Íslendingaþættir Tímans - 20.09.1968, Blaðsíða 4

borgar Kjartansdóttur frá Hól-
neðra í Staðarsveit, sejn en liíir,
. öldruð þó, og býr með Kjartani
syni sínum í Glaumbæ.
Þau Guðjón og Una bjuggu í
Arnartungu til ársins 1929, en
fluttu þá að Þorgeirsfelli, síðan að
SlitvindastQðum, þá að Þorgeixs-
felli aftur og síðast að Gaul, þar
sem þau hafa búið lengst og vegn-
að bezt.
Það mun oft hafa verið þröngt
í búi og erfiðar heimilisástæður
hjá þeim Guðjóni og Unu á fyrstu
búskaparárum þeirra með sinn
stóra barnahóp, ekki sízt á kreppu-
árunum um og eftir 1930. Þau ár
munu verða mörgu.m minnisstæð,
, sem þá voru að byrja búskap og
reyna að koma undir sig fótunum
efnalega. Það munu ýmsir hafa
1 viljað rétta þeim hendi og vil ég
sérstaklega geta eins manns, sem
mér var kunnugt um, að ala tíð
reyndist Guðjóni mikill vinur og
velgerðamaður, en það var Jón
. Sigurðsson á Krossum. Jón var
vinnumaður þar alla sína starfsævi
var talinn vel efnum búinn og
hinn bezti drengur. Jón mun hafa
greitt fyrir ýmsum, er til hans
leituðu 1 erfiðleikum, pótt
ii'tið bæri á því og Guðjóni
' reyndist hann jafnan ssem
. faðir syni i erfiðleikum hans.
i En þau Guðjón og Una
* sóttu ltí/ka róðurinn fast, réru vel
á bæði borð og vörðust brotsjó-
, um, enda komust þau að lokum
; heil í höfn með tólf mannvænleg
böm, sem nú eru uppkomin og
i flest gift, en tvö misstu þau ung.
' Beimilisfaðirinn lá sannarlega ekki
j á liði sínu en vann eins og kraft-
, arnir leyfðu og húsmóðirin var frá
- bær og hélt heimilinu alla tíð í
; röð og reglu, hreinu og hiýlegu.
; Þau voru bæði gestrisin í bezta
< lagi, hjálpsöm og greiðvikin og því
; vel kynnt af nágrönnum og sveit-
: ungum sínum aila tíð.
Nú, þegar Guðjón hefur lokið
■ ævistarfi sínu, er býli hans orðið
■ gerbreytt og nær óþekkjaniegt frá
, þvi sem það var, er hann kom þang
. að. Það er nú eitt bezta býli sveit-
arinnar og þó raunar tvö býli,
. því einn sonur hans hefux nú
í reist sér þar nýbýli. Ræktun og
. byggingar eru þar með því bezta
er geTist þar í sveitum.
Afkomendur þeirra Guðjóng og
Unu, þ.e. börn og barnabörn, telst
, mér til að nú séu samtals orðin
50 talsins.
Ég gat þess hér að framan, að
Guðjón hafði alla ævi mikinn á-
huga á sjósókn. En hann hafði
einnig ánægju af skepnum og fór
vel með þær. Hann varð snemma
formaður á stærsta bátnum á
Krossum. Sá bátur mun hafa ver-
ið síðasti áttæringurinn, a.m.k. á
sunnanverðu Snæfellsnesi og var
kailaður „Skipið“ eða „Krossaskip-
ið“ til aðgreiningar frá öðrum bát-
um. Þennan bát hafði Óli bóndi
Jónsson á Stakkhamri átt og róið
frá Krossum, en Ásmundur hafði
keypt hann eftir Óla. „Skipið“ var
tvimastrað og með „spruði“ og
hafði því tvö stórsegl auk fokku
og kla'fis. Guðjóni þótti sérlega
vænt um þennan bát, sem þótti
afbragðs sjóskip og happaskip mik-
ið. Ég minnist þess sérstaklega
hversu gaman honum þótti að sigla
„Skipinu“ í góðu leiði og man
lengi fyrsta róðurinn minn,
þegar siglt var í land og
Guðjón var við stýrið, en
mér þótti þá áreiðanlega
stundum nóg um. Þegax ég les
kvæðið um Stjána bláa eftir Örn
Arnar, en honum hefur víst einnig
þótt gaman að sigla, þá kemur mér
jafnan í hug þessi sigling mín með
Guðjóni.
