Íslendingaþættir Tímans - 20.09.1968, Blaðsíða 5

MINNING
Kristjma Mjaltalín
\ Brokey
ar góðar, risnar fyrir löngu. Og
®ú hefur einn sonur hans Sveinn,
stofniað nýbýli úr landi jarðar-
tanar og hafið stórfellda ræktun
°H byggingar.
Já dagsverk þeirra Gaularhjóna
®r mikið. Alls urðu börn þeirra
hjóna 14. Þar af eru 12 á lífi, tvö
dóu ung. Þessum stóra hóp mann-
vænlegra barna hafa þau komið
npp til manns og öll skipa börn
in sinn sess með prýði.
Börn þeirra hjóna, sem upp kom
nst eru þessir
Jón vélstj. Akranesi, kvæntur Sig
vúnu Níelsdóttur. Pétur bifvélav.
Akran., kvæntur Sigrúnu Classen,
Jóhannes bóndi Furubrekku,
kvæntur Ásgerði Halldórsdóttur.
Kjartan stýrimaður, Akranesi
kvæntur Hrefnu Björnsdóttur, Vil
hjálmur vélstj., Akranesi, kvænt-
Ur Halldóru Lárusdóttur, Sveinn
hóndi Stekkjarvöllum, kvæntur
Bagnheiði Þorsteinsdóttur. Gunnar
bóndi Borgarholti kvæntur Ingi-
hjörgu Ágústsdóttur. Ólína húsfr.
Eiðshúsum, gift Erlingi Jóhannes
s.vni. Guðmundur, heima ókvæntur
Sigurjón bifvélav. Hellu, kvæntur
Önnu Bjarnadóttur. Soffía húsfr.
Hofstöðum, gift Kjartani Eggerts
ivni. Vilborg heitbundin Finnboga
hórarinssyni, Blönduósi.
Það skal tekið fram að þeir
Pétur og Sigurjón ólust upp hjá
öðrum að mestu leyti. Pétur hjá
Horsteini Þórðarsyni bónda á Stakk
hamri og Guðrúnu konu hans, en
Sigurjón hjá ömmu sinni Vilborgu
Kjartansdóttur, Glaumbæ.
Á veraldlegan mælikvarða var
öuðjón á Gaul aldrei talinn ríkur.
— En hann var ríkur af mann-
dómi, æðruleysi, þrautseigju og
trú á lífið. Hann var góður þegn
síns lands og nágranni sinna sveit-
^nga. Lagði hverju góðu máli lið
®ftir megni og var traustur vinur
^ raun. Það var því gott að vera
samferðamaður Guðjóns. Glaðværð
hans fordómaleysi og óbifanleg
^rú að allt ynnist með guðs hjálp,
gerir bjart yfir minningu þessa
íslenzka bónda og sjómanns, sem
aldrei' hvarflaði að, að bregðast
Því, sem hann hafði verið trúað
fyrir.
Útför Guðjóns fór fram frá Stað
arstaðkirkju 15. ágúst, að við-
stöödu miklu fjölmenni.
Þórður Gíslason, Ölkeldu II.
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
Kristjana Hjaltalín fæddist að
Gunnarsstöðum í Dalasýslu 10.
sept. 1874. Foreldrar voru Guð-
björg Hákonardóttir og Kristján
Guðbrandsson, búandi hjón þar á
bæ. Ætt sína rakti Kristjana til
Björns Jórsalafara., Hún giftist Vig
fúsi Jónssyni Hjaltalín í Brokejs
30. júní 1894, og tóku þá við búi
þar af móður hans, sem þá var
ekkja.
Undirritaður hefði viljað minn-
ast frú Kristjönu nokkrum orðum.
Ber þar einkum tvennt til. Við vor
um næstu nágrannar í nærfellt
sjötíu og fimm ár og ég er sá eini,
sem nú er ofan moldar af þeim,
sem viðstadur var, við undirbún-
ing giftingarveizlu þeirra hjóna.
En það er önnur saga.
Húsfreyjur nip á dogum, með
öll hjálpartæki til vinnu þæginda,
munu vart gera sér grein fyrir
hvað var að stjórna stórum heim-
ilum við þá frumstæðu, sem pá
varð að búa við.
Fatnaður allur, frá toppi tii tá-
ar, frá nærklæðnaði til hlífðar-
fata var unninn á heimilun-
um. Skór voru úr svo óvaranlegu
efni að þeir þurftu oft daglegar
endurbætur. Matargerð var heim-
ilisvinna, allt frá því skepnunni
var slátrað, kýrin eða ærin mjólk-
uð, fiskurinn dreginn á land o.s.
frv. Matseld öll fór fram í hlóða-
eldhúsum.
Hér í eyjum var víða fjölmennt
á heimilum. Auk skylduliðs og
hjúa var oft talsvert af húsfólki,
sem var með ýmsar fyrirgreiðslur
háð heimilunum. Þar var oft mis-
jafn sauður í mörgu fé.
Eyjabúskapur var um margt sér
stæður, einkum þó hér um eyjar,
sem straumar eru hæzti réttur
ferðamennskunnar.
Vonandi er að menn firtist ekki
þó brugðið verði upp smámynd af
starfsþörf einnar eyjar. Er þá nær-
tækast i þessu sambandi að taka
Brokey.
í Brokey var um 20 manns í
heimili og á ýmsum tímum allt
að 30. Á vorin voru störfin marg-
pætt. Nokkuð af fólkinu annað-
ist eggja- og dúnleitir út um eyjar,
en þær skipta hundruðum.
Þetta fólk varð að gera út með
mat til dagsins og hlynna að þeg-
ar heim kom, sem gat verið á
ýmsum tímum sólarhringsins eftir
geðþótta sjávarfallanna.
Hrognkelsaveiði var stunduð,
mjög langsótt. Annað fólk var við
heimastörfin, það þurfti sitt á rétt-
um tímum.
Að loknum túnaslætti var farið
í útheyjar til heyskapar. Þá var
gert út til vikunnar. Þegar heyið
var flutt heim fékk fólkið auka
aðhlynningu meðan unnið var að
því að taka heyið upp úr flutn-
ingaskipinu. Svo var aftur lagt af
stað í eyjarnar.
Af framanskráðu má sjá að það
var ekki svo lítið, sem þessi 19
ára brúður færðist í fang með hús-
móðurstöðunni á þessu stóra heim-
ili. Hún hafði verið einn vetur á
kvennaskóla, sem þótti menning-
arauki þá. Kristjönu fórst starfið
vel. Hún var ráðdeildarsöm og
heimilisrækin. Var aldrei með frá
hvörf eða ferðaflandur. Hún mun
hafa farið þrisvar — fjórum sinn-
um eöa svo til Reykjavíkur á æv-
inni, átti þar þó vini og rændur
eins og aðrir. Með manni sínum
fór hún á Þingvöll um konungs-
konuna 1907. Hann var þangað
kjörinn fulltrúi sýslunnar. Það var
hennar lengsta fráhvarf frá heim-
ilinu. Einu sinni — tvisvar á ári
fór hún til kirkju, og álíka oft í
kaupstað. Ekki gaf hún sig að
hreppsmálum en fylgdist nok'kuð
með stjórnmálum og sótti þá kjör-
uindi. Milli nágrannaeyjana var
góður kunningsskapur og heim-
sóknir húsfreyjanna.
Eins óg hér hefur verið sagt gáf
Kristjana sig alla að heimilinu.
Hún ólst upp á reglu og efnaheim-
ili og hélt, að því leyti sömu hátt-
um. Henni var mjög umbugað um
5