Fréttablaðið - 01.07.2011, Blaðsíða 10

1. júlí 2011 FÖSTUDAGUR
Daglega heyrum við af
efnahagslegum ógöng-
um Grikkja og af reiðum
almenningi sem mótmælir á
götum Aþenuborgar. Frétta-
blaðinu lék hins vegar for-
vitni á að vita hvernig
grískur almenningur upplif-
ir þessar hræringar sem nú
eiga sér stað. Matína Iriotú,
blaðamaður hjá dagblaðinu
Ta Nea, var til í að segja frá
afleiðingum hremminganna
sem landar hennar eru að
takast á við.
Endalok hins ljúfa lífs
„Já, varstu hérna árið 2000,“ spyr
Matína eftir stutta spjall. „Þú
myndir nú aldeilis mæta breyttri
þjóð ef þú kæmir hingað í dag.
Árið tvö þúsund ríkti bjartsýnin
ein hér í landi, Ólympíuleikarnir
voru á næsta leiti og allir stóðu í
þeirri meiningu að fjárhagurinn
færi bara upp á við. Það er langt
frá þeirri hryggðarmynd sem blas-
ir við í dag.
Fyrir það fyrsta hefur fólk ekk-
ert á milli handanna þannig að
fjöldi verslana hefur hætt rekstri
og fjöldinn allur berst í bökkum.
Það var grískur lífsstíll að borða
úti og bregða sér út til að sötra
kaffi eða vín hvenær sem færi
gafst enda var það á flestra færi.
Nú þegar meðallaun ríkisstarfs-
manns eru um 700 evrur (116 þús-
und íslenskra króna), og í einka-
geiranum er þetta svipað, þá hefur
enginn efni á því að borga 15 til 20
evrur (2.500 til 3.300 ísl.kr.) sem
er verðið fyrir meðalmálsverð nú
til dags.
Veitingastaðir voru áður fyrr
taldir tiltölulega öruggur rekstur
en nú hefur fjöldanum öllum verið
lokað og aðrir standa tæpt. Eins
var tónlistar- og skemmtanaiðn-
aðurinn afar stór hér á landi. Til
eru margir afar stórir skemmti-
staðir þar sem bestu listamenn
landsins troða upp meðan gest-
ir drekka og borða. Þessir staðir
voru hér áður yfirleitt troðfullir
fimm daga vikunnar en nú eru
þeir einungis opnir á föstudags-
og laugardagskvöldum. Þannig
að þessar hremmingar bitna ekki
bara á buddunni heldur breytir
þetta þjóðarsálinni; Grikkir eru
aðrir en þeir voru.“
Enginn öruggur nema tungu-
málaskólinn
Matína gefur þó ekkert fyrir þá
hugmynd sem hún segir marga
Norður-Evrópubúa hafa um
Grikki; að þeir séu latir. „Þegar
almenningur fór að lenda í krögg-
um með lánin brugðust flestir við
með því að fá sér aukavinnu til að
ná endum saman, það var mjög
algengt. En nú er atvinnulaus
maður á hverju heimili og þeir
sem eru í vinnu þakka bara guði
sínum fyrir það. En skuldirnar
fara ekkert.
Þetta hefur líka þær afleiðingar
að ungt fólk kemst ekki að heiman.
Til dæmis er leigan á íbúðarkytru
fyrir einn í meðalhverfi í Aþenu
um 300 evrur (upp undir 70 þús-
und íslenskra króna). Jafnvel þó
bæði vinni úti þá er varla hægt
að ná endum saman. Annað sem
hefur breyst er að hér áður taldi
fólk sig komið í öruggt skjól ef það
var búið að fá fastráðningu hjá rík-
inu eða var komið á eftirlaun. Nú
eru launin hjá ríkinu orðin svo lág
að það er heldur farið að blása í
þetta skjól.
Síðan er lífeyrir akurbænda, til
dæmis, um 400 evrur á mánuði
þannig að þó þeir búi í þorpum þar
sem ódýrara er að lifa þá komast
þeir varla af með þessa hungurlús.
Það er sem sagt enginn öruggur
lengur, það er veruleikinn sem við
erum að takast á við núna.“
Hún nefnir þó einn geira sem
enn hefur ekki fundið mikið fyrir
kreppunni og má það dæmi telj-
ast lýsandi fyrir hugsunarhátt
Grikkja. „Flest grísk börn og ung-
lingar ganga í tungumálaskóla eða
nema eitthvað annað utan hins
hefðbundna skóla. Það er eins og
foreldrar vilji frekar svelta en að
gefast upp á því að veita börnum
sínum þessa aukamenntun. Tungu-
málaskólar standa því ennþá veru-
lega vel hér í landi þrátt fyrir allt.“
Umslagið alræmda
Það er alkunna á Grikklandi að
þeir sem slasast verði að greiða
læknum undir borðið til þess að
fá aðhlynningu við hæfi. Þetta er
kallað „umslagið“. Matína segir
umslagið þrífast víðar. „Ég hef
aldrei á ævinni látið umslag af
hendi rakna en ég veit þó vel að
það eru í raun tvö kerfi í gangi.
