsson að lokum.
Walid Haddad er palestínskur múslimi og fluttist til íslands fyrir þremur
árum. Guðbjartur Finnbjörnsson spjallaði við hann og uppgötvaði að það
er ekki tekið út með sældinni að vera múslimi hér — frekar en annars
staðar á Vesturlöndum:
Hinir þjóðernissinnuðu Islendingar
sjá Halim A1 í öllum múslimum
alid Haddad er palest-
ínskur múslimi. Hann
fæddist inn í kaþólska fjöl-
skyldu en á unga aldri ákvað
hann að gerast múslimi. Það
var ekki vinsæl ákvörðun inn-
an fjölskyldunnar en henni
varð ekki hnikað. Walid, sem
er þrítugur, fann sannleikann í
islam.
Fjölskylda Walids er palest-
ínsk og því ríkisfangslaus.
Vegna þessa er fjölskyldan
dreifð um heiminn. Walid hef-
ur ferðast mikið eftir að hann
fór að heiman. Árið 1987 flutt-
ist hann til Danmerkur. Þar bjó
hann í sex ár, eða þar til hann
flutti til íslands fyrir þremur
árum. „Ég kynntist íslenskum
strák þegar ég var á ferðalagi
um Færeyjar," segir Walid.
„Hann talaði örlitla arabísku
og sagði mér frá íslandi. Ég hef
alltaf haft gaman af ferðalögum
og ákvað að skella mér til ís-
lands og hér er ég enn, þremur
árum seinna.“
íslendingar sjá Halim Al í
öllum múslimum á Islandi
„íslendingar virðast flestir
frekar hræddir við islamska
trú og múslimir eru almennt
ekki vel liðnir á íslandi,“ segir
Walid. „Fyrir utan stöðugan
áróður í vestrænum fjölmiðl-
um gegn islam hefur mál Ha-
lims Al, Sophiu Hansen og
dætra þeirra átt einn stærsta
þáttinn í að íslendingum geðj-
ast ekki að okkur. íslendingar
virðast sjá Halim A1 í öllum
múslimum á íslandi. Á vissan
hátt finnst mér viðbrögð ís-
lendinga skiljanleg í þessu
sambandi. Þið eruð fámenn og
einangruð þjóð og mjög sam-
rýnd. Þjóðernishyggjan er
sterk í íslendingum. Ef einn
ykkar á í vandræðum taka hin-
ir upp hanskann fyrir hann.
Það hefur þó aldrei verið ráð-
ist á mig vegna trúar minnar
hér á íslandi en það kemur fyr-
ir, þegar fólk er drukkið, að
það vilji rífast við mig og tala
um Halim Al. Ég reyni venju-
lega að halda mig frá slíkum
samræðum en ég er alltaf til í
að ræða trúmál á alvarlegum
grunni. Ég get ekki dæmt í máli
Halims A1 og Sophiu, því ég
þekki ekki alla málavöxtu og ég
held að fáir viti í raun allt um
málið. Mér finnst það mjög nei-
kvætt ef börn fá ekki að alast
upp með móður sinni. Eins er
það hræðilegt ef faðir fær ekki
að umgangast börn sín. En eitt
er víst: Það er erfitt fyrir mús-
lima að giftast íslenskri stúlku
þessa dagana. Margir hugsa:
Hvað efþau eignast börn og svo
stingur hann af með börnin7'
segir Walid og hlær. „Ef ég gift-
ist einhvern tímann vestrænni
stelpu myndi ég taka það skýrt
fram í upphafi sambandsins að
ég gæti hugsað mér, einhvern
tímann, að flytja heim með
hana og börnin.
Það er erfitt að vera múslimi
á íslandi, það er eins og ósýni-
legur veggur sé milli okkar
múslima og íslendinga. Ég er
samt stoltur af því að vera
múslimi en mér finnst það
mjög leiðinlegt ef íslendingar
eru á móti mér og halda að ég
sé slæmur maður aðeins vegna
trúar minnar.“
Kóraninn ræður öllu
„Það eru aðeins þrjú valda-
lögmál sem ríkja í heiminum í
dag,“ segir Walid. „Sósíalismi
eða kommúnismi, sem er að
hverfa að miklu leyti, kapítal-
ismi og islam. Kapítalisminn
eða efnishyggjan er langsterk-
asta aflið um þessar mundir
hvað varðar útbreiðslu og
átrúnað. Það er í raun ekkert
islamskt ríki til í heiminum í
dag. Múslimir búa ef til vill í
landinu, en ríkið er ekki mús-
limskt. Þetta eru allt ríki sem
Bandaríkjamenn, Bretar og
Frakkar skiptu á milli sín í
áhrifasvæði. Frakkar eru að
vísu að detta út af kortinu og
Bretar, sem réðu arabalöndun-
um áður fyrr, eru að missa
áhrif sín til Bandaríkjamanna.
