Morgunblaðið - 09.07.2002, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚLÍ 2002 29
samtals
hefði átt
egur há-
ári yrði
ldarafla.
vegar að
erða 3%
mynd 1
ra sam-
þar sem
ða óheft,
og fram
Eins og
igversn-
ginn leið
í algert
990 nam
n 70 þús-
aga-
ókst
994 var
um svo-
um með
d 2 sést
skilaði.
991 (þ.e.
kk í gildi
) veiddu
áð hafði
fór síðan
rið 1991/
þrefalt
992/1993
alt meiri
voru öll
ga tífalt
Alls varð
flega 60
emur ár-
hverjum
bátarnir
meira en
m.
li um-
ndum
kanirnar
reindum
leiða til
þessara
órnkerfi
orskafla-
ð króka-
u farið í
í daga-
að velja
k. Þeir
kvóta í
ða aðrar
nbít, án
takmarkana. Um leið var eig-
endum þessara báta gefinn
kostur á að leika sama leikinn og
þeir höfðu leikið í þorskveiðun-
um áður; stunda óheftar veiðar
og ávinna sér veiðireynslu í öðr-
um tegundum en þorski á kostn-
að annarra, þ.e. aflamarksskip-
anna. Frá fiskveiðiárinu
1994/1995 hefur hægt á hinni
hröðu þróun sem var í umfram-
veiði á þorski. Á mynd 3 sést
þetta vel. Reyndar fóru króka-
bátarnir á árabilinu frá 1994/
1995 til 2000/2001 „aðeins“ tæp
70 þúsund tonn fram úr því sem
þeim var ætlað og hefur heldur
verið að draga úr framúrkeyrsl-
unni eftir því sem á hefur tíma-
bilið hefur liðið. Ástæðan er
fyrst of fremst sú að þeir sneru
sér að veiðum á öðrum tegund-
um, þ.e. ýsu og steinbít, fyrst og
fremst. Umframveiði krókabát-
anna á þeim tegundum er gríð-
arleg.
Á mynd 3 sést að eftir að
krókaleyfisbátarnir fóru að
velja þorskaflahámark 94/95 dró
nokkuð úr umframveiði þeirra á
þorski. Þótt þeir hafi stóraukið
heimildir sínar í þorski hafa þeir
nú snúið sér að ofveiða ýsu og
steinbít og freista þess að ná til
sín aukinni hlutdeild í þeim, sem
fyrr á kostnað skipa í aflamarki.
Umframveiði krókabáta í þorski
á tímabilinu 94/95 til 00/01 er
eigi að síður gífurleg, tæp 70.000
tonn. Umframveiði dagabát-
anna á þorski er hins vegar enn
mikið vandamál. Með nýjum og
fullkomnari hraðfiskibátum,
sem auk þess að vera mjög hrað-
skreiðir eru mun burðarmeiri en
þeir bátar sem þeir hafa leyst af
hólmi, hefur sóknargeta þessara
báta stóraukist. Það bendir því
margt til þess að umframveiðar
þessara báta muni fara vaxandi.
Á mynd 4 sést hvernig þróun-
in hefur verið undanfarið ásamt
spá fyrir yfirstandandi fiskveiði-
ár.
Umframveiði smábátanna
yfir 300 þúsund
tonn frá 1984
Frá upphafi aflamarkskerfis-
ins hafa þorskveiðar „smábát-
anna“, sem síðan hafa þróast yf-
ir í hraðfiskibáta, farið langt
fram úr viðmiðunarmörkum
þeirra á hverju einasta ári svo
nemur þúsundum tonna árlega.
Nemur umframveiði þeirra frá
þeim tíma yfir 300.000 lestum af
þorski, en til samanburðar verður
leyft að veiða 179 þúsund lestir af
þorski á næsta fiskveiðiári.
Það ljóst að þessarar miklu um-
framveiði hafa stjórnvöld úthlutað
þeim muni meiri veiðiheimildum
en aflareynsla þeirra gaf tilefni til.
Á sama tíma hafa stjórnvöld
skert veiðiheimildir aflamarks-
skipanna stórlega. Það er því al-
veg ljóst að veiðar „smábátanna“
eru og hafa verið baggi á annarri
útgerð og fráleitt af Arthuri Boga-
syni að halda öðru fram. Málflutn-
ingur hans kemur hins vegar ekki
á óvart, því það er því miður al-
vanalegt að hann halli réttu máli í
opinberri umræðu.
Hér hefur aðeins verið fjallað
um hina miklu umframveiði „smá-
bátanna“ í þorski, en rétt er að
hafa í huga að undanfarin ár hafa
þeir veitt langt umfram viðmiðun-
armörk í ýsu og steinbít. Jafn-
framt hafa þeim verið veittar
auknar veiðiheimildir í þessum
tegundum. Sem fyrr er það á
kostnað aflamarksskipanna.
Þorsteini Má Baldvinssyni
aðfiskibátanna
heimildir annarra
Morgunblaðið/Jón Páll
siglingu.
 ! "  #   $   !   # %
# $     $  $&  !  '
    %  #  $   !     !() $ !()*  # !()+ $ !((
,
+,
+
*,
*
,

!,
!
,

$ !()-)* !()+ !(), !(). !()/ !()) !()( !((
"  #   $   !  
" #  $   !  
  "   0 # $  # $$ # % #   #          %  #  %  $
#  !((!'  !((!1( $ !((*1(+
,
+,
+
*,
*
,