Það opinbera og það svarta. Fjöl-
margir drýgja tekjur sínar með
umslaginu og þeir sem sjá um
eftir lit fá sjálfir umslag.“
Hún segir enn fremur að reiði
Grikkja snúi ekki að sérstök-
um stjórnmálaflokki heldur allri
stjórnsýslunni í heild. „Skattkerf-
ið er ósanngjarnt og síðan er eftir-
litið í molum þannig að þetta er
eins óskilvirkt og það getur orðið,“
segir hún. „En aðallega er almenn-
ingi misboðið vegna blekkinganna.
Nú erum við í aðstæðum sem eng-
inn gat ímyndað sér fyrir tveim-
ur árum þannig að fólki finnst það
hafa verið blekkt og það sem við
óttumst mest er að þessum blekk-
ingaleik sé ekki lokið.“
Að lokum spyr blaðamaður
hvaða lausnir hafi verið ræddar
til að koma landinu aftur á kjölinn.
„Við erum bara úti í straumþungu
fljóti og náum ekki taki á árbakk-
anum, það er fátt um lausnir þegar
þannig er fyrir manni komið.“
Ég hef aldrei á ævinni
látið umslag af hendi
rakna en ég veit þó vel að
það eru í raun tvö kerfi í
gangi. Það opinbera og það
svarta.
FRÉTTAVIÐTAL: Matína Iriotú
Jón Sigurður
Eyjólfsson
jse@frettabladid.is
Grikkland hið ljúfa
við ginnungagapið
MATÍNA IRIOTÚ Hremmingarnar í Grikklandi hafa víðtæk áhrif og hið ljúfa líf sem
Grikkir voru þekktir fyrir verður nú að víkja fyrir bráðri neyð.
Skattahækkanir upp á 14,1 milljarð evra
Skattar hækka um 2,32 milljarða evra í ár, 3,38 milljarða á næsta ári, 152
milljónir árið 2013 og 699 milljónir árið 2014.
Nýr stóreignaskattur lagður á og virðisaukaskattur hækkaður úr 19
prósentum í 23 prósent. Einnig lagður á hátekjuskattur og nýr skattur á arð
fyrirtækja. Þá verður lagður sérstakur skattur á munaðarvörur á borð við
snekkjur, sundlaugar og bifreiðar.
Vörugjöld á eldsneyti, tóbak og áfengi hækka um þriðjung.
Niðurskurður ríkisútgjalda upp á 14,3 milljarða evra.
Laun ríkisstarfsmanna lækka um 15 prósent. Einungis verður endurráðið í
stöður eins af hverjum tíu ríkisstarfsmönnum, sem hætta störfum á þessu
ári, og eins af hverjum fimm næstu árin.
Útgjöld til almannatrygginga lækkuð um ríflega milljarð evra á ári til ársins
2015. Lögbundinn eftirlaunaaldur hækkaður úr 61 ári í 65.
Útgjöld til heilbrigðismála dregin saman um 310 milljónir evra á þessu ári
og 1,81 milljarð evra samtals árin 2012 til 2015.
Útgjöld til varnarmála dregin saman um 200 milljónir evra árið 2012 og
síðan 333 milljónir evra árlega næstu þrjú árin.
Skattahækkanir og niðurskurður
Skuldirnar
Gríska ríkið skuldar 350 milljarða
evra eða nærri 150 prósent af
þjóðarframleiðslu sinni. Þetta eru
þó aðeins 3,7 prósent af sameigin-
legri þjóðarframleiðslu allra ríkja
evrusvæðisins.
Atvinnuleysið
Atvinnuleysi á Grikklandi er að
nálgast 17 prósent og hefur aukist
um meira en helming á einu ári. Í
Evrópusambandinu er atvinnuleysi
að meðaltali um 10 prósent,
mest á Spáni þar sem það er 20
prósent.
Ástandið
Nú hefur þú aðgang að enn fleiri
sjónvarpsstöðvum í Grímsnesinu.
Kynntu þér Vodafone Sjónvarp
gegnum Digital Ísland í 1414 eða
á vodafone.is.
Vodafone – með þér í sumar
Ertu á leið í
Grímsnesið?
vodafone.is