Nú eru Krossar í eyði og útræði
er þar líldega búið að vera, því
fátt ex nú orðið uffl bændur og
vinnumenn í nágrenninu til þess
að ýta á flot. Einn lítill bátur er
þó enn í Krossvör og það er litla
trillan hans Guðjóns, sem hann
reri á, síðastur allra, einn eða með
sonum sínum.
Guðjón Pétursson hefur nú ýtt
úr vör í hinzta sinn. Við vinir
hans og kunningjar, sem erum eft
ir á ströndinnf, óskum honum
góðrar ferðar yfir hafið Öþekkta
og vonum að hann nái enn heill
til hafnar og megi rétta okkur
hendi, þegar okkur ber þax að
landi.
Kristján Elíason.
f
Þann 7. f.m. lézt á sjúkrahúsi
Akraness Guðjón Péturson bóndi
að Gaul í Staðarsveit 74 ára að
aldri.
Guðjón vax fæddur 6. maí 1894
að Hróbjarnarstöðum í Kolbeins-
staðahreppi. Foreldrar hans voru
hjónin Pétur Péturson og Ingi-
björg VigfúsdóttiT frá Pétursbúð á
Arnarstapa. Með foreldrum sínum
fluttist hann að Faxastöðum
í Breiðuvík árið 1896 og þaðan
árið 1899 að Þrengslabúð við
Hellna. Faðir hans dó árið 1904.
Var þá Guðjón tæplega 10 ára
gamall að skiljast við móður sína
og fara til vandalausra. Var hann
þá tekinn í fóstur að Krossum í
Staðarsveit, af Ásmundi Jónssyni,
bónda þar og Kristínu konu hans.
Á Krossum dvaldist Guðjón til 22
ára aldurs, er hann réðist vinnu-
maður til Elíasar Kristjánsonar
bónda í Arnartungu og siðar á
Elliða í sömu sveit.
Árið 1924 hóf Guðjón búskap
með heitkonu sinni Unu Jóhann-
esdóttur frá Slítvindastöðum í
Staðarsveit. Bjuggu þau næstu 10.
árin á ýmsum jörðum í Staðarsveit,
en árið 1934 fékk Guðjón ábúend-
arrétt á jörðinni Gaul í Staðar-
sveit og bjó þar til dauðadags.
Eins og á ofanrituðu sézt, voru
æsku- og uppvaxtarár Guðjóns
ekki rósum stráð. — í sárri fá-
tækt og umkomuleysi, sviptur fyx-
irsjá og ástúð foreldra, lá nú leið
hins unga sveiniS í hörðum heimi
aldamótaáranna, þar sem gilti að
duga eða drepast.
Og Guðjón fékk sannarlega að
reyna það. Hann þótti snemma af-
burða verkamaður, viljugur og ó-
sérhlífinn. Sterk bönd bundu hann
við moldina, búskapinn, en hafið
útifyxir heillaði hann jafnan, enda
var Guðjón komin út af annáluð-
um sjósóknurum undan jökli og
má þar nefna afa hans Vigfús og
langafa Sigurð, sem kenndir voru
við Brandsbúð. Guðjón stundaði
því sjó jöfnum höndum við land-
vinnu. Var t.d. nokkrar vertíðir á
skútum á peirra síðustu árum og
landróðra stundaði hann alla tíð á
opnum bátum og jafnan foxm.,
og hin síðari ár bátseigandi.
Hin fyrstu búskaparár hinna
ungu hjóna hér í sveit voru erfið.
Þröngur efnahagur og ört fjölgaði
börnunum. En það var ekki legið
á liði sínu Þrotlaust var barizt og
lögð nótt við dag. „Þau undu sæl
við sömu þraut.“
Þegax Guðjón náði ábúðarrétti á
jörðinni Gaul skipti verulega um
sköp. Þar sá Guðjón fljótt mögu-
leika. Túnið vax lítið, þótti gott að
fá af því 50 hestburði, — bygging-
ar allar frumstæðar.
í dag er jörðin Gaul talin með
beztu jörðum sveitarinnar. Túnið
viðlent og rennislétt — Bygging-
4
ISLENDINGAÞÆTTIR