Morgunblaðið - 09.07.2002, Blaðsíða 27

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚLÍ 2002 27
ÞRIÐJA þjóðlagahátíðin á Siglu-
firði hófst á mánudag í fyrri viku og
stóð fram á sunnudag. Líkt og fyrri
skiptin voru haldnir fyrirlestrar fyr-
ir hádegi, námskeið síðdegis (að
þessu sinni alls 13 um hin fjölbreytt-
ustu viðfangsefni) og tónleikar á
kvöldin.
Áður en undirritaðan bar að garði
höfðu Kammerkór Kópavogs og
fjórir hljóðfæraleikarar flutt íslenzk
og portúgölsk þjóðlög í útsetningum
eftir Þorkel Atlason og Nuno Corte-
Real undir stjórn Paulo Laurenço í
Siglufjarðarkirkju mánudagskvöldið
1. júlí. Að morgni þriðjudags hélt
Antti Koiranen erindi um finnska
þjóðlagaspilamennsku og þjóð-
dansa. Í síldarbræðslusafninu
Gránu um kvöldið sagði ástralski
frumbygginn Francis Firebrace átt-
hagasögur og ungur Breti, Buzby
Birchall, lék á ástralska trélúðurinn
diddsérídú. Sá Francis og um kynn-
ingu á frumbyggjamenningu og
Buzby um tilsögn í diddsérídúleik á
námskeiðum. Seinna um kvöldið lék
nýlegt þjóðlagadúó frá Danmörku,
Maren Hallberg Larsen á harmón-
ikku og Anja Præst Mikkelsen á
bassaklarínett. Miðvikudagsmorg-
uninn hélt brezki gítarleikarinn og
söngvarinn Chris Foster fyrirlestur
um enska þjóðlagatónlist og Fire-
brace um ástralska frumbyggja-
menningu. Um kvöldið léku og
sungu Bára Grímsdóttir og Chris
Foster ensk og íslenzk þjóðlög í
kirkjunni, og síðar var djasskvöld á
sama stað með tríóinu Flís.
Fimmtudagsmorguninn hlýddi
undirritaður á fróðlegt eindi Nínu
Bjarkar Elíasson um raddbeitingu
almennt og kvæðamanna sérstak-
lega, og leiddi það hugann enn og
aftur að misskýrri fagorðanotkun í
hérlendri söngkennslu. Miðað við
hvað söngkennarar nefna sjaldan
sömu fyrirbrigði sömu nöfnum
mætti stundum halda að líffræðileg
þekking á „hljóðfæri“ söngvarans
risti furðugrunnt. Þar á eftir flutti
Minna Raskinen, kantelekennari við
Sibeliusarakademíuna í Helskinki,
erindi um finnsk þjóðlög og epíska
kvæðabálkinn Kalevala. Kom þar
m.a. á óvart hvað finnsk alþýða hef-
ur þróað mörg ólík hrynmynztur í
„runo“-söng sínum úr einum og
sama fjögurra kveða bragarhættin-
um. Minnti sá – með 3 ljóðstöfum í
hverju vísuorði – óneitanlega á forn-
yrðislag vesturnorrænna eddu-
kvæða, þrátt fyrir að réttir tvíliðir
(trókeur) séu einu samkenni beggja
tungna, enda finnskan ekki indóevr-
ópskt mál. Ásamt landa sínum Antti
Koiranen og Báru Grímsdóttur stóð
Minna Raskinen að auki fyrir for-
vitnilegu námskeiði um útsetningar
og spuna út frá þjóðlögum sem met-
ið var til eininga fyrir tónlistarnem-
endur við Listaháskóla Íslands.
Fengu menn að heyra árangurinn á
Uppskeruhátíð þjóðlagahátíðar
tveim dögum síðar.
Í Siglufjarðarkirkju söng Marta
Halldórsdóttir við píanóundirleik
Arnar Magnússonar 14 íslenzk þjóð-
lög, tæpan helming af lögum þeim
er Hildigunnur Rúnarsdóttir útsetti
fyrr á árinu að vali Unu Margrétar
Jónsdóttur með styrk úr Tónskálda-
sjóði Ríkisútvarpsins. Lögin voru
flest meðal minnst kunnu þjóðlaga
en mörg forkunnarfalleg og vel flutt
af þeim hjónum. Útsetningarnar
voru í bland léttróman-
tískt litaðar en látlaus-
ar og drógu smekklega
fram frumgæði lag-
anna með einföldum en
markvissum ráðum
eins og undir- eða yf-
irorgelpunkti og þrá-
stefjum.