!,
!
,

$ !((! 2) 3 !((!1!(( !((1!((* !((*1!((+

#   $   .    . $
" #  $   .    . $
 *        0 $  # %      %  # % #  !((+1!((, $ 1!
,
+,
+
*,
*
,

!,
!
,

$
  $   .    . $
" #  $   .    . $
!((+1(, !((,1(. !((.1(/ !((/1() !(()1(( !(((1 1!
 + "  #  0 # $  0   #
#  #   %  $ #   &$  %  #  % #  !1
,
+,
+
*,
*
,

!,
!
,

$' 0 &
 $   .    . $
" #  $   .    . $
!(((1 1! !1!(()1!(((
4&$  MADA Jeshi, 23 ára palestínskur
tannlæknir, var nýverið í heimsókn á
Íslandi í boði Kópavogsdeildar
Rauða kross Íslands. Hún tók þátt í
alþjóðlegum sumarbúðum Rauða
krossins, þar sem hún flutti fyr-
irlestur um ástandið í Palestínu og
starf Rauða hálfmánans, auk þess
sem hún ræddi við starfsmenn
Rauða kross Íslands.
Jeshi er virkur meðlimur í ung-
mennahreyfingu Palestínska rauða
hálfmánans en ungmennahreyfing
hans er með deildir í Palestínu, Líb-
anon og í Sýrlandi, þar sem hún býr.
Jeshi hefur sjálf aldrei komið til
Palestínu. Hún er fædd í Líbanon og
hefur líbanskt ríkisfang, en þangað
flutti faðir hennar árið 1948, aðeins
sex ára að aldri. „Það er skrýtið að
hafa aldrei komið til heimalands
síns,“ bætir hún við en hún lítur á sig
sem Palestínubúa.
Fá ekki að gerast ríkisborgarar
í Arabaríkjunum
Líkt og Jeshi býr um ein og hálf
milljón Palestínumanna utan heima-
lands síns og bendir hún á að hagur
þeirra sé oft og tíðum mjög bágbor-
inn. „Palestínumenn halda sínu rík-
isfangi og fá ekki að gerast rík-
isborgarar í hinum Arabaríkjunum.
Þar af leiðandi fá þeir sjaldnast þá
þjónustu sem þeir þurfa á að halda,“
bendir hún á og nefnir sem dæmi
sjúkraþjónustu. Rauði hálfmáninn
hefur komið þar til aðstoðar, að sögn
Jeshi, en hann starfrækir spítala og
heilsugæslustöðvar og er hún meðal
annars sjálfboðaliði á einni slíkri
stöð.
Faðir Jeshi er háttsettur í Palest-
ínska rauða hálfmánanum en sjálf
stofnaði hún ungmennadeildina í
Sýrlandi. Hún segir hugmyndina
hafi kviknað í kjölfar fundar á vegum
Alþjóða rauða krossins sem hún sat
á Kýpur 1995. „Ég sagði við pabba
að við unga fólkið gætum gert eitt-
hvað til að tengja kynslóðirnar,“ segir
hún og minnir á að þannig verði bar-
áttunni haldið áfram, í stað þess að
nýjar kynslóðir Palestínumanna vaxi
upp utan Palestínu, sem láti sig
ástandið í heimalandinu litlu varða.
Hún lýsir því hvernig þau hafi stofnað
hreyfinguna sex saman, jafnt Palest-
ínumenn sem Sýrlendingar, jafnt
múslimar sem kristnir.
176 starfsmenn hjálparsamtaka
hafa fallið í Palestínu
Að hennar sögn eru í dag um 40
virkir meðlimir í hreyfingunni, auk
þess sem fleiri aðilar hjálpa til þegar
þess þarf. „Við erum í góðu sambandi
við ungmennahreyfingarnar í Palest-
ínu og í Líbanon. Samskipti okkar
fara aðallega fram í gegnum Netið og
síma. En um leið og hreyfingin í Pal-
estínu biður um hjálp þá björgum við
því,“ heldur hún áfram.
Hún segir starf þeirra felast í
mörgu. Þau heimsæki reglulega þrjú
munaðarleysingjahæli fyrir palest-
ínsk börn, þar sem þau reyni að leika
við þau og sýna þeim smá umhyggju.
Einnig liðsinni þau öldruðum Palest-
ínumönnum í Sýrlandi. Hún nefnir að
samtökin standi fyrir ýmsum fjáröfl-
unum fyrir Palestínumenn, en fjár-
magninu sé komið til Palestínu þar
sem það renni til lyfjakaupa og ým-
issa annarra nauðsynja. „Fyrst og
fremst erum við mannúðarsamtök og
viljum sérstaklega tryggja rétt
barna,“ leggur hún áherslu á.
Jeshi kemur inn á ástandið í Pal-
estínu og minnir á að síðan í mars á
þessu ári hafi 176 starfsmenn hjálp-
arsamtaka fallið í Palestínu, sjúkra-
flutningamenn, læknar og svo fram-
vegis, og á sama tíma hafi 93
sjúkrabifreiðar verið skemmdar eða
eyðilagðar en þetta eru brot á
Genfarsáttmálanum. Jeshi leggur
áherslu á að Ísraelsmenn hafi undir-
ritað sáttmálann og þeim beri því að
virða hann.
Mada Jeshi er meðlimur í
Palestínska rauða hálfmánanum
Bágborinn hagur
Palestínumanna
utan Palestínu
Morgunblaðið/Golli
Mada Jeshi er einn af stofnendum ungmennahreyfingar Palestínska
rauða hálfmánans í Sýrlandi.