Bandaríkjamenn eru máttug-
astir í flestum löndum mús-
lima þessa stundina, og hinir
svokölluðu ráðamenn þessara
ríkja eru ekkert annað en lepp-
ar þeirra. Islam viðurkennir til
dæmis ekki konungdóm. Það
er ekki hægt að vera kóngur
eða einræðisherra í múslimsku
landi. Múslimskt ríki er ríki þar
sem farið er eftir Kóraninum í
einu og öllu. Þar er hægt að
finna allt sem við þurfum að
vita um hvernig á að lifa lífinu
sem einstaklingur eða í stærri
hópum."
Við hlýðum guði
Walid segir islam ekki vera
eins og önnur trúarbrögð, því
„íslendingar virðast sjá
Halim A1 í öllum múslim-
umáíslandi.Ávissan
hátt finnst mérviðbrögð
íslendinga skiljanleg í
þessu sambandi. Þið er-
uð fámenn og einangruð
þjóð og mjög samrýnd.
Þjóðernishyggjan er
sterk í íslendingum."
islam skipti sér af veraldlegum
hlutum og hvernig menn hagi
sér í öllu því er viðkemur líf-
inu. „Sumir gætu kallað þetta
hálfgerðan heilaþvott, vegna
þess að okkur er sagt hvað við
eigum að gera og við hlýðum
því,“ segir Walid. „En ef þú trú-
ir á Guð, trúir því að Múhameð
sé spámaður Guðs og Kóran-
inn sé skrifaður af Guði, er þá
ekki rétt að fara eftir því sem
hann segir? Sannur múslimi
trúir því sem Kóraninn segir
og fer eftir því. Ef einhver spyr
mig: Afhverju drekkur þú ekki?
eða Af hverju borðar þú ekki
svínakjöt? svara ég: Vegna þess
að Guð hefur bannað mér það.
Sannur múslimi lifir í gegnum
islam, með islam og fyrir islam.
Er hægt að kalla það öfga-
hyggju ef ég reyni eftir bestu
getu að fara eftir því sem Guð
segir mér að gera? Þetta er mín
leið í lífinu og ég vil iðka mína
trú eins vel og ég get. Er það
svo slæmt? Ég er ekki að gera
neinum illt með því.“
Búið að afbaka islam í
augum vestræns fólks
Walid segir marga múslima
reiða yfir því að fá ekki að iðka
trú sína í friði. Reiða yfir því að
stórveldin skuli ekki geta látið
múslima í friði með afskipta-
semi sinni og stjórnun. „Þau
virðast reyna að gera allt til að
halda okkur niðri og nota til
þess máttug vopn. Þá er ég
sérstaklega að taía um áróður í
fjölmiðlum gegn islam og is-
lamskri menningu. Það eina
sem stórveldin reyna að
vernda eru þeirra eigin hags-
munir í löndum múslima, ekk-
ert annað. Og þau gera það
með því að halda okkur niðri
og kúga okkur,“ segir Walid.
„Það er búið að gera hálfgerða
grýlu úr islam, búið að afbaka
hana í hugum vestræns fólks.
Af hverju? Af því að margir
múslimar eru reiðir yfir því
hvað vesturveldin hafa gert
þeim á síðustu áratugum? Við
viljum bara vera í friði með
okkar trú og lifnaðarhætti og
erum tilbúnir að berjast fyrir
þeim rétti. Múslimar hafa aldr-
ei í sögunni neytt aðra til að
trúa á islam. Fjölskylda mín er
kaþólsk en hefur aldrei verið
ofsótt vegna trúarskoðana
sinna. Ef þú býrð í múslimsku
ríki þarftu að fara eftir mús-
limskum reglum. Að öðru leyti
er þér frjálst að trúa því sem
þú vilt og þú verður ekki of-
sóttur fyrir það,“ segir Walid
Haddad að lokum.