Ný saga - 01.01.1999, Blaðsíða 54

Sverrir Jakobsson
Bergen-Stavanger-Troms0, 1983), bls. 61. Sbr. Ólafía
Einarsdóttir, „Harald dovrefostre af Sogn“, Hislorisk
Tidsskrifl 50 (1971), bls. 147.
18 Islandske Annaler indlil 1578, útg. Gustav Storm (Christ-
iania, 1888), bls. 13,172, 312.
19 Quellen des 9. und 11. Jahrhunderts, bls. 258, 268, 276.
20 Curt Weibull, KaUkritik och hisloria. Norden under aldre
medeltiden (Stokkhólmi, 1964), bls. 69.
21 Bjarne Fidjestdl, Det norrdne fyrstediktet, Universitetet i
Bergen Nordisk institults skriftserie 11 (0vre Ervik,
1982), bls. 77-78.
22 Peter H. Sawyer, „Harald Fairhair and the British Isles“,
Les Vikings et leurs civilisations. Problémes actuels, ritstj.
Régis Boyer. École des hautes études en sciences sociales.
Bibliothéque Arctique et Antararctique 5 (París, 1976),
bls. 105-109.
23 Jón Helgason, „Haraldskvæði", Tímarit Máls og menn-
ingar (1946), bls. 131.
24 Den norsk-islandske skjaldedigtning, útg. Finnur Jónsson,
fjögur bindi (Kaupmannahöfn, 1912-15); 800-1200, A.
Text efter hándskrifterne, I, bls. 24-29; B. Rettet text, I,
bls. 22-25. Skjaldevers, útg. Jón Helgason. Nordisk filo-
logi 12 (Kaupmannahöfn-Osló-Stokkhólmi, 1961).
25 Jan de Vries, Altnordischc Literaturgcschichte. 1. Vorbemerk
ungen -Die heidnische Zeit-Die Zeit nach der Bekehrung
bis zur Mitte des zwölften Jahrhunderts. Grundriss der
germanischen Philologie 15 (Berlín, 2. útgáfa, 1964) (2.
útgáfa), bls. 136-38; Klaus von See, „Sludien zum Har-
aldskvæði", Arkiv för nordisk filologi 76 (1961), 96-111.
26 Finnur Jónsson, Den oldnorske og oldislandske literaturs
Itistorie I (Kaupmannahöfn, 1894-1902), bls. 431-32.
27 Klaus von See, „Studien zum Haraldskvæði", bls. 96-111.
28 Gustav Storm, „Slaget i Havrsfjord", Historisk Tidsskrift
II. 2 (1880), bls. 314.
29 Saxonis Gesta Danorum, útg. Jprgen Olrik & Hans
Ræder (Kaupmannahöfn, 1931), bls. 206. Ekki er margt í
kvæðinu sem vísar á Harald hilditönn, en raunar ekki
heldur sem vísar á Harald hárfagra. Kirsten Mpller, Vik-
ingeœtten. Brudstykker til et m0nster (1997), bls. 175-84,
gerir ráð fyrir að nafnarnir geti verið einn og sami maður.
30 Claus Krag, Ynglingatal og Ynglingesaga. En studie i histor-
iske kilder. Studia humaniora 2 [Oslo, 1991], bls. 208-11.
Sbr. Gustav Neckel, Beitrage zur Eddaforschung mit Ex-
kursen zur Heldensage [Dortmund, 1908], bls. 397-400.
31 Sú er niðurstaða Kirsten Mpller, Vikingeætten, bls. 153.
32 Að sömu niðurstöðu kemst Sigrún Davíðsdóttir, „Old
Norse Court Poetry. Some Notes on its Purpose, Trans-
mission and Historical Value“, Gripla 3 (1979), bls. 198-202.
Kvæði um afkomendur Haralds er að finna í Den norsk-
islandske skjaldedigtning 800-1200, A. Text efter hánd-
skrifterne, I, bls. 34-39, 61-68, 71-78; B. Rettet text, I,
bls. 30-33, 55-60, 62-68. Um varðveislu þeirra og álita-
mál því tengd verður ekki fjallað hér, en lesendur geta
stytt sér stundir við að rýna í kvæðin upp á eigin spýtur og
meta upplýsingagildi þeirra óháð öðrum heimildum.
33 Judith Jesch, „Norse Historical Traditions and the Histor-
ia Gruffud vab Kenan: Magnús berfœttr and Haraldr hár-
fagri,“ Grufudd ap Cynan. A Collaborative Biography.
Studies in Celtic History 16. Ritstj. K.L. Maund (Wood-
bridge, Suffolk, 1996), bls. 139-44.
34 Armann Jakobsson, / leit að konungi. Konungsmynd ís-
lenskra konungasagna (Reykjavík, 1997), bls. 102.
35 íslendingabók. Landnámabók. íslenzk fornrit, I. Útg.
Jakob Benediktsson (Reykjavík, 1968), bls. 4.
