Menntamál - 01.08.1957, Blaðsíða 37

MENNTAMÁL
131
sem stundum er greint sundur í tvö til þrjú undirstig.
Á hverju þessara skeiða leitast barnið við að ná tök-
um á ákveðnum viðfangsefnum, áhugi þess er skeiðbund-
inn og hvatalíf þess hefur á sér sérstakan blæ. Varast
skal að rugla saman ævisögu barnsins og sálrænni gene-
sis þess. Ævisagan eru atburðir þeir, sem gerzt hafa í lífi
barnsins. Genesis er hins vegar það innihald, sem strukt-
urinn hefur að geyma á hinum mörgu þroskaskeiðum
barnsins. Hún er saga þess, hvernig innihald eins eða
annars sviðs tekur yfirhöndina og setur svip sinn á sál-
arlífið.
Mjög er mikilvægt að komast að raun um, á hvaða gene-
tisku skeiði misþroski barnsins hefur orðið. Ófyrirsjá-
anlegir atburðir, sem gerast í lífi barnsins, hafa ólíka
þýðingu fyrir þroska þess eftir því, á hvaða þroska
þrepi það hefur staðið, þegar atburðurinn gerðist. At-
burðir svo sem sjúkdómar, dauðsföll 5 fjölskýldunni,
hjónaskilnaður, barnsfæðing, flutningur fjölskyldunnar í
nýtt umhverfi, dvöl hjá vandalausum o. s. frv. hafa því
margþætt og mismikið orsakargildi fyrir misþroska
barnsins.
Dynamik sálarlífsins er svo þriðja hlið þessarar sam-
fellu, það er eiginlega líf hennar. Það er krafturinn, aflið
í sigurverkinu. Sálfræðingurinn, sem ræðir við barn,
stendur nær dynamikinni en struktur og genesis, því að
dynamikin er endurspeglun á hinum tveimur kerfunum,
eins og þau birtast í núverandi ástandi barnsins. Hún er
það eða þau atferlisform, sem barnið hefur sakir „struktur-
ellra“ sérkenna og „genetiskrar" þróunar.
Nú eru börn misjafnlega af guði gerð. Enda þótt mögu-
legt væri að veita tveimur börnum nákvæmlega sama upp-
eldi, myndi það hafa ólík áhrif á þau. Næmleiki þeirra og
viðkvæmni, þróttur þeirra og viðnámskraftur er misjafnt.
Og þessi sérkenni barnsins eru ekki almennt einkennandi
fyrir það, heldur eru þau á þessu eða hinu sviði sálarlífs-