Íslendingaþættir Tímans - 20.09.1968, Blaðsíða 18

MINNINC
MARIA VALDIM ARSDOTTIR
HALLDÓRSSTÖÐUM, BÁRÐARDAL
F. 7. marz 1941. D. 3. apríl 1968
En mannslega kvaddi hún
von og vor
á veginum sínum stranga
og fetaði þessi þyngstu spor
sem þrautum er unnt að ganga
og það hefur enginn okkar þær
að eiga við kvöl svo langa.
•
María Valdemarsdóttir var jörð-
uð á Lundarbrekku 10. apríl sl. að
viðstöddu óvenju miklu fjölmenni.
Það hefur dregizt lengur, en ég
ætlaði, að minnast hennar, en það
skal nú reynt, þótt nokkuð sé um-
liðið.
María var fædd og uppalin á
Halldórsstöðum, dóttir hjónanna
Kristlaugar Tryggvadóttur frá
Engidal og Valdimars Ásmundsson
ar frá Stöng í Mývatnssveit, en
þau búa enn á Halldórsstöðum.
Ættir þeirra rek ég ekki frekar
Þau eru komin af bárðdælsku og
mývetnsku bændafólki, traustum
stofnum, með margvíslegum
eiginleikum til bóklegra og verk-
legra mennta
Kristlaug var Ijósmóðir sveitar-
innar um áratuga skeið og taldi
ekki til tíðinda þótt stundum lenti
hún í erfiðum ferðalögum.
Hitt var henni meira virði að
aldrei missti hún konu af barns-
förum og venjulegas gekk alit að
óskum án læknisaðstoðar þótt út
af því gæti brugðið. Haft var
á orði hvað róleg hún var og kjark-
góð yfirsetukona, og það eitt út
af fyrir sig var mjög mikilsvirði
og hefur eflaust átt sinn þátt í því
ásamt fleiru hvað lánsöm hún var
f starfinu.
Eftir að Kristlaug hætti ljós-
nvóðurstörfum og heimilisstörf-
in urðu minna aðkallandi hefur
það verið hennar tómstundaiðja að
k«ímba og apinna á rokkinn sinn
sárfínt þelband í sauðarlitum, sem
hún hefur fengið sérstaka vlður-
kenningu fyrir og notað er bæði til
að prjóna sjöl og hyrnur en einn-
ig til útsaums.
Valdimar er fljótvirkur og mik-
ilvirkur starfsmaður og aifburða
hjálpsamur og greiðvikinn, sé ein-
hver hjálpar þurfi. Alla sína bú-
skapartíð á Halldórsstöðúm, fram
til ársins 1955 að brúin yfir Skjálf
andafljót var byggð hjá Stóruvöll-
um, var Valdimar ferjumaður yfir
fljótið neðan við Halldórsstaði, allt
af reiðubúin, glaðvær og orð-
heþpinn á hverju sem gekk.
Á heimili þeirra hjóna áttu at-
hvarf síðustu æviárin fleiri gamal-
menni bæði skyld og vandaiaus,
en orðin ósjálfbjarga, og þar var
vel fyrir þeim séð og gert þáð sem
hægt var til að gera þeim lífið
þoianlegt.
Það er oft vitnað til þeirrar bylt
ingar í atvinnu og lifnaðarháttum
þjóðarinnar sem orðin er síðan um
aldamót. En það þarf ekki að leita
lengra aftur en til ársins 1940 til
þess að skynja ótrúlega og öra
breytingu.
María var næstyngst af 4 börn-
um hjónanna á Halldórsstöðum.
Hún fæddist í gömlum bæ en fárra
ára gömul flutti hún með fjöl-
skyldu sinni í nýbyggt, steinhús og
um svipað leyti fóru að rakna hnút-
arnir sem um áraraðir höfðu
bundið menn við handverkfærin og
hestaverkfærin. Ræktun óx hröð
um skrefum og því fylgdi aukinn
kúabúskapur og byrjun á mjólk-
ursölu, sem að vísu var aðeinsu m
sumartímann fyrst í stað, en allt
árið síðan 1963.
Vélanotkun varð nú sjálfsögð úti
og síðar komu líka smátt og smátt
ýmis heimilistæki til að létta und-
ir með húsmæðrunum.
María óx upp á þessum fram-
fara og breytingatímum og það var
henni vel að skapi. Hún fór fljótt
að taka þátt í öllum störfum inn-
an og utan húss og var stórhuga
og lá ekki á liði sínu. Lítil stúlka,
sem var að skola úr ull vildi ekki
neina „litla lagðaskratta“ hún vildi
vera gjaldgeng í heimi fullorðna
fólksins og varð það líka áður en
langir tímar liðu.
Einn vetur var María í Húsmæðra
skólanum á Laugum og notaðist sá
tími vel. Hún var vel verki f^rin
og hamhleypa að dugnaði.,
Það var sama á hverju hún
snerti, hvort það var fatasaumur,
prjónaskapur, eldhúsverk eða
skepnuhirðing. Það lék henni allt
í höndum.
Og ekki má gleyma útsaumnum.
Það leið ekki sá vetur nú seinni
árin að hún saumaði ekki fleiri
stykki af fallegum og fáséðum
munium, ýmist til að gefa eða
prýða heimilið sitt, sem var henni
svo kært. Hún fór aldrei dult með
það að helzt af öllu vildi hún búa
á Halldórsstöðum og þar var hún
líka ævina alla að undanteknum
vetrinum á Laugum, tveim sumr-
um í kaupavinnu og nokkrum vetr
arpörtum, sem hún var að heim-
an þar að auki, sér til tilbreyting
ar. Systir hennar giftist burtu og
bræðurnir voru langtímum saman
fjarverandi við vinnu og nám. Það
kom í hlut Maríu að verða stoð og
stytta foreldra sinna við búskap-
inn, þegar aldur færðist yfir þau.
Hagur heimilisins og þeirra var
henni alltaf fyrir Öllu. Húsmóður-
18
fSLENDINGAÞÆTTIR