Náttúrufræðingurinn - 1959, Síða 12

74
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
breiðarlindir. Enn er bók þessi æskilegt lestrarefni hverjum þeim,
er hyggst skrifa náttúru- og landlýsingar. Náttúruskoðun var Hum-
boldt hin æðsta nautn og kunni hann þó að njóta margs annars,
sem lífið hafði upp á að bjóða. Samkvæmismaður var hann mikill
og kunni einkum við sig í samkvæmissölum og salónum Parísar,
sem um þessar mundir var miðstöð heimsmenningarinnar. Yfir-
leitt undi hann sér eftir Ameríkureisuna miklu betur í Frakk-
landi en í heimalandi sínu, Prússlandi, þar sem raunvísindi áttu
enn litlu fylgi að fagna og allskyns heimspeki ofar á baugi, en í
París störfuðu um þessar mundir mörg stórmenni á sviði raunvís-
inda, dýrafræðingarnir Cuvier og Lamarck, efnafræðingurinn Vau-
quelin og eðlisfræðingarnir Gay-Lussac og Arago, en þeir síðast-
töldu voru nánir vinir Humboldts og samstarfsmenn. Gay-Lussac
um rannsóknir á andrúmsloftinu og eiginleikum þess. Aragó urn
rannsóknir á segulmagni.
1807 var Humboldt sendur til Parísar til að reyna enn einu
sinni að blíðka Frakka, en nú sneri hann ekki heim aftur, heldur
settist að í París og dvaldi þar í samfleytt tvo áratugi, 1808-1827,
frá 39. til 58. aldursárs síns. Aðalstarf hans á þessu tímabili var
að vinna ásarnt Bonpland úr gögnum frá Ameríkuleiðangrinum.
Aldrei var því verki lokið, en þó komu út 30 bindi af ritverki, sem
ber sameiginlegan titil: Voyage aux regions equinoxiales du Nou-
veau Continent — Ferð um hitabeltislöncl nýja heimsins. Kostaði
Humboldt útgáfu þessa mikla ritverks alla af eigin fé og sparaði
ekkert til, enda gekk mjög á eignir hans. í ritverkinu eru yfir 2000
kort og myndir og teiknaði Humboldt mikið sjálfur, enda afbragðs
teiknari, en fékk hina frægustu menn til að skreyta útgáfurnar, m.
a. Bertel Thorvaldsen, sem teiknaði tileinkunarblað til Goethe
framan við eitt bindið. Auk þess hafði hann fjölda vísindalegra
samstarfsmanna við úrvinnsluna. Sjálfur skrifaði hann allmörg
bindi, þ. á m. sjálfa ferðasöguna í þrem bindum, nokkur bindi
um landfræðisögu Ameríku, sem er ein fyrirmyndanna að Land-
fræðisögu Thoroddsens. Samtímis því, sem Humboldt vann að
þessu mikla ritverki, stráði hann um sig fjölda vísindaritgerða.
Hann er einn afkastamesti rithöfundur um náttúrufræðileg efni,
sem uppi hefur verið, og hefur skrifað samanlagt um 800 ritgerðir.
Hann var sannkölluð hamhleypa lil verka; þurfti ekki nema fárra
tíma svefn nóttu hverja, og vann auk þess mjög skipulega og hag-