Á seinni tónleikum
kvöldsins í Gránu
komu fram söngkonan
Nína Björk Elíasson,
ljóðskáldið Kristín
Bjarnadóttir og Minna
Raskinen, kanteleleik-
ari og söngvari. Dag-
skráratriðum var því
miður ekki til að dreifa
á prenti en voru kynnt
munnlega, að vísu mis-
skýrt og -ítarlega og
stundum ekki. Nína
Björk hóf uppákomuna
með orða- og undir-
leikslausu ókynntu
lagi. Nína kvað þá
finnskan harmsöng við
undirslátt Minnu á
kantele, 2000 ára gam-
alt þjóðarhljóðfæri
landsmanna. Nafn
þess, sem víkingar
hefðu e.t.v. afbakað í
„handþil“ eða kallað
„þilhörpu“, er talið
runnið af gríska orðinu
kanon. Þessi griplaða 5–38 strengja
sítra, sem upphaflega var strokin
líkt og íslenzka sítran fiðla og notuð
til undirleiks við sagnasöngva Kale-
valaljóða, birtist þetta kvöld í tveim-
ur myndum, lítilli skærrauðri 17
strengja nútíma ferðaútgáfu í eist-
neskri hönnun og stórri 36 strengja
konsertgerð. Sú seinni virtist nærri
því jafnoki sinfónísku fetilhörpunn-
ar þar eð allar tóntegundir króma-
tíska skalans voru tiltækar enda bú-
in sjö „hendlum“ (uppfinningu frá 5.
áratug til hækkunar samstafa
strengja um hálf- eða heiltón), nema
hvað tón- og styrksvið voru smærri
en hjá hinni lóðréttu stórusystur
hljóðfærisins. Báðar þilhörpurnar
voru uppmagnaðar um
innbyggðan nema.
Þau atvik uppákom-
unnar þegar Kristín
las upp ljóð við kant-
eleundirleik og með-
söng Nínu Bjarkar
voru í hátíðadagskrá
nefnd Ljóðleikur; í
sjálfu sér prýðilegt ný-
yrði yfir „melódrama“,
væri orðið ekki þegar
frátekið í merkingunni
„leikrit í ljóðum“ auk
sérstaks fyrirbrigðis í
bragfræði. Af því er
heyrðist úr munnleg-
um kynningum söng-
konunnar mátti skilja
að þau Minna og Nína
hefðu hitzt fyrir 2 ár-
um, en öll þrenningin
hins vegar aðeins þrem
dögum áður. Meló-
dramatísku atriðin
virtust því eins og gef-
ur að skilja fremur leit-
andi, enda í raun vand-
meðfarið
tjáningarform þar sem
fullkomið jafnvægi
milli lesturs og tónlist-
ar er sízt sjálfgefið og
m.a. háð næmu tíma-
skyni ef ekki á hvort að
trufla annað.
Tónlistarlega fannst
manni þetta því minnst gefandi þátt-
ur kvöldsins. Að því leyti stóð afger-
andi upp úr seiðandi kanteleleikur
Minnu Raskinen, og hefði verið
gaman að fá nánari vitneskju um
finnsku lögin á prenti. Lög og lag-
stúfar Nínu Bjarkar voru mörg
snotur en hrifu ekki beinlínis und-
irritaðan upp úr skónum. Hins veg-
ar var röddin og einkum fjölskrúðug
beiting hennar athygliverð og vakti
öðrum þræði spurningu um hvort
þessi norræna Cathy Berberian ætti
ekki að hafa uppi á tónskáldi sem
kynni að nýta þá möguleika til hlít-
ar.
Þjóðlög, spuni
og ljóðleikur
TÓNLIST
Siglufjarðarkirkja
Grána
Íslenzk þjóðlög í útsetningum Hildigunn-
ar Rúnarsdóttur. Marta Halldórsdóttir
sópran; Örn Magnússon, píanó. Fimmtu-
daginn 4. júlí kl. 20.
Þjóðlög, spuni og ljóðleikur. Nína Björk
Elíasson, söngur og tónsmíðar; Minna
Raskinen, kantele, söngur og tónsmíðar;
Kristín Bjarnadóttir ljóðskáld, upplestur.
Fimmtudaginn 4. júlí kl. 21:30.
ÞJÓÐLAGAHÁTÍÐ Á SIGLUFIRÐI
Örn
Magnússon
Marta G.
Halldórsdóttir
Ríkarður Ö. Pálsson
Barnaleikur
www.flugfelag.is
Við lækkum
flugið fyrir
Sumargleði
í loftinu
Nú getur öll fjölskyldan
notið þess að fljúga
saman í sumarleyfið.
Við höfum lækkað
flugfargjöld fyrir börn,
yngri en 12 ára, sem
ferðast með fullorðnum.
Aðeins 1.833 kr. aðra
leiðina þegar bókað er
á flugfelag.is
Farðu á strik.is, taktu þátt
í skemmtilegum leik og þú
og þín fjölskylda gætu átt
ævintýraferð í vændum.
með flugfelag.is
á strik.is
barna-
fjölskyldur
- fyrir börn eins og þig!