36 Sbr. Hermann Pálsson, „Játmundar saga hins helga",
Skírnir 131 (1957), bls. 141-44.
37 Ath. þó Barði Guömundsson, „Tímatal annála um viö-
burði sögualdar", Andvari 61 (1936), bls. 41 —43.
38 Islendingabók. Landnámabók, bls. 5-6.
39 Gert Kreutzer, „Das Bild Harald Schönhaars in der
altislandischen Literatur", Studien zum Altgermanischen.
Festschrift fur Heinrich Beck. Erganzungsbande zum
Reallexikon der Germanischen Altertumskunde 11. Rit-
stj. Heiko Uecker (Berlin-New York, 1994), bls. 445.
40 Sveinbjörn Rafnsson, Studier i Landnámabók. Kritiska
bidrag till den islitndska fristatstidens historia. Bibliotheca
Historica Lundensis XXXI (Lundi, 1974), bls. 207-208.
41 JanVansina, Oral tradition as history (London & Nairobi,
1985), bls. 31.
42 Sjá Willelmi Malmesbiriensis monachi De gestis regum
Anglorum. Rerum Britannicarum medii œvi scriptores 90
(London, 1887-89), bls. 149, 281, 318-19. í Danasögu
Saxa er Hákon Aöalsteinsfóstri nefndur, en ekki faðir
hans, sem er einungis kallaður „Norvagiæ rex“, Saxonis
Gesta Danorum, bls. 269.
43 Latinske dokument til norsk historie fram til ár 1204, útg.
Eirik Vandvik (Osló, 1959), bls. 58-62. Claus Krag, „Nor-
ge som odel i Harald Hárfagres ætt. Et m0te med en gjen-
ganger“, llistorisk tidsskrift 3 (1989), bls. 288-302, dregur
í efa að Ólafur helgi, Haraldur harðráði og erfingjar
þeirra hafi byggt völd sín á því að vera afkomendur Har-
alds hárfagra. Hann álítur að „Hárfagre-ætten" í Noregi
hafi dáið út 965 og telur einungis til hennar Harald, Há-
kon Aðalsteinsfóstra, Eirík blóöx og sonu hans. Það má
líta á það sem tilviljun eður ei að þetta eru einmitt þeir
konungar sem Adam frá Brimum þekkti ekki og eru ekki
nefndir í samtímaheimildum, ef frá er talinn Yric Har-
aldsson, danski konungurinn í Noröimbralandi.
44 Monumenta Historica Norwegiae. Latinske kildeskrifter
til Norges historie i middelalderen, útg. Gustav Storm
(Kristiania, 1880), bls. 23.
45 Monumenta Historica Norwegiœ, bls. 67.
46 Svend Ellehdj, Studier over den œldste norrpne histor-
ieskrivning (Kaupmannahöfn, 1965), bls. 182-85, gerir
ráð fyrir að Theodoricus hafi nýtt sér íslenskar munnleg-
ar heimildir og glatað norskt rit, Catalogus regum Norwagi-
ensium, en til þess vísar sagnaritarinn ekki fyrr en komið
er fram á daga Ólafs helga. Verða þær hugmyndir Elle-
h0js að teljast getgátur einar. Bjarni Guðnason, „Theodor-
icus og íslenskir sagnaritarar", Sjötíu ritgerðir lielgaðar
Jakobi Benediktssyni 20. júlí 1977 (Reykjavík, 1977), bls.
107- 20, og Theodore M. Andersson, „Ari’s konunga œvi
and the Earliest Accounts of Hákon Jarl’s Death”, Biblio-
theca Arnamagnœana, 33. Opuscula 6 (1979), bls. 1-17,
gera ráð fyrir að Theodoricus hafi þekkt glataða íslenska
heimild að yngri konungasögum, fremur en að konunga-
sagnaritarar hafi þekkt rit hans. Andersson bendir á að
þessi sagnaritari setji fram töluverða fyrirvara við áreið-
anleika heimilda um Harald (bls. 12-13), líkast til meiri
fyrirvara en margir sagnfræðingar á 19. og 20. öld. Um
Þóri munk hefur margt verið skrifað og eflaust fleira
skeggrætt, en hér læt ég duga að benda á Sverre Bagge,
„Theodoricus Monachus-Clerical Historiography in TWelfth-
century Norway”, Scandinavian Journal of History 14
(1989), bls. 113-33 (einkum nmgr. 32, bls. 124).
47 Monumenta Historica Norwegiæ, bls. 7.
48 Monumenta Historica Norwegiœ, bls. 103-104.
49 „ex Moerensium ac Halogensium comitum prosapia ex-
titit oriundus”, Monumenla Historica Norwegiœ, bls. 103,
108- 11. I Hákonarmálum segir Eyvindur skáldaspillir að
Hákon muni hitta átta bræður í Valhöll, en synir Haralds
sem nefndir eru í kvæðum eða urðu forfeður seinni kon-
unga eru einmitt níu. Gerði Halvdan Koht ráð fyrir að
52