Búfræðingurinn - 01.01.1940, Blaðsíða 66
B Ú F R Æ Ð I N G U R I N N
60
b. Stöngulveiki. Talsvert íber árlega á stöngulveiki
(njólaveiki), einkum í Eyvindi o. fl. kartöflum af útlend-
um uppruna. Veikin berst með útsæðinu og veldur oft
miklu tjóni. Stöngullinn verður svartur, blautur og linnr
niður við moldina. Blöðin vefjast oft ögn saman, einlc-
um þau efstu. Allar kartöflur undan slíkum grösum eru
smitaðar, óhæfar til útsæðis og geymast illa. Blotna þær
smájn saman innan, og vætlar úr þeim við þrýstingu,
einkanlega út um naflann. Bakteríur valda veikinni, og
er hún bráðsmitandi. Grafið stöngulveik grös upp jafn-
óðum og þeirra verður vart, og flytjið þau og kartöfl-
urnar undan þeim burtu úr garðinum. Uppskeruna má
oft eta nýja.
c. Tiglaveilci (og blaðvefjuveiki). Veikin er i jurtasaf-
anujn og er mjög smitandi. Berst með útsæði, en getur
breiðst út með skordýrum í lilýjum sumrum (l. d. með
blaðlúsum). Ljósir, oft gulleitir smádílar koma á blöðin,
sem einnig verða oft kryppluð og ritjuleg (eða vefjast
saman). Sést þetta bezt, ef blaðið er borið upp á móti
birtunni. Veikin dregur talsvert úr uppskeru. Sérstaklega
verða kartöflurnar smáar, en annars eru þær ætar og
ekkert sést á þeim. Notið ekki útsæði undan veikum grös-
um og ekki smátt útsæði, ef veikin er í garðinum. Bezt
er að taka veiku grösin upp sem fyrst og borða undir-
vöxtinn, ef einhver er. Síðustu árin hefir mest borið á
tiglaveiki i Favourite, Jórvíkurhertoga, Júlí og Jarðar-
gulli. En vel má losa þessi afbrigði við tiglaveikina liér
á landi. í hlýrra loftslagi, þar sem mikið skordýralíf er,
þar er veikin mjög varasöm og veldur oftlega úrkynjun
kartöfluafbrigðanna.
d. Kláðahrúður spillir útliti kartaflnanna og getur gert
l>ær miður söluhæfar. lier einkum á kláða í sandgörð-
um. Látið ekki ösku, kalk eða steypuefni lenda i slikum
görðum. „Súr“ áburður (brennisteinssúrt ammoníak,
brennisteinssúrt kali og superfosfat) dregur lieldur úr
kláða. Kartöfluafbrigðið Jubel fær sjaldan kláða að
nokkru ráði. Reynið það í kláðagörðum.